Πόσο επηρεάζεται μια περιοχή από τους βομβαρδισμούς διυλιστηρίων και εργοστασίων χημικών; Η περίπτωση του Πάντσεβο είναι χαρακτηριστική και δίνει μια πρώτη απάντηση. Η πόλη και η γύρω περιοχή αντιμετώπισε συνεχείς αεροπορικές επιδρομές, λόγω των βιομηχανιών χημικών που φιλοξενούνται εκεί.

Οπως τονίζει ο Μίλαν Σκούλιτς, καθηγητής της Νομικής Σχολής του Βελιγραδίου, «μια επιδρομή που προκάλεσε μεγάλες οικολογικές συνέπειες έγινε στις 18 Απρίλη, όταν οι χημικές εγκαταστάσεις είχαν τεθεί ήδη εκτός λειτουργίας. Επομένως, ο μοναδικός σκοπός της καταστροφής ήταν η έκθεση πολιτών σε μεγάλο κίνδυνο. Ο αριθμός όσων εκτέθηκαν σε μολυσματικές χημικές ουσίες ανέρχεται σε πολλές εκατοντάδες χιλιάδες, εφόσον μόνο ο δήμος του Πάντσεβο αριθμεί 130 χιλιάδες κατοίκους. Πολλοί γειτονικοί δήμοι εκτέθηκαν σε κίνδυνο συμπεριλαμβανομένου του Βελιγραδίου, με πληθυσμό άνω των δύο εκατομμυρίων και μόλις 16 χιλιόμετρα από το Πάντσεβο. Επιπλέον, οι άνεμοι μετέφεραν ατμοσφαιρική μόλυνση πάνω από μια ευρύτερη περιοχή της χώρας.»

Τα τρία εργοστάσια της χημικής βιομηχανίας του Πάντσεβο βομβαρδίστηκαν ανελέητα στις 12 Απρίλη, το βράδυ της 15ης προς 16η Απρίλη και το βράδυ της 17ης προς 18η Απρίλη. «Πολλοί κάτοικοι ανήσυχοι έφυγαν από την πόλη. Ομως δεν μπόρεσαν να αποφύγουν την εισπνοή δηλητηριωδών και επικίνδυνων ουσιών, επειδή μεταφέρονταν από τον αέρα, γεγονός που έκανε αδύνατο να συγκεκριμενοποιηθεί μέχρι ποιο σημείο μπορεί να απειλείται κάποια περιοχή.»

Στα διυλιστήρια, πολλές δεξαμενές καυσίμων ανατινάχτηκαν. Η φωτιά που προκλήθηκε έφτανε τα εκατό μέτρα ύψος, παράγοντας πυκνό, μαύρο καπνό που κάλυψε τον ουρανό για πολλές μέρες. Οπως αναφέρουν οι Γιουγκοσλάβοι, έπεσε μαύρη - στην κυριολεξία - βροχή που περιείχε καρκινογενείς ουσίες. Ακολούθησαν όξινες βροχές. «Είναι βέβαιο ότι εξαιτίας της μολυσμένης γης, θα υπάρξουν σοβαρές περιβαλλοντικές συνέπειες για τις σοδειές στο Πάντσεβο και την ευρύτερη περιοχή».

Ο καθηγητής συνεχίζει: «Οσοι έδωσαν διαταγές για την επίθεση σε αυτές τις εγκαταστάσεις πρέπει να ήταν ενήμεροι για τις πιθανές καταστροφικές συνέπειες στο περιβάλλον και τη δημόσια υγεία γενικά. Οι επιτιθέμενοι ήταν προφανώς ενήμεροι για τη φύση της χημικής βιομηχανίας του Πάντσεβο και το υψηλό ρίσκο για τους πολίτες - μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα - που θα προκαλούσε η καταστροφή αυτών των εγκαταστάσεων.

Από τα παραπάνω είναι προφανές ότι οι επιτιθέμενοι είχαν πρόθεση γενοκτονίας. Καταστρέφοντας τη χημική βιομηχανία του Πάντσεβο, συγκεντρωμένη σε μια μικρή, σχετικά, περιοχή και περιτριγυρισμένη από πολλούς πολίτες και κοντά στο Βελιγράδι των δύο εκατομμυρίων κατοίκων, ανελέητα άρχισαν να καταστρέφουν εγκαταστάσεις αξίας εκατοντάδων χιλιάδων δολαρίων, να πληγώνουν και να σκοτώνουν αμάχους. Δραστηριότητες που μπορούν να οριστούν ως "περιβαλλοντική τρομοκρατία", στο πλαίσιο ενός γενικευμένου πολέμου.

Οσοι έδωσαν διαταγές για το βομβαρδισμό της χημικής βιομηχανίας του Πάντσεβο και όσοι τις εκτέλεσαν, διέπραξαν το έγκλημα της γενοκτονίας και εγκλήματα πολέμου κατά άμαχου πληθυσμού, συμπεριλαμβανομένης και της χρήσης απαγορευμένων όπλων.»

Οι εγκαταστάσεις συνέχισαν να βομβαρδίζονται από τους ΝΑΤΟικούς σε όλη τη διάρκεια του πολέμου. Μέχρι και τις 8 Ιούνη, δηλαδή δύο μέρες πριν τη λήξη των επιθέσεων.

Στις 15 και 17 Μάη βομβαρδίζονται δεξαμενές καυσίμων, αποθήκες και άλλες εγκαταστάσεις της «Jugopetrol» στο Μπορ. Από το δεύτερο βομβαρδισμό καταστρέφεται και ένα τρακτέρ που διέσχιζε διπλανό δρόμο και στο οποίο επέβαιναν πέντε άνθρωποι. Απολογισμός, ένας νεκρός και τέσσερις σοβαρά τραυματισμένοι.

Ο 40χρονος Γιούγκοσλαβ Λαπαντάτοβιτς, εργάτης: «Γυρίζαμε από τη δουλιά μας στο Μπρέστοβατς, στο χωριό μας το Κρίβελι. Δεν περάσαμε μέσα από το Μπορ, για να αποφύγουμε την κίνηση. Πήραμε τον άλλο δρόμο. Στο ύψος της "Jugopetrol", ο Σλάβισα (σ.σ.: ο οδηγός) έκοψε ταχύτητα για να δούμε τις συνέπειες του προηγούμενου βομβαρδισμού (σ.σ.: της 15ης Μάη). Ξαφνικά, άκουσα μια τρομακτική έκρηξη. Περικυκλωθήκαμε από καπνό και σκοτάδι. Για λίγο έχασα τις αισθήσεις μου. Οταν συνήλθα ήμουν πεσμένος στο έδαφος και είχα το κεφάλι του Ντράγκοσλαβ πάνω στα πόδια μου. Κατάλαβα ότι ήταν νεκρός.

Ακουσα τη Λιλιάνα και τη Νίνα (σ.σ.: συνεπιβάτισσες) να κλαίνε ζητώντας βοήθεια. Ελεγαν ότι έσπασαν τα πόδια τους. Ο ξάδελφός μου, ο Σλάβισα έλεγε ότι πέθαινε. Οταν η Λιλιάνα προσπάθησε να πλησιάσει τον πατέρα της, δεν την άφησα. Από εκείνη τη μέρα άρχισα να φοβάμαι το σκοτάδι».

Η 25χρονη Λιλιάνα Μιλόσεβιτς, κόρη του άτυχου Ντράγκοσλαβ: «Μετά την έκρηξη λιποθύμησα. Οταν συνήλθα άρχισα να κλαίω και να ουρλιάζω. Η Νίνα ήταν πεσμένη δίπλα μου. Μπορούσα να δω ότι ο πατέρας μου ήταν νεκρός. Είχε πολλά τραύματα, αλλά το φονικό ήταν ένα, στο κεφάλι του. Ηταν 49 χρονών».

Ο εργάτης Σλάβισα Λαπαντάτοβιτς, οδηγός του τρακτέρ: «Δεν ακούσαμε σειρήνες ή αεροσκάφη. Μια έκρηξη με πέταξε στο έδαφος. Νόμιζα ότι ήρθε το τέλος μας. Αμέσως μετά άκουσα άλλη μία έκρηξη. Θυμάμαι ότι σηκώθηκα και είπα στο Γιούγκοσλαβ "τελείωσα". Προσπάθησε να με παρηγορήσει. Είχα τραυματιστεί στο πλευρό και αιμορραγούσα. Μεταφέρθηκα στο νοσοκομείο. Χειρουργήθηκα. Η εγχείρηση κράτησε τρεις ώρες. Οι γιατροί έβγαλαν ένα κομμάτι τούβλο 12 Χ 5 εκατοστά από τα πλευρά μου».

Οι εγκαταστάσεις της «Jugopetrol» στο Μπορ βομβαρδίστηκαν και πάλι.