Αν η σύλληψη είναι απόρροια της αυτόματης χαρισματικής λειτουργίας του ποιητή, το δύσκολο είναι να πραγματώσει ό,τι ο νους του έχει συλλάβει, έτσι ώστε να προσεγγίσει τη σύλληψή του, αν όχι να ταυτιστεί απόλυτα μαζί της. Το όραμα μιας τέτοιας υλοποίησης ανάγκαζε την τελειομανή μεγαλοφυία του Διονύσιου Σολωμού να πλάθει και να ξαναπλάθει το έργο του, χωρίς να νοιάζεται για τη θεματική του ολοκλήρωση, στο βαθμό που νοιάστηκε για την ποιοτική του, αφού, τελικά, η υψηλή δημιουργία, που άφησε, μοιάζει με σπασμένους κίονες στον ήλιο.

Ο εθνικός μας ποιητής, προκειμένου να επιτύχει κάθε φορά το τελειότερο, έδινε γραπτές συμβουλές "εις εαυτόν". Ετσι, "οι στοχασμοί" του, γραμμένοι στην ιταλική, ήταν για δική του χρήση. Αποτελούσαν αυτόφωτους δείχτες της δημιουργικής του αγωνίας για το υψηλό.

Ο καθηγητής Γιώργος Βελουδής, στην εισήγηση του βιβλίου του Διονυσίου Σολωμού "Στοχασμοί", στους "Ελεύθερους Πολιορκημένους", θα σημειώσει: "Το ωριμότερο, αν και αποσπασματικότερο, ελληνόγλωσσο έργο του Σολωμού δεν είναι δυνατό να εννοηθεί και να ερμηνευτεί χωρίς τη θεωρητική του υποδόμηση". Κι αλλού σημειώνει, για τους "Στοχασμούς" του ποιητή, ότι "αποτελούν κατά κάποιον τρόπο το ερμηνευτικό κλειδί για το σημαντικότερο, αν και αποσπασματικότερο, έργο ολόκληρης της ποιητικής δημιουργίας του".

Στην εργασία του αυτή, ο Γιώργος Βελουδής επιχειρεί μια κριτική αναθεώρηση στην επιλογή που έκανε ο Πολυλάς στους "Στοχασμούς" του Σολωμού. Την ανανεώνει με μια δική του επιλογή, εκσυγχρονίζει τη μετάφραση του Πολυλά απ' τα ιταλικά κι επισφραγίζει το βιβλίο αυτό μ' έναν επαρκή ερμηνευτικό υπομνηματισμό. Παραθέτουμε έναν απ' τους στοχασμούς του βιβλίου, που φανερώνει ότι ο ποιητής δε συμβούλευε μόνο τον εαυτό του, κρατώντας σημειώσεις για το έργο του, αλλά και τον ποιητή της δικής μας εποχής: "διαπότισε το ποίημα με δυνάμεις. Δυνάμεις σκέψης, δυνάμεις πίστης, δυνάμεις ηθικές, δυνάμεις ψυχής, δυνάμεις γνώσης. Ετσι, μέσα απ' όλες αυτές τις δυνάμεις, περνάει η Εννοια και παραμένει η ίδια. Και είναι μ' αυτόν τον τρόπο που πετυχαίνεται το Αληθινό" (Εκδ. "Περίπλους").

Γιάννης ΚΑΡΑΒΙΔΑΣ