ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Πέμπτη 20 Φλεβάρη 1997
Σελ. /40
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Οι αγώνες των εκπαιδευτικών προανάκρουσμα ενός μεγάλου κινήματος

Η παρέμβαση της ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Αλέκας Παπαρήγα στη χτεσινή συζήτηση στη Βουλή για τα προβλήματα της Παιδείας και των εκπαιδευτικών

Οι σημερινοί αγώνες των εκπαιδευτικών δεν είναι ούτε τυχαίοι ούτε συνηθισμένοι αγώνες. Είναι το προανάκρουσμα ενός μεγάλου κινήματος, το οποίο θα θέσει σε αμφισβήτηση τη συνολική πολιτική για την παιδεία. Αργά ή γρήγορα θα αναδυθεί στην επιφάνεια ο βαθύτερος πυρήνας του εκπαιδευτικού προβλήματος.

Τα παραπάνω υπογράμμισε η Αλ. Παπαρήγα στην παρέμβασή της χτες κατά την προ ημερήσιας διάταξης συζήτηση στη Βουλή για τα προβλήματα της Παιδείας και των εκπαιδευτικών, την οποία όπως είναι γνωστό τη ζήτησε το ΚΚΕ.

Παρακάτω δημοσιεύουμε ολόκληρη την ομιλία:

"Εμείς πιστεύουμε, κύριοι της κυβέρνησης, ότι μέσα στις προτεραιότητές σας είναι το θέμα της Παιδείας. Το ζήτημα είναι ότι η δική σας προτεραιότητα βρίσκεται πολύ μακριά και μάλιστα σε πλήρη αντίθεση με τις πραγματικές ανάγκες του λαού για δημόσια, σύγχρονη, δωρεάν παιδεία για όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από την οικονομική και κοινωνική θέση των γονιών τους.Βρισκόμαστε στις παραμονές της πιο αντιδραστικής γενικής εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, με τη σφραγίδα του πιο άγριου νεοφιλελευθερισμού. Θα νοθευτεί 100% ο χαρακτήρας, το περιεχόμενο και ο σκοπός του σχολείου. Ηρθε η ώρα του ολοκληρωμένου Μάαστριχτ και στην ΠΑΙΔΕΙΑ, σύμφωνα με το οποίο θα μπει αυτή ακόμα πιο αποφασιστικά στην υπηρεσία της ζήτησης, δηλαδή των νόμων της αγοράς.

Η αντιμεταρρύθμιση δε θα γίνει μια και έξω, αλλά με αποσπασματικά και εν μέρει ερασιτεχνικά - από κεκτημένη ταχύτητα - μέτρα.

Η κυβέρνηση επιδιώκει να αξιοποιήσει μια πραγματικότητα που διαμορφώθηκε και με συνευθύνη της ΝΔ, της πλειοψηφίας των πολιτικών δυνάμεων του τόπου που δεν πήραν καθαρή θέση στο θέμα της ιδιωτικής παιδείας, σε όλες τις μορφές και εκφράσεις της. Η κυβέρνηση ποντάρει στο γεγονός ότι - κατά κάποιο τρόπο και για λόγους που δεν είναι δυνατόν να εκτεθούν σήμερα - έχει εθιστεί η ελληνική λαϊκή οικογένεια να πληρώνει τεράστια ποσά στην παραπαιδεία, περισσότερα από τα ποσά που δίνονται μέσω του κρατικού προϋπολογισμού, ιδιαίτερα για το Λύκειο.

Εμείς διατηρούμε βάσιμη αισιοδοξία ότι ο λαός θα αντισταθεί και θα αντιδράσει. Οι σημαντικοί και μεγαλειώδεις αγώνες των εκπαιδευτικών δεν είναι ούτε τυχαίοι ούτε συνηθισμένοι αγώνες. Είναι το προανάκρουσμα ενός μεγάλου κινήματος, το οποίο θα θέσει σε αμφισβήτηση τη συνολική πολιτική για την Παιδεία. Αργά ή γρήγορα θα αναδυθεί στην επιφάνεια ο βαθύτερος πυρήνας του εκπαιδευτικού προβλήματος, ότι η αναγκαία ριζοσπαστική αναδιοργάνωση της Παιδείας είναι αναπόσπαστη με την ανάγκη για μια νέα οργάνωση ολόκληρης της κοινωνίας προς όφελος των λαϊκών στρωμάτων, σε αντίθεση και ρήξη με τη λογική της παντοδυναμίας της οικονομίας της αγοράς και του κέρδους.

Αλλιώς, σωστά αιτήματα και σκέψεις θα είναι ανεδαφικές και ουτοπικές, όσο η Παιδεία υπηρετεί την κοινωνία του κέρδους, των πολυεθνικών.

Η κυβέρνηση και εχθρεύεται και φοβάται το κίνημα των εκπαιδευτικών, όπως και όλους τους δίκαιους αγώνες των εργαζομένων. Αντιτάσσει την τρομοκρατία, τη συκοφαντία, τους εκβιασμούς και την καταστολή.

Οι τελευταίες κινητοποιήσεις δεν έφεραν στην επιφάνεια μόνο τη στυγνή συμπεριφορά της κυβέρνησης απέναντι σε δίκαια αιτήματα, αλλά και την επιλογή να χρησιμοποιηθεί η κρατική καταστολή, η βία, ο εκβιασμός και η συκοφαντία. Διανύουμε τα πρώτα στάδια του αντιδημοκρατικού κατήφορου της κυβέρνησης, με διατεταγμένη υπηρεσία που επιτελούν ορισμένοι υπουργοί. Οπως ο κ. Γιαννόπουλος, που αποτελεί τον καθρέφτη της κυβέρνησης ως υπουργός Δικαιοσύνης, που έφθασε να κάνει αγωγή στο "Ριζοσπάστη" και να ζητά "δήλωση μετανοίας", αλλιώς θα μας στείλει στα Δικαστήρια. Αν νομίζει η κυβέρνηση ότι ο λαός δεν ξέρει να αψηφά την τρομοκρατία, πέφτει τραγικά έξω.

Η κυβέρνηση είναι κυριολεκτικά πανικόβλητη και αμήχανη μπροστά στον αγώνα δασκάλων και καθηγητών. Οι εκπαιδευτικοί είναι αυτοί που μπορούν πρώτοι, λόγω της θέσης τους στην εκπαιδευτική διαδικασία, να ανοίξουν τα μάτια ολόκληρης της κοινωνίας για τα σημερινά χάλια και κυρίως το ζοφερό μέλλον της Παιδείας. Η κυβέρνηση έδειξε σε όλο της το μεγαλείο πόσο φοβάται το σύνθημα των εκπαιδευτικών "Το μάθημα που γίνεται ετούτη τη στιγμή είναι αξιοπρέπεια και όχι υποταγή". Πόσο φοβάται συνθήματα του τύπου "Καθηγητές, εργάτες, αγρότες και σπουδαστές ενάντια στη λιτότητα και τις περικοπές".

Εδειξε πόσο την ανησυχεί αυτός ο αγώνας, που αναδεικνύει τις πνευματικές και ηθικές αξίες,σε αντίθεση με τη λογική της μοιρολατρίας, του ραγιαδισμού, του ατομικισμού. Φοβάται το κίνημα στο χώρο της εκπαίδευσης, γνωρίζοντας ότι έχει ένα πλούσιο ιστορικό παρελθόν. Ανέδειξε μάλιστα σημαντικές και φωτεινές φυσιογνωμίες, που πρωτοστάτησαν στον αγώνα για γενικότερες αλλαγές, όπως ο Γληνός, η Ρόζα Ιμβριώτη, που βεβαίως ανταμείφθηκαν από τη γνωστή πολιτεία με διώξεις και εξορίες. Η ιστορική μνήμη δεν πρέπει να σβήνει, κυρίως όταν το παρελθόν επανεμφανίζεται με διάφορες μορφές και αναλογίες.

Τώρα πια είναι πεντακάθαρα τα πράγματα: Η κυβέρνηση θέλει να τσακίσει κάθε κίνημα που μπορεί να ασκήσει ευρύτερο ρόλο στον τόπο μας. Γι' αυτό και ο λαός με τη συμπαράσταση και συμπαράταξή του πρέπει να στηρίξει και να βοηθήσει τον αγώνα των εκπαιδευτικών, που τον αφορά άμεσα.

Η παιδεία δεν είναι ανεξάρτητη από την πολιτική της εκάστοτε κυβέρνησης και τους ταξικούς της στόχους. Το πόσοι και ποιοι σπουδάζουν, τι και για ποιο σκοπό σπουδάζουν έχει άμεση σχέση με τον ταξικό χαρακτήρα της παιδείας. Είναι πολιτικό και καθόλου υπερκομματικό πρόβλημα, όπως παραπλανητικά παρουσιάζεται.

Το πρόβλημα της Παιδείας είναι πρόβλημα εθνικό - παλλαϊκό και όχι υπερκομματικό και απολιτικό,ανεξάρτητο, δηλαδή, από τη γενική πολιτική κατεύθυνση που έχει μια κυβέρνηση. Είναι ανέφικτη η ανεξαρτησία της Παιδείας από το πολιτικό σύστημα και τους ταξικούς του σκοπούς.Πιθανόν στο παρελθόν να υπήρχαν επιμέρους πλευρές του εκπαιδευτικού συστήματος σχετικά ανεξάρτητες, όπως π. χ. το σχετικά πιο ελαστικό κλίμα στα Πανεπιστήμια τη δεκαετία του '80. Ηδη προ πολλού έχουμε μπει στην αντίστροφη μέτρηση. Εχουν ακυρωθεί και αυτές οι περιορισμένες θετικές μεταρρυθμίσεις του παρελθόντος, στη μεγάλη τους πλειοψηφία.

Οφείλουμε να θυμόμαστε ότι οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις και αναπροσαρμογές, που έγιναν από κυβερνήσεις, χρειάστηκαν πάντα μεγάλους κόπους και θυσίες από το λαό. Πάντα είχαν προσωρινό και μεσοβέζικο χαρακτήρα σε ένα σαθρό και αναχρονιστικό έδαφος. Η κρατική χρηματοδότηση ήταν πάντα τσιγκούνικη, ελλιπής. Οφείλουμε να θυμόμαστε ότι χρειάστηκαν 90 χρόνια για να αντιμετωπιστεί - μεσοβέζικα - το πρόβλημα της γλώσσας. Χρειάστηκαν 100 χρόνια για να φθάσει ο αναλφαβητισμός από το 81% το 1879 στο 24% το 1981. Στην Ελλάδα π. χ. πολύ καθυστερημένα αντιμετωπίστηκε, και δυστυχώς ερασιτεχνικά και διστακτικά, το θέμα της προγονοπληξίας, της κακής απομίμησης του νεοκλασικισμού, της ρηχής και επιπόλαιης μελέτης της Κλασικής Γραμματείας.

Στα διαχρονικά προβλήματα της Παιδείας προστίθενται τώρα οι αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις και προσαρμογές που σχεδιάζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο με αιχμή τη "Λευκή" και την "Πράσινη Βίβλο". Το πρόβλημα δεν είναι μόνο χρηματοδοτικό, οικονομικό, είναι συνολικό. Ενα από τα πιο κρίσιμα προβλήματα - που ανέδειξε ο εκπαιδευτικός αγώνας σε κάποιες πτυχές του -είναι ότι η εκπαιδευτική διαδικασία έχει ήδη μεταβληθεί σε εμπόρευμα στη χώρα μας. Οδεύουμε ολοταχώς στον ενιαίο τύπο σχολείου επιχειρηματία - σούπερ μάρκετ, βαδίζουμε ολοταχώς προς μια παιδεία των λίγων και των εκλεκτών, με πιο σκληρούς ταξικούς φραγμούς και πιο άνισες διακρίσεις.

Τώρα πια οι εξελίξεις ΘΑ κρίνονται από τη λαϊκή και νεολαιίστικη παρέμβαση.

Για τα μισθολογικά αιτήματα και τα κυβερνητικά ψέματα

Με την ευκαιρία όμως θέλουμε να τοποθετηθούμε σε ένα επιχείρημα - σλόγκαν που η κυβέρνηση αντιτάσσει τελικά απέναντι σε όλες τις λαϊκές κινητοποιήσεις. Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι η διεκδίκηση μισθολογικών αυξήσεων αποτελεί περίπου αντεθνική και αντικοινωνική πράξη. Περίπου, δηλαδή, τίθενται εκτός νομιμότητας οι μισθολογικές αυξήσεις των εργαζομένων, ενώ είναι απολύτως ανεκτές οι προκλητικές απαιτήσεις της πλουτοκρατίας. Για την κυβέρνηση είναι απόλυτα φυσιολογικό να την πιέζουν οι βιομήχανοι, οι εφοπλιστές, οι τραπεζίτες και μεγαλοεργολάβοι για νέα προνόμια και φοροαπαλλαγές.Βεβαίως εμάς δε μας κάνει εντύπωση, γιατί έχουμε προειδοποιήσει έγκαιρα τον ελληνικό λαό ότι το πρόγραμμα σύγκλισης έχει καθαρά ταξικό - πολιτικό χαρακτήρα και τα περί διεθνοποίησης και παγκοσμιοποίησης είναι η στάχτη στα μάτια του λαού. Οτι ο μονοψήφιος πληθωρισμός είναι ο πιο χαρακτηριστικός δείκτης της φτώχειας, της λιτότητας, της ανεργίας, της ύφεσης.

Συνιστούμε στην κυβέρνηση να σταματήσει να δίνει στο λαό παραπλανητικούς πίνακες με τις μεικτές αποδοχές.

Αν η κυβέρνηση κάνει τη ρύθμιση που υποσχέθηκε στο επίδομα εξωδιδακτικής απασχόλησης, τότε στο μεικτό μηνιαίο μισθό θα προστεθούν από 1/1/97 2.000 δρχ, από 1/7/97 ακόμα 4.000 δρχ. και από 1/11/97 ακόμα 6.000, υπογραμμίζουμε ΜΕΙΚΤΑ. Ταυτόχρονα θα γίνει αφαίρεση, λόγω μη τιμαριθμοποίησης της φορολογικής κλίμακας, και των νέων εισφορών που προβλέπει το νέο αντιασφαλιστικό νομοσχέδιο περίπου 6%. Τότε θα έχουμε μειώσεις για όλους. Αυτές είναι οι δήθεν σοβαρές παροχές που εξαγγέλλει η κυβέρνηση και μάλιστα με τίμημα να εγκαταλείψουν οι εκπαιδευτικοί κάθε διεκδίκηση που βοηθάει στην αναβάθμιση της παιδείας.

Οι εκπαιδευτικοί έθεσαν και άλλα σημαντικά αιτήματα, όπως το ασφαλιστικό - συνταξιοδοτικό καθεστώς,που το παραπέμψατε στον Προκρούστη του εθνικού κοινωνικού διαλόγου = παγίδα, αφού ξεκινάει με ένα το κρατούμενο να ψαλιδίσει ό,τι κατακτήσεις είχανε αποσπάσει οι εργαζόμενοι και να επιβάλει ένα νεοφιλελεύθερο σύστημα, που ήδη έχει ξεσηκώσει τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους της Ευρώπης.

Οι εκπαιδευτικοί έθεσαν το ζήτημα των αδιόριστων και των κενών οργανικών θέσεων, καμία όμως συγκεκριμένη απάντηση δεν πήραν. Το ίδιο συνέβη με το αίτημα για πλήρη εργασιακά, συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά δικαιώματα των αναπληρωτών.

Εθεσαν το ζήτημα της ετήσιας επιμόρφωσης με απαλλαγή από τα διδακτικά καθήκοντα και ο υπουργός το παρέπεμψε στα προγράμματα του Β Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης, με ανοιχτό το ενδεχόμενο άλλων μορφών επιμόρφωσης.Ολοι όμως γνωρίζουμε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των σεμιναρίων ούτε επιμόρφωση, ούτε ουσιαστική κατάρτιση προσφέρουν. Οι μόνοι κερδισμένοι είναι οι διάφοροι ημέτεροι που πληρώνονται αδρά, ενώ οι διδασκόμενοι κυρίως προσπαθούν να ξεγελάσουν τον εαυτό τους, την ανασφάλεια και την ανεργία τους.

Οι εκπαιδευτικοί έθεσαν τη μείωση του αριθμού των μαθητών, την κατάργηση του Διεθνούς Απολυτηρίου και την αναμόρφωση του σχεδίου για την επαγγελματική κατάρτιση. Η κυβέρνηση αρνήθηκε να δεσμευτεί σε όλα αυτά, όχι τυχαία. Θέλει λυμένα τα χέρια της.

Υποστηρίζουμε τα αιτήματα των εκπαιδευτικών

Το ΚΚΕ υποστηρίζει τα αιτήματα δασκάλων και καθηγητών και συγκεκριμένα: - Αμεση κάλυψη όλων των οργανικών κενών με μόνιμο εκπαιδευτικό προσωπικό, περιορισμό του θεσμού των εκτάκτων στην κάλυψη αυστηρά έκτακτων αναγκών. Γενναία αύξηση των μισθών.

- Παιδαγωγική κατάρτιση όλων των εκπαιδευτικών μέσα από ειδικά προγράμματα επιμόρφωσης.

- Ουσιαστική περιοδική επιμόρφωση του συνόλου των εκπαιδευτικών πάνω στις σύγχρονες εξελίξεις που αφορούν τις παιδαγωγικές μεθόδους και τον επιστημονικό τους τομέα, με διακοπή του εκπαιδευτικού τους έργου.

- Εξασφάλιση υλικών και μορφωτικών προϋποθέσεων, ώστε να μπορεί ο εκπαιδευτικός να επιτελεί απερίσπαστα το σύνθετο ρόλο του.

Δε δεχόμαστε το γνωστό τροπάρι της κυβέρνησης ότι δεν υπάρχουν χρήματα, από πού θα βρεθούν οι πόροι. Κατ' αρχάς η κυβέρνηση οφείλει να βρει πόρους, γιατί η ίδια μοιράζει τα χαρτιά, και την πίτα φροντίζει να τη μοιράζει απλόχερα στην πλουτοκρατία, αδειάζοντας τα ταμεία που αφορούν τους εργαζομένους. Πόροι υπάρχουν, ενδεικτικά αναφέρουμε:

- Τους βεβαιωμένους και ανείσπρακτους φόρους που φθάνουν το τρισεκατομμύριο, φόρους που γνωρίζει καλά το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και πιο αναλυτικά ο κ. Δρυς.

- Τις προκλητικές φοροαπαλλαγές που είναι βεβαιωμένες και φθάνουν τα 600 δισ., θέμα που αφορά τον κ. Παπαντωνίου, ο οποίος το μόνο που σκέπτεται είναι πώς θα βάλει στο χέρι τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων.

- Τα κοινοτικά ποσά που δίνει η ΕΕ, με το αζημίωτο βεβαίως, αφού έχει εισπράξει πολύ περισσότερα από την προσαρμογή της ελληνικής οικονομίας στο Μάαστριχτ και τα γνωστά προγράμματα σύγκλισης.

- Την αναδιάταξη και διοχέτευση κονδυλίων που σήμερα διατίθενται για αντιπαραγωγικούς σκοπούς, τη σπατάλη πολυτελείας που γίνεται για έργα άχρηστα για το λαό.

- Τη δραστική μείωση των στρατιωτικών δαπανών, που δεν έχουν καμία σχέση με τις αμυντικές δαπάνες τις χώρες, που επιπροσθέτως συνοδεύονται από μια προκλητική διασπάθιση χρημάτων σε μίζες και παροχές κάτω από το τραπέζι.

Οι ευθύνες της κυβέρνησης είναι ακέραιες, δεν έχει το δικαίωμα να τις ρίχνει στις πλάτες των εκπαιδευτικών, των γονιών και των μαθητών.

Το δίλημμα για τις χαμένες ώρες είναι πλαστό. Γιατί στην παιδεία ζούμε χαμένα χρόνια και γιατί στην πορεία θα βρεθούμε μπροστά σε μια κατάσταση - τραγωδία. Χαμένες ώρες είναι οι ώρες που αφιερώνουν οι μαθητές στα φροντιστήρια και στην παραπαιδεία. Χαμένες ώρες είναι να αναγκάζεται ο γονιός να δουλεύει σε δεύτερη και τρίτη δουλιά για να τα βγάλει πέρα με τα έξοδα των παιδιών του. Χαμένες ώρες είναι οι δύσκολες ώρες των εκπαιδευτικών, που υποχρεώνονται να επιτελούν ένα τόσο σοβαρό και πολύπλοκο έργο μέσα σε άθλιες και αναχρονιστικές συνθήκες.

Η εμπορευματοποίηση της παιδείας

Η κυβέρνηση και όλα τα κόμματα πρέπει να πάρουν θέση στο ζήτημα της ιδιωτικής παιδείας και παραπαιδείας, που είναι σήμερα πανίσχυρη. Αναφερόμαστε στα πάσης φύσεως ιδιωτικά ιδρύματα, φροντιστήρια, ιδιωτικά ΙΕΚ, επαγγελματικές σχολές, ξένα πανεπιστήμια και κολέγια, νηπιαγωγεία, όλο δηλαδή το ιδιωτικό κύκλωμα που εκτείνεται από την προσχολική αγωγή ως την τριτοβάθμια εκπαίδευση.Αν κοιτάξει κανείς ιστορικά το θέμα, μπορεί να δει ότι η ιδιωτική παιδεία - τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια - κατείχε ένα μικρό μέρος σε σύγκριση με τη δημόσια, έτσι που δεν έμοιαζε απειλή. Τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, όταν η παιδεία ήταν πλήρως παραδομένη στο κλίμα του μετεμφυλιακού πολιτικού συστήματος, στα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων, αρκετά από τα ιδιωτικά σχολεία αποτελούσαν φυτώρια, ένα είδος όασης μιας πιο δημοκρατικής παιδείας, με λιγότερο αυταρχισμό και πιο προοδευτικό περιεχόμενο.

Εδώ και αρκετά χρόνια τα πράγματα έχουν αλλάξει. Η ιδιωτική παιδεία επεκτάθηκε και εισέδυσε παντού, με σαφή τάση να κυριαρχήσει και να υποκαταστήσει τη δημόσια σε όλες σχεδόν τις λειτουργίες της.Η ιδιωτική παιδεία σήμερα, υποταγμένη στους χυδαίους νόμους του κέρδους, παρά τη φήμη της και τη βιτρίνα της, κουβαλάει όλα τα τρωτά της δημόσιας παιδείας, σε ορισμένα ζητήματα είναι και χειρότερη.

Η ιδιωτική παιδεία γίνεται και αυτή, σε μεγάλο μέρος της, θύμα των νόμων πάνω στις οποίες βασίζεται. Ολο και επεκτείνεται, όλο και συγκεντρώνεται σε λίγα χέρια, καθώς πια μεγάλα συγκροτήματα ελέγχουν τη διδασκαλία της ξένης γλώσσας και άλλων μαθημάτων.

Αποτελεί ουτοπία η αντίληψη ότι η ιδιωτική παιδεία θα συρρικνωθεί με έμμεσο τρόπο, μέσα από την αναβάθμιση της δημόσιας.

Είναι πλάνη και απάτη το επιχείρημα που προβάλλεται και από άλλα κόμματα, όπως από τη ΝΔ, που τουλάχιστον στο συγκεκριμένο ζήτημα δεν κρύβει τις θέσεις της, ότι η συνύπαρξη ιδιωτικής και δημόσιας παιδείας δίνει τη δυνατότητα ελεύθερης επιλογής στους γονείς για το πού και πώς θα μορφωθούν τα παιδιά τους. Την πραγματική ελευθερία την απολαμβάνει ένα μέρος του πληθυσμού, μειοψηφικό, αυτοί που έχουν ανώτερα εισοδήματα, την αξιοποιεί η πλουτοκρατία. Η μεγάλη όμως πλειοψηφία του λαού μας θέλει και απαιτεί σωστή και σύγχρονη δημοκρατική παιδεία. Οικογένειες που ανήκουν σε λαϊκά στρώματα υποχρεώνονται να στέλνουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικά σχολεία και σε φροντιστήρια, με απίστευτους κόπους και θυσίες. Π. χ. στο νηπιαγωγείο και στο δημοτικό ή γυμνάσιο λόγω του ασυμβίβαστου των ωραρίων, γιατί δεν μπορούν να αφήνουν τα παιδιά τους μόνα στο σπίτι. Στο φροντιστήριο που έχει καταντήσει ο τυφλοσούρτης για την προετοιμασία στα ΑΕΙ. Η μεγάλη πλειοψηφία των λαϊκών οικογενειών στενάζει με τα έξοδα των φροντιστηρίων, των ξένων γλωσσών. Η δίψα για μόρφωση έχει αποδειχθεί το πιο πρόσφορο μέσο χειραγώγησης των εργαζομένων, το πιο ακριβοπληρωμένο εμπόρευμα.

Τώρα πια η ανοχή στη συνύπαρξη δημόσιας και ιδιωτικής λειτουργεί καταλυτικά σε βάρος της δημόσιας παιδείας. Λειτουργεί καταλυτικά σε βάρος των εισοδημάτων των εργαζομένων, αντιπαιδαγωγικά, καθώς οι μαθητές και οι μαθήτριες από το πρωί ως το βράδυ δέχονται απανωτή διδασκαλία, συμπληρωματική και ενισχυτική, χάνουν χρόνο, κουράζονται και τελικά δε μαθαίνουν.

Το λαϊκό κίνημα πρέπει - κατά τη γνώμη μας - να εγγράψει δίπλα στους στόχους της αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού της δημόσιας δωρεάν παιδείας και την κατάργηση της ιδιωτικής παιδείας σε όλη την κλίμακα της εκπαίδευσης. Ολα τα μαθήματα, η βασική και ενισχυτική διδασκαλία, η εκμάθηση ξένων γλωσσών, η καλλιτεχνική παιδεία και η επαγγελματική κατάρτιση, από το νηπιαγωγείο ως τα μεταπτυχιακά, να γίνουν αναπόσπαστοι τομείς και τμήματα της δημόσιας εκπαίδευσης.

- Οι αδιόριστοι, αλλά και το εκπαιδευτικό και επιστημονικό δυναμικό του ιδιωτικού τομέα μπορούν και πρέπει να εμπλουτίσουν το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα. Μια πραγματικά δημόσια παιδεία, πλήρης και αυτάρκης, μπορεί να απορροφήσει το άνεργο ή μισοαπασχολημένο διδακτικό και βοηθητικό προσωπικό. Μπορεί το θέμα αυτό να μη λύνεται σε ένα χρόνο και δύο, όμως μια πραγματικά προοδευτική κυβέρνηση μπορεί να δρομολογήσει τη λύση του προβλήματος σε ένα εύλογο χρονοδιάγραμμα και αναγκαίες μεταβατικές ρυθμίσεις. Η σημερινή κυβέρνηση δε θέλει και γι' αυτό δεν μπορεί.Τιμά την υπογραφή της, όπως και τα άλλα κόμματα που υπέγραψαν τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, με το λαό ανυποψίαστο τι θα του συμβεί και χωρίς τη δυνατότητα να εκφράσει τη γνώμη του με Δημοψήφισμα".

Προετοιμάζονται αρνητικές αλλαγές

Αναφερόμενη στους αντιεκπαιδευτικούς σχεδιασμούς που βρίσκονται σε εξέλιξη, η Αλ. Παπαρήγα τόνισε:

"Σήμερα όσες προτάσεις και αν υπάρχουν για τη βελτίωση της παιδείας, δεν έχουν αξία αν δεν ξεκινάνε από την εναντίωση στα μέτρα που ήδη έχουν ξεκινήσει.

Θα σταθούμε επιλεκτικά σε ορισμένα τέτοια προβλήματα που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας.

Η κυβέρνηση εξαπατά το λαό, όταν λέει ότι η αλλαγή του εξεταστικού προς τα ΑΕΙ θα χτυπήσει την παραπαιδεία. Και ότι τα ΑΕΙ θα γίνουν λαϊκά και υψηλού τάχα επιπέδου. Πίσω από αυτήν την εξαγγελία κρύβονται σχέδια στρατηγικής σημασίας και σε βάρος της παιδείας.

- Οχι μόνο δε θα εξασφαλιστεί η ελεύθερη πρόσβαση στα ΑΕΙ και ΤΕΙ, αλλά θα πέσει η "δαμόκλειος σπάθη" της ταξικής επιλογής σε πολύ μικρότερες ηλικίες, από την Πρώτη Λυκείου. Θα έχουμε πολύ μεγαλύτερη παραπαιδεία από το Δημοτικό ακόμα. Πάμε ολοταχώς για τρία είδη απολυτηρίου, το Εθνικό, το Ενδεικτικό Αποφοίτησης Λυκείου και το Διεθνές. Το Διεθνές Απολυτήριο στηρίζεται σε ένα Λύκειο που φτιάχνεται σαν νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου με έδρα τη Γενεύη, οι απόφοιτοι του οποίου θα έχουν κατά προτεραιότητα πρόσβαση στα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια και στη χώρα μας.

- Ταυτόχρονα διαμορφώνεται μια συνολικά υποβαθμισμένη ευρύτερη τριτοβάθμια βαθμίδα, συνονθύλευμα ταιριάζει να την αποκαλέσουμε, στην οποία κατά τα φαινόμενα θα ανήκουν: Τα λεγόμενα συμβατικά ιδρύματα, δηλαδή τα υποβαθμισμένα ΤΕΙ και ΑΕΙ, οι Ελεύθεροι Κύκλοι Σπουδών (ΕΛΚΥΣ), που θα δίνουν από ένα απλό πιστοποιητικό σπουδών μετά από εξετάσεις έως ένα πτυχίο ισότιμο των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων.

- Πρόκειται για αρνητικές σαρωτικές αλλαγές, που εμφανίζονται τυπικά σαν υποχώρηση στην κοινωνική πίεση και στις ανάγκες για πανεπιστημιακές σπουδές και επιμήκυνση των σπουδών. Λύνονται με τον χειρότερο τρόπο, με σύντομες, πρόχειρες σπουδές ευκαιρίας, με πληρωμή και κυρίως με πτυχία χωρίς αντίκρισμα μόρφωσης και θέσεις εργασίας.

- Πάμε ολοταχώς για πλήρη αριστοκρατικοποίηση της ΠΑΙΔΕΙΑΣ. Οχι μόνο δεν πρόκειται για κατάργηση των εισαγωγικών εξετάσεων, αλλά για πολύ σκληρότερο σύστημα κοινωνικής επιλογής, πιο σκληρό από το ισχύον σύστημα.

- Οι συνέπειες θα είναι τραγικές για τα ΑΕΙ, που τώρα έχουν ήδη μεταβληθεί σε ένα είδος σούπερ μάρκετ, με αγοραστές προϊόντων έρευνας - κατά παραγγελία - τους επιχειρηματίες, που καθορίζουν μέσω των κοινοτικών προγραμμάτων τι και πώς και για ποιο σκοπό θα ερευνηθεί. Ηδη έχουν γίνει σοβαρές αποκαλύψεις για τα κυκλώματα που λυμαίνονται τα Πανεπιστήμια, παλαιότερα στη Θράκη, στην Πάτρα πρόσφατα. Βεβαίως, το πρόβλημα δεν αφορά ένα και δύο ιδρύματα, αλλά όλα.

- Με δόλωμα τα χρήματα του Β Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης εξωθούνται βίαια σε νέες αλλαγές των προγραμμάτων σπουδών, προκειμένου να υπηρετούν τις τρέχουσες ανάγκες της αγοράς, που έχουν ανάγκη από περιορισμένα επαγγελματικά εφόδια για παραγωγή - φασόν.

- Σε λίγα χρόνια, αν δεν ανακοπεί ο κατήφορος, οι ΕΛΚΥΣ θα υποκαταστήσουν τα Πανεπιστήμια, θα πάρουν προτεραιότητα και τελικά θα μεταβληθεί η πανεπιστημιακή μόρφωση σε σεμιναριακή και μάλιστα με πληρωμή. - Τα ιδιωτικά κολέγια, ιδιαίτερα τα ξένα, αφού θα υπάρχουν δίδακτρα και στα δημόσια, θα πάρουν επίσης προβάδισμα και όλα δείχνουν ότι θα αναγνωριστούν ισότιμα με τη νέα συνταγματική αναθεώρηση. Κάτι που πρέπει το λαϊκό κίνημα να αποτρέψει.

- Αμεσο αποτέλεσμα επίσης θα είναι να αποσυνδεθεί το πτυχίο από το δικαίωμα άσκησης επαγγέλματος, να νικήσει κατά κράτος το σύστημα που έχει ήδη δρομολογηθεί: Το κράτος σε συμπαράταξη με τον ΣΕΒ και το πλέγμα των πολυεθνικών ομίλων να καθορίζουν με εξω-επιστημονικά και εξω-εκπαιδευτικά συστήματα ποια αξία έχει το ένα ή το άλλο πτυχίο.

Πρόκειται για αληθινή τραγωδία.

Διασπάται ο ενιαίος χαρακτήρας της εκπαίδευσης

Η κυβέρνηση έχει ήδη δρομολογήσει την εφαρμογή ορισμένων κατευθύνσεων της "Λευκής" και "Πράσινης Βίβλου", που οδηγούν όχι μόνο στη μεγάλη νίκη της μεγάλης ιδιωτικής πρωτοβουλίας, αλλά και στη βαθύτερη διάσπαση του ενιαίου χαρακτήρα του σχολείου και της γνώσης.

Πάμε ολοταχώς για μια παιδεία, που στο όνομα της σύνδεσης με την κοινωνία θα έχει στόχο την παραγωγή χειραγωγημένων ανθρώπων - χειριστών, με γνώση περιορισμένη στην τυπική αποσπασματική πληροφόρηση, για όσους το επιθυμούν γενική γνώση ίσον χάος.

Το πρόβλημα, όπως και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν είναι καινούριο, μόνο που τώρα πάει να πάρει τεράστιες και πιο επικίνδυνες διαστάσεις.

Η τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση που διαμορφώθηκε στη χώρα μας στον μεσοπόλεμο ήταν ανισότιμη προς τη γενική παιδεία,ο φτωχός συγγενής για τα παιδιά των λαϊκών στρωμάτων, με στόχο την παραγωγή φθηνής και υπάκουης - χωρίς ευρύτερες γνώσεις και ορίζοντα - εργατικής δύναμης. Παρά το γεγονός ότι απευθύνονταν στα λαϊκά στρώματα, σε μεγάλο μέρος παραδόθηκε στον ιδιωτικό τομέα.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι για την ίδρυση των ΚΑΤΕΕ χρησιμοποιήθηκαν τα σχέδια που ετοίμασε το ΔΝΤ και η ΔΤ, σχέδια που αφορούσαν νεοϊδρυμένα κράτη της Αφρικής, πιθανόν της Νιγηρίας.Γι' αυτό περιέκλειαν σοβαρές αντιθέσεις και αντιφάσεις που τις πληρώνουμε μέχρι σήμερα και μετά τη μετεξέλιξή τους σε ΤΕΙ. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι παρακάμφθηκε το θέμα του χάρτη των επαγγελματικών δικαιωμάτων,με αποτέλεσμα τις επικαλύψεις και τις φοβερές αντιθέσεις μεταξύ ΤΕΙ - ΑΕΙ ή τις πρόσφατες αντιθέσεις ανάμεσα σε λογιστικά επαγγέλματα.

Ο διχασμός ανάμεσα στην τεχνική επαγγελματική και γενική μόρφωση συνεχίστηκε ως σήμερα με μια τάση γεφύρωσης που δεν ήταν ούτε επιστημονική ούτε και ειλικρινής.

Οι προσπάθειες γεφύρωσης μικρή σχέση είχαν με τις πραγματικές ανάγκες του λαού και μιας ανεξάρτητης ανάπτυξης της οικονομίας.

Τα τελευταία χρόνια αναπτύσσονται απόψεις που υποστηρίζουν ότι σε πρώτη μοίρα πρέπει να περάσει η επαγγελματική εκπαίδευση.Ταυτόχρονα υποβαθμίζεται, ή αν θέλετε να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους, γίνεται στόχος επίθεσης η ήδη πάσχουσα και αναχρονιστική γενική εκπαίδευση.

Το Λύκειο έχει καταντήσει ένα σχολείο χωρίς αυτοτελή αξία, ένας προθάλαμος για την ακριβοπληρωμένη και πρόχειρη ιδιωτική επαγγελματική εκπαίδευση ή για την είσοδο στα ΑΕΙ. Αυτή είναι η κλασική, καθιερωμένη μορφή διάσπασης της ενιαίας μόρφωσης.

Η βαθύτερη διάσπαση προωθείται τώρα με ευαγγέλιο τη "Λευκή" και "Πράσινη Βίβλο", μέσω της κατάρτισης, που αναγορεύεται ως βασικό στοιχείο των σύγχρονων αναγκών σε βάρος της σφαιρικής μόρφωσης, που αποτελεί προϋπόθεση για την οικοδόμηση της όποιας κατάρτισης".

Η άποψη του ΚΚΕ

Αναλύοντας τις προτάσεις του Κόμματος, η Αλ. Παπαρήγα παρουσίασε τους βασικούς άξονες προβλημάτων της εκπαίδευσης και τόνισε:

  • Υπερασπιζόμαστε ένα σχολείο ενιαίο σε δομή, λειτουργία και περιεχόμενο, που πρέπει να εξυπηρετεί και να καλύπτει τις σύγχρονες μορφωτικές ανάγκες και με ενιαία μεθοδολογία και περιεχόμενο σπουδών. Αύξηση των δαπανών για την παιδεία στο 15% του Κρατικού Προϋπολογισμού.Να παίρνονται υπόψη οι υπαρκτές κοινωνικές ανισότητες, οι διαφορετικοί κοινωνικοί όροι κάτω από τους οποίους ο κάθε νέος και νέα συμμετέχει στην εκπαιδευτική διαδικασία. Το ζητούμενο είναι να αμβλυνθούν κάτω από τη λαϊκή πίεση οι ταξικοί φραγμοί. Δεν έχουμε αυταπάτες ότι θα καταργηθούν.

Αν συνεχιστεί η σημερινή κατάσταση και με τις σαφείς επιλογές που υπάρχουν, τότε ο εργάτης και ο αγρότης δεν πρόκειται να δουν τις επόμενες 10ετίες το παιδί τους στο πανεπιστήμιο.

  • Το σχολείο πρέπει να τα διασφαλίζει όλα. Το εννοούμε αυτό. Να απαλλάσσει το παιδί και την οικογένεια από ένα δεύτερο κύκλο μαθημάτων και δραστηριοτήτων μετά το σχολείο, με σοβαρή οικονομική επιβάρυνση και ανυπαρξία ελεύθερης ώρας για το παιδί.
  • Θεωρούμε καθοριστικής σημασίας την προσχολική αγωγή και τη γενική εκπαίδευση, 9χρονη υποχρεωτική, και το λύκειο, για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας, απαραίτητο υπόβαθρο και προϋπόθεση της όποιας επαγγελματικής κατάρτισης και της ικανότητας κάθε ανθρώπου να προσαρμόζεται και να εμπεδώνει διά βίου τις εξελίξεις της επιστήμης και της τεχνικής.

Εξασφάλιση όλων των προϋποθέσεων για γενικευμένη και υποχρεωτική δημόσια και δωρεάν προσχολική αγωγή 2 χρόνων. Το πέρασμα των νηπιακών σταθμών στην Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι αντιπαιδαγωγικό, και τελικά, με τη σημερινή κατάσταση που κυριαρχεί θα γίνει το μέσο για την ιδιωτικοποίηση. Δημιουργία Παιδικών Κέντρων με παράλληλη λειτουργία Παιδικού Σταθμού και Νηπιαγωγείου για όλα τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας, στελεχωμένων με επαρκή και επιστημονικά εκπαιδευμένο προσωπικό, ικανό να ανταποκριθεί στο σύνθετο και εξαιρετικά σημαντικό για την παραπέρα εξέλιξη των παιδιών ψυχοπαιδαγωγικό τους ρόλο.

  • Καθιέρωση ενιαίου 9χρονου βασικού σχολείου και Ενιαίου Λυκείου οργανωτικά, διοικητικά, παιδαγωγικά, με προοπτική την επέκταση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης στα 12 χρόνια.

Αμεσα μέτρα ανακοπής της διαρροής από την 9χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση και ολοκλήρωσης της εκπαιδευτικής διαδικασίας μέσα στο σχολείο, χωρίς την ανάγκη φροντιστηρίων, δηλαδή:

- Θέσπιση πρωινού σχολείου,

- Μείωση του αριθμού των μαθητών ανά τάξη και ανά εκπαιδευτικό,

- Καθιέρωση υποστηριχτικών μέτρων διδασκαλίας, ώστε να προχωρούν και να συμμετέχουν όλα τα παιδιά στην κατανόηση και εμπέδωση του σχολικού προγράμματος (π.χ., 2 εκπαιδευτικοί στην τάξη, δημιουργία ομάδων εργασίας κλπ.),

- Αμεση κάλυψη των αναγκών σε κτιριακή υποδομή και εξοπλισμό των σχολείων (βιβλιοθήκες, εργαστήρια, χώροι πολιτισμού και αθλοπαιδιών),

- Πλήρης επάρκεια στην εκμάθηση 2 ξένων γλωσσών και πληροφορικής στο σχολείο,

- Πλαισίωση των σχολείων με ειδικότητες μουσικής - καλλιτεχνικής παιδείας και φυσικής αγωγής,

- Δωρεάν φροντίδα για την υγιεινή στα σχολεία (π.χ., σχολίατροι),

- Αναδιοργάνωση, βελτίωση και επέκταση της νυχτερινής εκπαίδευσης,

- Ομαλή ένταξη των παιδιών των μεταναστών, παλιννοστούντων Ελλήνων, μειονοτήτων στο δημόσιο σχολείο, με λήψη ιδιαίτερων υποστηριχτικών μέτρων. Αντίστοιχα μέτρα για τα παιδιά των Ελλήνων μεταναστών,

- Αναβάθμιση της Ειδικής Αγωγής και καθιέρωσή της στη δημόσια υποχρεωτική και δωρεάν εκπαίδευση,

- Στη βάση των παραπάνω προτάσεων είμαστε ριζικά αντίθετοι στην προώθηση ρυθμίσεων για αποκέντρωση της παιδείας στην ΤΑ και στην υλοποίηση των ρυθμίσεων του νόμου για τη διαπολιτισμική εκπαίδευση, που αποτελούν κερκόπορτα της αποκέντρωσης, αρχής γενομένης από τις ειδικές κατηγορίες (μειονότητες, μετανάστες, Τσιγγάνοι κλπ.).

- Ενταξη της επαγγελματικής κατάρτισης και επανακατάρτισης στο δημόσιο δωρεάν εκπαιδευτικό σύστημα και προσάρτησή της στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Ολα τα σχετικά με την κατάρτιση κονδύλια της Κοινότητας (εκατοντάδες δισ.) διεκδικούμε να περάσουν στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα.

  • Με την προϋπόθεση της καθιέρωσης 12χρονης υποχρεωτικής βασικής εκπαίδευσης και της αναμόρφωσης της μεθοδολογίας και του περιεχομένου της εκπαιδευτικής διαδικασίας σύμφωνα με τις προτάσεις μας, η επαγγελματική κατάρτιση δε θα χρειάζεται να είναι μεγάλης διάρκειας.

Ο αγώνας για την παιδεία πρέπει βεβαίως να έχει ως αφετηρία το σχολείο, το λύκειο και το πανεπιστήμιο, αλλά πρέπει να πάρει ευρύτερες διαστάσεις, σε ένα μεγάλο κοινωνικό μέτωπο, σε όλη τη χώρα, με προωθητικό στοιχείο τη συμμαχία εκπαιδευτικών, μαθητών - σπουδαστών, εργαζομένων.

Με τον πρωθυπουργό δίχως ίχνος ντροπής να προκαλεί το κοινό αίσθημα, συκοφαντώντας τους εκπροσώπους των απεργών εκπαιδευτικών, μιλώντας ψυχρά και στυγνά για αυτόν τον ηρωικό αγώνα και να υπερασπίζει ψελλίζοντας ένα προς ένα τα μέτρα της αντιδραστικής αντιμεταρρύθμισης που προωθεί η κυβέρνησή του, σε βάρος της δημόσιας και δωρεάν παιδείας, εμφανίστηκε χτες στη Βουλή η κυβέρνηση στη διάρκεια της εκτός ημερήσιας διάταξης συζήτηση για την παιδεία που προκάλεσε το ΚΚΕ. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση εμφανίστηκε ικανοποιημένη από το γεγονός ότι τελικά ο κομματικός μηχανισμός του ΠΑΣΟΚ κατόρθωσε να τρομοκρατήσει ένα μεγάλο μέρος των απεργών δασκάλων - κύρια στην επαρχία - και να σπάσει έτσι την απεργία χωρίς να έχουν ικανοποιηθεί βασικά αιτήματα αυτού του πλέον εξαθλιωμένου μισθολογικά τμήματος των εκπαιδευτικών.

Την ίδια ώρα, όμως, τόσο σε μια σειρά χώρους δουλιάς, όσο και έξω από τη Βουλή, εργαζόμενοι όλων των κλάδων διαδήλωναν για μία ακόμα φορά τη στήριξή τους στους δασκάλους και καθηγητές των παιδιών τους, την απόφασή τους να συνεχίσουν την πάλη για την υπεράσπιση της δημόσιας και δωρεάν παιδείας, για τη διάθεση του 15% του προϋπολογισμού γι' αυτήν.

Ταυτόχρονα οι καθηγητές της μέσης εκπαίδευσης, με μια ζηλευτή ενότητα στη βάση, αποφάσιζαν να συνεχίσουν ακόμα πιο δυναμικά την απεργία τους, ενώ αποφασιστικά στο πλευρό τους τάσσονται και με το σημερινό παμμαθητικό συλλαλητήριο οι μαθητές τους.

Απ' άκρη σ' άκρη σ' όλη τη χώρα για το επόμενο διάστημα προετοιμάζονται μία σειρά παλλαϊκού χαρακτήρα συγκεντρώσεις αλληλεγγύης και συμπαράταξης με τους απεργούς καθηγητές.

Και είναι αυτό ακριβώς, το συγκροτούμενο μέρα τη μέρα παλλαϊκό κίνημα για την παιδεία, που προκαλεί πανικό στην κυβέρνηση. Είναι ακριβώς αυτό το μάθημα αξιοπρέπειας και όχι υποταγής που δίνουν οι εκπαιδευτικοί, αυτό που κάνει την κυβέρνηση να μην μπορεί πλέον να κρύψει το φόβο της. Φόβο ότι το σύνθημα "καθηγητές, εργάτες, αγρότες, σπουδαστές, ενάντια στη λιτότητα και τις περικοπές" σύντομα δε θα είναι μόνο σύνθημα, αλλά η καθημερινή πραγματικότητα την οποία θα είναι υποχρεωμένη να αντιμετωπίσει. Μια πραγματικότητα απέναντι στην οποία η κυβέρνηση, όπως εντόπισε χτες η Γενική Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ Αλ. Παπαρήγα,έχει να αντιτάξει μόνο την τρομοκρατία, τη συκοφαντία, τους εκβιασμούς, την καταστολή.

Για μία ακόμα φορά θα πέσει έξω. "Ο λαός ξέρει να αψηφά την τρομοκρατία", τόνισε η Αλ. Παπαρήγα, στιγματίζοντας, μάλιστα, τον ειδικό ρόλο που έχει αναλάβει σ' αυτήν την υπόθεση ο "καθρέφτης της κυβέρνησης", ο υπουργός Δικαιοσύνης.



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ