Φίλος του αξέχαστου Α. Τάσσου,συνοδοιπόρος του σε κοινούς αγώνες, ο εκδότης της "Μέλισσας" ο Γιώργος Ραγιάς, τιμά τη μνήμη του διακεκριμένου καλλιτέχνη με την έξοχη καλλιτεχνική έκδοση "Α. ΤΑΣΣΟΣ Χαρακτική 1932 - 1985",η οποία παρουσιάστηκε χτες στη "Στοά του Βιβλίου", παρουσία της συντρόφισσας του Τάσσου Λουκίας Μαγγιώρου,γνωστών πνευματικών ανθρώπων και καλλιτεχνών. Η έκδοση προλογισμένη από την Εταιρεία Εικαστικών Τεχνών "Α. Τάσσος" (άλλωστε η εταιρεία με τα νέα "ευρήματά" της - διασκορπισμένα και άγνωστα έργα του Α. Τάσσου που συνέλεξε στάθηκε "πηγή" εμπλουτισμού της έκδοσης), τον Γ. Ραγιά και τον πρώην διευθυντή της Εθνικής Πινακοθήκης Δημήτρη Παπαστάμο,"αποτυπώνει" την αγάπη του Σπύρου Καραχρήστου για τον δάσκαλό του Α. Τάσσο και κατ' επέκταση την υψηλής ποιότητας εικαστική και τυπογραφική αισθητική που δημιούργησε και δίδαξε ο Α. Τάσσος και όσον αφορά τον τομέα του βιβλίου.

Το βιβλίο αυτό έχει προϊστορία. Ο ίδιος ο Α. Τάσσος το πρωτοσχεδίασε από τις αρχές του 1985, εν όψει της αναδρομικής έκθεσής του στην Εθνική Πινακοθήκη το 1987. Οκτώβρη του 1985 ο καλλιτέχνης "έφυγε". Το βιβλίο που είχε σχεδιάσει περιλάμβανε κυρίως χαρακτικά έργα του από το 1932 και εντεύθεν, αλλά και έργα του για εικονογράφηση βιβλίων, γραμματοσήμων και αφισών. Ο ίδιος όμως δεν πρόλαβε να δει το βιβλίο που τυπώθηκε με κείμενα των Δ. Παπαστάμου, Ειρήνης Ουράνη, Βαντίμ Μιχαήλοβιτς Πολεβόι, Γιώργου Μουρέλου.Η έκθεση πραγματοποιήθηκε, το βιβλίο εξαντλήθηκε, αλλά τον ίδιο χρόνο ανατυπώθηκε. Δέκα χρόνια μετά, η Εταιρεία "Α. Τάσσος" αποφασίζει μια δεύτερη ανατύπωση του βιβλίου, η "Μέλισσα" με χαρά δέχεται, προτείνοντας όμως τον εμπλουτισμό και την αναμόρφωση της έκδοσης, στα πλαίσια της σειράς του εκδοτικού οίκου "Καλλιτεχνική Βιβλιοθήκη".

Ετσι και έγινε. Η παρούσα έκδοση εμπλουτισμένη και με άλλα έργα (ξυλογραφίες της περιόδου 1932 - 1952), τα περισσότερα δυσεύρετα και αδημοσίευτα μέχρι σήμερα - με συμπληρώσεις για όλες τις καλλιτεχνικές περιόδους του Τάσσου, με εμπεριστατωμένα στοιχεία για τη δουλιά του στον τομέα καλλιτεχνικής επιμέλειας βιβλίων, με συμπληρωμένο χρονολόγιο και βιβλιογραφία για το έργο του (γι' αυτά φρόντισαν οι Ε. Οράτη και ο Δ. Παυλόπουλος), προσφέρει στον αναγνώστη όχι μόνο μια ολοκληρωμένη εικόνα και γνώση για το πολύπλευρο δημιουργικό έργο του Α. Τάσσου, αλλά και αισθητική απόλαυση.

• Να σημειώσουμε, όμως, και μια άλλη σπουδαία, πρωτότυπη και μοναδική στο είδος της έκδοση της "Μέλισσας" - πολύτιμη για την ιστοριογραφία της ελληνικής τέχνης. Πρόκειται για το δεύτερο τόμο του έργου "ΛΕΞΙΚΟ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ Ζωγράφοι - Γλύπτες - Χαράκτες 16ος - 20ός αιώνας".Επισημαίνουμε ότι ο πρώτος τόμος που περιλάμβανε λήμματα από το Α έως το Η, επαινέθηκε από το σύνολο των καλλιτεχνών, επιστημόνων και φιλοτέχνων.

Ο Β τόμος (Θ - Λ) μέσα από 472 πλούσια, έγχρωμα εικονογραφημένες σελίδες βιογραφούνται καλλιτεχνικά 1.200 εικαστικοί (γλύπτες, χαράκτες, κεραμίστες, σκιτσογράφοι, καλλιτέχνες του Θεάτρου Σκιών, χάπενιγκς, περφόρμανς, βιντεοτέχνης, κατασκευών κλπ). Παρουσιάζονται αναλυτικά κορυφαίοι καλλιτέχνες περασμένων αιώνων (Θεοτοκόπουλος, Καντούνης, Κλόντζας, Κορένσιος, Κουτούζης), της νεοελληνικής τέχνης (Ιακωβίδης, Κουνελάκης, Λεμπέσης, Λύτρας), πρωτοπόροι του αιώνα μας (Καπράλος, Κατράκη, Κόντογλου, Κουλεντιανός), μεγάλοι λαϊκοί ζωγράφοι (Θεόφιλος, Καγκαράς, Κάσιαλος) και όλοι οι καταξιωμένοι σύγχρονοι, αλλά και εξελισσόμενοι νέοι.Για την έκδοση και τη συγγραφή των λημμάτων συνεργάστηκαν 80 ιστορικοί τέχνης, ακαδημαϊκοί, καθηγητές, επιμελητές, τεχνοκρίτες. Μεταξύ άλλων οι: Χρ. Χρήστου, Ν. Ζίας, Σ. Λυδάκης, Ν. Χατζηνικολάου, Μ. Παπανικολάου, Μ. Κωνσταντουδάκη, Η. Μυκονιάτης, Α. Κωτίδης, Μ. Σκαλτσά, κ.ά.

Α.

Αν η σύλληψη είναι απόρροια της αυτόματης χαρισματικής λειτουργίας του ποιητή, το δύσκολο είναι να πραγματώσει ό,τι ο νους του έχει συλλάβει, έτσι ώστε να προσεγγίσει τη σύλληψή του, αν όχι να ταυτιστεί απόλυτα μαζί της. Το όραμα μιας τέτοιας υλοποίησης ανάγκαζε την τελειομανή μεγαλοφυία του Διονύσιου Σολωμού να πλάθει και να ξαναπλάθει το έργο του, χωρίς να νοιάζεται για τη θεματική του ολοκλήρωση, στο βαθμό που νοιάστηκε για την ποιοτική του, αφού, τελικά, η υψηλή δημιουργία, που άφησε, μοιάζει με σπασμένους κίονες στον ήλιο.

Ο εθνικός μας ποιητής, προκειμένου να επιτύχει κάθε φορά το τελειότερο, έδινε γραπτές συμβουλές "εις εαυτόν". Ετσι, "οι στοχασμοί" του, γραμμένοι στην ιταλική, ήταν για δική του χρήση. Αποτελούσαν αυτόφωτους δείχτες της δημιουργικής του αγωνίας για το υψηλό.

Ο καθηγητής Γιώργος Βελουδής, στην εισήγηση του βιβλίου του Διονυσίου Σολωμού "Στοχασμοί", στους "Ελεύθερους Πολιορκημένους", θα σημειώσει: "Το ωριμότερο, αν και αποσπασματικότερο, ελληνόγλωσσο έργο του Σολωμού δεν είναι δυνατό να εννοηθεί και να ερμηνευτεί χωρίς τη θεωρητική του υποδόμηση". Κι αλλού σημειώνει, για τους "Στοχασμούς" του ποιητή, ότι "αποτελούν κατά κάποιον τρόπο το ερμηνευτικό κλειδί για το σημαντικότερο, αν και αποσπασματικότερο, έργο ολόκληρης της ποιητικής δημιουργίας του".

Στην εργασία του αυτή, ο Γιώργος Βελουδής επιχειρεί μια κριτική αναθεώρηση στην επιλογή που έκανε ο Πολυλάς στους "Στοχασμούς" του Σολωμού. Την ανανεώνει με μια δική του επιλογή, εκσυγχρονίζει τη μετάφραση του Πολυλά απ' τα ιταλικά κι επισφραγίζει το βιβλίο αυτό μ' έναν επαρκή ερμηνευτικό υπομνηματισμό. Παραθέτουμε έναν απ' τους στοχασμούς του βιβλίου, που φανερώνει ότι ο ποιητής δε συμβούλευε μόνο τον εαυτό του, κρατώντας σημειώσεις για το έργο του, αλλά και τον ποιητή της δικής μας εποχής: "διαπότισε το ποίημα με δυνάμεις. Δυνάμεις σκέψης, δυνάμεις πίστης, δυνάμεις ηθικές, δυνάμεις ψυχής, δυνάμεις γνώσης. Ετσι, μέσα απ' όλες αυτές τις δυνάμεις, περνάει η Εννοια και παραμένει η ίδια. Και είναι μ' αυτόν τον τρόπο που πετυχαίνεται το Αληθινό" (Εκδ. "Περίπλους").

Γιάννης ΚΑΡΑΒΙΔΑΣ

Αναδρομή σε παλιές ημέρες, όταν τα παραθυράκια στολίζονταν με δαντελωτές χειροποίητες κουρτίνες, η ασετιλίνη με το ωχρό της φως δε σκέπαζε τις αναλαμπές των αστεριών και του φεγγαριού και οι άνθρωποι στο μέρος της καρδιάς είχαν μόνο αισθήματα. Σε ποιητικό κλίμα, η Κούλα Καραμηνά - Πόθου διατρέχει τον καιρό που η Σάμος ήταν αγροτική και μόνο περιοχή. Τα καλυβάκια - αγροικίες, διασπαρμένα σε μικρές εκτάσεις, γίνονταν φωλιά συντροφικότητας, ομορφιάς, με τα χρειώδη αντικείμενα που τα κοσμούσαν, με τον απέριττο όγκο τους, ενώ οι χυμοί από ολόγλυκα φρούτα, οι μυρωδιές από βασιλικούς, κατιφέδες, κεφαλάδες και δυόσμο κυριαρχούσαν στο χώρο.

Σαν "εισαγωγή", η συγγραφέας τοποθετεί τόπο, χώρο και χρόνο, εν Μυτιληνίοις τη..., με ζωντανές παρουσίες συγκεκριμένους ανθρώπους, που μιλούν την ιδιάζουσα σαμιώτικη ντοπιολαλιά, βασικό προϊόν, τότε προσοδοφόρο, για όλη τη Σάμο, ο καπνός. Με στοιχεία από τις βιβλιοθήκες της Σάμου, τις αναμνήσεις της και τις αναφορές των συγχωριανών της, η Κούλα Καραμηνά - Πόθου περιγράφει την παραγωγή σύμφωνα με την παραδοσιακή καλλιέργεια του προϊόντος και τη διάθεσή του σε μια συνεχή ροή ακμής και κατόπιν παρακμής του.

Νυχτέρια, αξημέρωτες αυγές για τη συγκέντρωση των φύλλων, το μπελόνιασμα κι η πικρίλα του καπνού να κολλάει στα ρούχα, στα χέρια, στα ρουθούνια. "Ησιόδειες" στιγμές όλο φως, με το μόχθο να ζωγραφίζει χαρακιές γύρω από τα χείλη, ανάμεσα στα φρύδια, στα δάχτυλα.

Ολοζώντανη αποτύπωση, με κύριο χαρακτηριστικό την αγάπη για τη γενέθλια γη, τη διάφανη ατμόσφαιρά της, τους χαρακτηριστικούς τύπους της, την πλούσια ομορφιά της (Εκδοση Πνευματικού - Πολιτιστικού Κέντρου Κοινότητας Μυτιληνιών, Σάμος 1998).

Ευγενία ΖΩΓΡΑΦΟΥ

• Σήμερα (8.30 μ.μ.) στο βιβλιοπωλείο - αίθουσα τέχνης "Παρατηρητής" (Π. Π. Γερμανού 25, Θεσσαλονίκη), θα παρουσιαστεί το πρόσφατο βιβλίο του Νίκου Μπακόλα "Μπέσα για μπέσα ή ο άλλος Φώτης".Θα μιλήσουν οι: Βενετία Αποστολίδου, Πρόδρομος Μάρκογλου.Η εκδήλωση πραγματοποιείται σε συνεργασία με τις εκδόσεις "Κέδρος".
• Το Βιβλιοπωλείο "Μητροπόλεως 31" ενημερώνει το αναγνωστικό κοινό για τις νέες εκδόσεις βιβλίων με δίμηνη, δωρεάν, έκδοση ενημερωτικού δελτίου. Το δελτίο αναφέρει επιγραμματικά όνομα συγγραφέα, τίτλο, μεταφραστή, εκδοτικό οίκο, τιμή κάθε βιβλίου του διμήνου.Στο δελτίο του Σεπτέμβρη - Οκτώβρη πρώτα αναφέρονται τα ποιητικά και πεζογραφικά ελληνικά και ξένα βιβλία. Ακολουθούν οι κατηγορίες: Αρχαία γραμματεία, βιογραφία, μαρτυρία, μελέτες - δοκίμια, ιστορία, πολιτική, θέατρο, μουσική, επιστήμη, λευκώματα. Στο δελτίο καταγράφονται και οι εκδηλώσεις του βιβλιοπωλείου. Με την ευκαιρία σημειώνουμε ότι στις 30/11 (7μ.μ.) θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση για το βιβλίο "Εικόνες της συλλογής Βελιμέζη",με ομιλητές τον διευθυντή του Μουσείου Μπενάκη, Αγγελο Δεληβοριά,και την συγγραφέα του βιβλίου, καθηγήτρια Νανώ Χατζηδάκη.
• Στις 15/11 (8μ.μ.) στο "Τσάι στη Σαχάρα" (Λαοδικείας 18, Ιλίσια) οι εκδόσεις "Νέα Σύνορα - Α. Α. Λιβάνη" θα παρουσιάσουν το βιβλίο του ορειβάτη συγγραφέα Κώστα Στ. Τσίπηρα "Στα ελληνικά βουνά: Ολυμπος (μονογραφία του βουνού των θεών)".Θα μιλήσουν ο δήμαρχος Λιτόχωρου, Γ. Παπαθανασίου, και οι Ι. Ιωαννίδης, Δ. Παυλάκου, Κ. Πλασαρά, Π. Βάγιας. Θα προβληθούν διαφάνειες, μουσική θα παίξει ο Σ. Γοργέτας και καραγκιόζη ο Μ. Αθηναίος.

"Ο Γυναικολόγος", "Ο Παιδίατρος" και "Ο Καρδιολόγος" είναι τρία νέα βιβλία πέρα απ' τα "επιστημονικά συγγράμματα".

Ωστόσο όμως, περιέχουν τις απαντήσεις των επιστημόνων σε ερωτήματα που θα μπορούσε να υποβάλει ο καθένας σε γιατρούς των παραπάνω - και όχι μόνο - ειδικοτήτων. Τις ερωτήσεις υποβάλλει η δημοσιογράφος Εύα Ντελιδάκη, η οποία και κατέγραψε τις απαντήσεις των επιστημόνων στα παραπάνω βιβλία με απλό και κατανοητό τρόπο για το ευρύ κοινό. Πέρα απ' τη σωστή πληροφόρηση, τα βιβλία μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά και στην πρόληψη.

Τα βιβλία εκδόθηκαν απ' την "Εμπειρία - Εκδοτική ΑΕΒΕ".

Ο Σταύρος Μίχας μάς δίνει το ποιητικό του "παρών" με την πρώτη του συλλογή "Το δέντρο" (εκδόσεις "Μανδραγόρας" Λαμία). Συνθετικό ποίημα όπου ο ποιητής προβληματίζει και προβληματίζει στα δρώμενα της σημερινής εποχής.

Αλλοτε λυρικός κι άλλοτε με ρεαλιστικά στοιχεία, αγωνιά και συμπάσχει με τον αναγνώστη του. "Το καλό μας αστέρι / που σπίθιζε ανάμεσα στα μάτια μας / έχει σβηστεί". Τρυφερός κι ευαίσθητος, φιλτράρει μέσα από την καρδιά του τις σκληρές παραμέτρους μιας άνισης ζωής, που επιβάλλεται ερήμην μας μέσα στο ευρύτερο κοινωνικό γίγνεσθαι.

Τροβαδούρος, με αρκετά πεσιμιστικά σημεία, αναφέρεται με μια στρωτή γραφή κι έναν αρμονικό στίχο στο δέντρο της ζωής που σιγά - σιγά φθίνει. Στη δεύτερη συλλογή του "Χελώνα στο βυθό του κόσμου" (Φθιωτικές εκδόσεις, Λαμία), ο ποιητής προσπαθεί να δραπετεύσει από την ψυχή του που τον κρατάει δέσμιο. Δέσμιο μιας ανείπωτης πορείας προκατασκευασμένης και προϊδεασμένης. Ο Σ. Μ. είναι γνώστης της πραγματικότητας, ωστόσο δε θέλει να την αποδεχτεί και με πόνο ονειρεύεται "το ταξίδι με τους λιγότερους κινδύνους /, ίσως είναι κι αυτό μια λύση για τον ποιητή. / Η νύχτα παγώνει στους κροτάφους / όλα ρυθμίζονται στο μαύρο. / Εχει κι ο θάνατος / τον ηλεκτρονικό του υπολογιστή".

Φαίδρα ΖΑΜΠΑΘΑ - ΠΑΓΟΥΛΑΤΟΥ