ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Πέμπτη 20 Ιούλη 2006
Σελ. /28
Ο Ζακ Τατί τιμωρεί!

Καλοκαιρινή εβδομάδα. Μια ενδιαφέρουσα κινηματογραφική ποικιλία, για να μη γράψω σαλάτα! Σε επανάληψη, ένας ανεπανάληπτος Ζακ Τατί στην κοινωνική σάτιρα, «Ο Θείος Μου». Μια ταινία που όλοι πρέπει να δούμε. Ακόμα και αυτοί που την έχουμε δει και μια και δυο φορές στο παρελθόν. Είναι ένα κινηματογραφικό ποίημα που αποζημιώνει. Δίπλα στον Ζακ Τατί, κοντά στον Ζακ Τατί, με απόσταση είναι αλήθεια, η τρυφερή κοινωνική ταινία της Ντανιέλ Τόμσον, «Πρώτη Σειρά Πλατεία». Ενας τίτλος χαζός, χωρίς νόημα! Η ταινία έχει πολλά περισσότερα να πει! Πάντως, δεν πρόκειται για την πρώτη σειρά, πρόκειται για τη σωστή σειρά! Τη σωστή θέση, που πρέπει να καταλάβουμε, αν θέλουμε να δούμε σωστά το έργο (τη ζωή)!

Στη συνέχεια, τα γνωστά! Το καλογυρισμένο, αλλά σκόπιμα ανόητο θεματολογικά, πολιτικο-αστυνομικό αντικομουνιστικό θρίλερ «Σε Επιφυλακή», του Κλαρκ Τζόνσον. Από κοντά οι «δροσερές» και «αθώες», αλλά το ίδιο σκόπιμα ανόητες, «Λησταρχίνες» των Γιοακίμ Ρένινγκ και Εσπεν Σάντμπεργκ. Και τέλος, το αιματοβαμμένο θρίλερ «Μανία» του Νικ Μασταντρέα. Πηγή τρόμου, αυτή τη φορά, λυσσασμένα σκυλιά! Ελεος!

ΖΑΚ ΤΑΤΙ
Ο Θείος μου

Ζακ Τατί, η πιο ήρεμη τρέλα στον γαλλικό, αλλά - γιατί όχι - και στον παγκόσμιο κινηματογράφο! Ενας απερίγραπτος άνθρωπος, που κάνει απερίγραπτα πράγματα, με τον πιο απλό τρόπο. Οποιος, όμως, κάνει το λάθος και τον δει απλώς σαν κωμικό, θα χάσει την ουσία αυτού του θαυμάσιου δημιουργού. Που είναι η αυστηρή έως εξοντωτική κριτική του συστήματος. Αλλά και, κυρίως, η αυστηρή κριτική των νεόπλουτων και του μικροαστισμού. Αυτής της κατάρας που κρατάει τον άνθρωπο στο ύψος της καρικατούρας!

Ο Ζακ Τατί, για να πει τον κινηματογραφικό λόγο του, δημιούργησε ένα αερικό, μιαν ανεπανάληπτη φιγούρα. Δεν είναι τυχαίο που πολλοί μπερδεύουν το κινηματογραφικό του όνομα με το πραγματικό. Κάτι που πέτυχε μόνον ο Τσάρλι Τσάπλιν. Ο Ζακ Τατί είναι ο κ. Ιλό ή ο κ. Ιλό είναι ο Ζακ Τατί!

«Ο Θείος Μου» είναι η τρίτη μεγάλου μήκους ταινία του. Στις δυο προηγούμενες, και κυρίως στη δεύτερη, «Οι Διακοπές του κ. Ιλό», ο Ζακ Τατί μορφοποιεί το «ξωτικό», που εμφανίζεται από το πουθενά και με τις παρεμβάσεις του ή τις παραλείψεις του «ελευθερώνει» την ανοησία των γύρω του. Ο ίδιος δείχνει να μην κάνει τίποτα, απλώς να περιφέρεται. Ομως η παρουσία του και μόνο στέκεται η αφορμή να ανοίξουν όλες οι πόρτες και όλα τα παράθυρα και να φανεί ο κόσμος, ο νεόπλουτος και μικροαστικός κόσμος, σε όλο του το «μεγαλείο».

Η ιδιαιτερότητα, και η καλλιτεχνική αξία του Ζακ Τατί, είναι πως δεν πέφτει απάνω σε αυτούς που σχολιάζει για να τους εξοντώσει. Δεν είναι ένας κωμικός που βρήκε πηγή και έτρεξε να την εκμεταλλευτεί. Ο Ζακ Τατί κάνει κοινωνικά σχόλια. Ερευνά και εξηγεί ανθρώπινες συμπεριφορές. Δείχνει να πληγώνεται από την πραγματικότητα. Δεν την απολαμβάνει! Αντίθετα δείχνει να συμπονάει αυτόν τον κόσμο. Και επειδή τον συμπονάει, δεν του χαρίζεται. Οπως κάνει ένας πολύ καλός ψυχίατρος, έτσι και αυτός, πιάνει εκείνον που κριτικάρει από το χέρι και μαζί του διασχίζουν όλες τις άρρωστες διακλαδώσεις. Ελπίζει ότι, διά της αποκαλύψεως, θα δυναμώσει ο άρρωστος και θα δώσει μόνος του την πρέπουσα λύση στην άνοστη ζωή του. Και, επίσης, θα λειτουργήσει αποτρεπτικά για τους υπόλοιπους. Αυτούς, κυρίως, που αλληθωρίζουν προς το νεόπλουτο τρόπο ζωής. Αυτούς που εντυπωσιάζονται από την «πολυχρωμία», τον «αυτοματισμό» και την «πολυτέλεια».

Και επειδή είναι αγαθές οι προθέσεις του, δεν πιάνει ένα κινηματογραφικό χατζάρι και με αυτό να κόβει κεφάλια. Διαλέγει τον πιο όμορφο κινηματογραφικά τρόπο, να κάνει τις αποκαλύψεις του. Δημιουργεί μια ονειρική ατμόσφαιρα. Ασχολείται διεξοδικά με μικρές, όμορφες και τρυφερές λεπτομέρειες. Δεκάδες τέτοιες υπάρχουν στην ταινία. Και μέσα σε αυτή τη μαγεία, στο κατάλληλο δηλαδή περιβάλλον, την ώρα που μια ηλιαχτίδα ενεργοποιεί τις χορδές του κίτρινου και μελωδικού καναρινιού, ανοίγει τη συζήτηση! Και να θέλεις να πληγωθείς δεν μπορείς. Ολα γύρω σου είναι σαν ζωγραφιά, «ψεύτικα»! Τα σπίτια, οι πλατείες, οι δρόμοι, το ντεκόρ, όλα, κινούνται σε έναν φανταστικό κόσμο. Τα πρόσωπα της ταινίας, εσείς και εγώ δηλαδή, βγαίνουμε από το πετσί μας. Αποστασιοποιούμαστε. Γινόμαστε μέρος μιας αφαιρετικής τοιχογραφίας, γεμάτης χρώματα και μουσικές. Την οποία τοιχογραφία - κοινωνικό σχόλιο θαυμάζουμε από «απέναντι». Και όσο τη θαυμάζουμε, τόσο ανακαλύπτουμε τα ελαττώματά μας. Γιατί ο «ζωγράφος» Ζακ Τατί έχει το χάρισμα να σε πιάνει από το χέρι και ενώ σου δείχνει έναν άλλον άνθρωπο, καταφέρνει να σε αναγκάσει εσύ να δεις τον εαυτό σου σε εκείνον τον άλλον. Και το κυριότερο: Οσο διαρκεί η μελέτη, η θέαση του εαυτού σου από «απέναντι», σε αναγκάζει να αυτοεκτεθείς. Πότε χαμογελώντας με αυτά που βλέπεις, και πότε πονώντας. Στο τέλος της διαδρομής, θέλεις δε θέλεις, θα αναγνωρίσεις την πραγματικότητα. Από εκεί και πέρα, βέβαια, είναι δική σου η ευθύνη, αφού δική σου είναι η ζωή. Ο καλλιτέχνης, ο Ζακ Τατί, εκτέλεσε στο ακέραιο την αποστολή του, που είναι να σε βοηθήσει, με καλλιτεχνικές εικόνες, προσιτές στις γνώσεις σου, να κατανοήσεις την αντικειμενική πραγματικότητα. Την οποία, όπως λέει ο άλλος ποιητής, ο Μπρεχτ, αν θέλεις την αλλάζεις «σύμφωνα με τα γούστα σου και τις ανάγκες σου».

Ζακ Τατί, λοιπόν! Οχι για να περάσεις «δυο ευχάριστες» ώρες, αλλά για να περάσεις δυο εποικοδομητικές ώρες. Δυο ώρες αυτογνωσίας. Ο χρόνος που πέρασε από τότε που γυρίστηκε η ταινία (1958) μέχρι σήμερα, έφερε πολλές εξωτερικές αλλαγές στους ανθρώπους και στα πράγματα. Η ουσία, όμως, του κόσμου, που σχολιάζει ο Ζακ Τατί, έμεινε ίδια. Μπορεί ο σημερινός νεόπλουτος να έχει περισσότερα υλικά αγαθά, όμως είναι το ίδιο άχρηστα και το ίδιο κακόγουστα. Μη βιαστείτε, λοιπόν, να πείτε, «πάνε αυτά πέρασαν». Οι κήποι των νεόπλουτων είναι και σήμερα γεμάτοι με δελφίνια που βγάζουν νερό από το στόμα! Με πετρούλες πάνω στο γκαζόν, για να μη βουλιάζει το τακούνι της γόβας...

Κλείνω με δυο ακόμα παρατηρήσεις. Να δώσετε προσοχή στη θαυμάσια μουσική, στα εξαιρετικά ντεκόρ και την πολύ καλή φωτογραφία (η αλλοίωση των χρωμάτων από το χρόνο που πέρασε την έκανε ακόμα καλύτερη). Και θυμίζω, για να υπογραμμίσω την αξία του Ζακ Τατί, πως μεγάλοι κινηματογραφικοί δημιουργοί (Ταρκόφσκι, Φελίνι, Εντουαρντς, Λιντς), σε έργα τους έκαναν αναφορές σε δικά του έργα!

Παίζουν: Ζακ Τατί, Ζαν Πιερ Ζολά, Αντριέν Σερβαντιέ.

ΝΤΑΝΙΕΛ ΤΟΜΣΟΝ
Πρώτη σειρά πλατεία

Αλλη μια γαλλική ταινία, άλλη μια τρυφερή ταινία! Δεν κάνω συγκρίσεις με την ταινία του Ζακ Τατί, αλλά δεν μπορώ να μη σημειώσω κάποιες ομοιότητες. Κυρίως, στην ανθρωπιά τους. Αλλά, γιατί όχι, και στους προβληματισμούς τους.

Παρίσι. Λεωφόρος Μοντάνι. Στη γειτονιά της τέχνης! Η Οπερα, τα θέατρα, τα Ιλίσια Πεδία, τα πολυτελή μαγαζιά, τα ακριβά ξενοδοχεία. Μια γειτονιά που λάμπει! Που λάμπει, όμως οι άνθρωποι δεν είναι ευτυχισμένοι. Οχι τόσο γιατί κάνουν πράγματα που δε θέλουν, όσο γιατί κάνουν πράγματα που θέλουν, με λάθος, όμως, όρους και λάθος προσανατολισμούς.

Μια ακριβοπληρωμένη σταρ της εμπορικής τηλεόρασης και του αστικού θεάτρου που, όμως, λιώνει για έναν καλό ρόλο στο σινεμά, με έναν καλό σκηνοθέτη. Λιώνει για να αποδείξει, κυρίως στον εαυτό της, την καλλιτεχνική της αξία και, γιατί όχι, το σκοπό της ζωής της. Παράλληλα, ένας επιτυχημένος πιανίστας ασφυκτιά μέσα στο σμόκιν και στο στενό πρόγραμμα και προγραμματισμό της καλλιτεχνικής του ζωής. Αυτός τη μουσική τη βλέπει σαν βάλσαμο ψυχών, ψυχών που την έχουν ανάγκη και όχι για να γεμίζει τα διάφορα μέγαρα μουσικής με καλοσιδερωμένους θεατές. Ενας πρώην ταξιτζής, συλλέκτης έργων τέχνης στη συνέχεια, αλλά χωρίς ιδιαίτερο νόημα στη ζωή του σήμερα, θέλει να απαλλαγεί από το «μεγάλο φορτίο» και βγάζει σε δημοπρασία όλες αυτές τις καλλιτεχνικές αξίες που έχει συλλέξει σε όλη του τη (μοναδική) ζωή. Μια γυναίκα που ποτέ δεν πέτυχε το σκοπό της, να γίνει τραγουδίστρια στο μουσικό θέατρο, συνταξιοδοτείται σιγοψιθυρίζοντας τραγούδια μέσα στο θέατρο, στη σκιά όμως των ηθοποιών! Μια γιαγιά που πέρασε τη ζωή της μέσα στην πολυτέλεια, καθαρίζοντας τουαλέτες σε ακριβά ξενοδοχεία, χωρίς η ίδια να γευτεί μια βραδιά «πολυτέλειας». Και η εγγονή της, ένα σπουργίτι γεμάτο θέληση για ζωή!..

Αυτά τα πρόσωπα, και άλλα δίπλα σε αυτά, ένας μικρόκοσμος που πάσχισε και πασχίζει να γίνει ευτυχισμένος, ένας κόσμος που το όνειρό του ήταν να κάνει αυτό που θέλει με τον τρόπο που θέλει και που αυτό, το τόσο απλό, δεν μπόρεσε ποτέ να το πραγματοποιήσει. Ποτέ, μέχρι τη στιγμή που ο κόμπος έφτασε στο χτένι. Μέχρι τη στιγμή που αποφάσισε να εντείνει τις προσπάθειές του. Να αλλάξει συμπεριφορά. Να απαιτήσει. Να απαγκιστρωθεί. Από το σημείο αυτό και μετά τα πρόσωπα άρχισαν να χαμογελάνε! Η ζωή άρχισε να αποκτάει αξία.

Η ταινία δεν είναι ρεαλιστική, δε λύνονται έτσι τα προβλήματα! Εμείς, όμως, οφείλουμε να κρατήσουμε την ηθική της! Και την ποιητική της. Τις πολύ ανθρώπινες στιγμές της. Τη μεγάλη επιθυμία των ηρώων της να γίνουν ευτυχισμένοι. Μια επιθυμία που εκφράζεται με ίσους τρόπους, αποκλείοντας τους πλάγιους και τους στιγματισμένους. Θα κρατήσουμε ακόμα τις πολύ τρυφερές της στιγμές. Το μήνυμα, τελικά, που περνάει! Και την οπερετική θεατρική ατμόσφαιρα που δημιουργεί. Τη γλύκα, τέλος, που γεμίζει την οθόνη...

Η κινηματογραφική αφήγηση της Ντανιέλ Τόμσον, χωρίς να παίρνει άριστα, τα καταφέρνει περίφημα. Είναι πολλές οι στιγμές που μεταφέρει σοβαρή συγκίνηση, χωρίς να καταφεύγει σε μελό και «λαϊκότητες». Η ταινία έχει πολύ καλές ερμηνείες και ακούγεται θαυμάσια μουσική, γραμμένη ειδικά για την ταινία από τον Νικόλα Πιοβάνι, αλλά και κλασικά πιανιστικά έργα.

Παίζουν: Σεσίλ Ντε Φρανς, Βαλερί Λεμερσιέ, Αλμπέρτ Ντιπονέλ, Κλοντ Μπρασέρ, Κρίστοφερ Τόμσον και Σίντεϊ Πόλακ (ο σκηνοθέτης).

ΚΛΑΡΚ ΤΖΟΝΣΟΝ
Σε επιφυλακή

Κακό δικό τους! Επειδή είναι κουτοπόνηροι, ακυρώνουν τον ίδιο τον εαυτό τους! Ενώ καταφέρνουν να στήσουν άριστα κινηματογραφικά ένα πολιτικο-αστυνομικό θρίλερ, υποκύπτουν στη γνωστή αδυναμία της αγελάδας. Δίνουν μιαν ανόητη κλοτσιά και χύνουν το γάλα! Διαλέγουν ένα ανόητο θέμα και πάνω του προσπαθούν να οικοδομήσουν σασπένς και ...αντικομμουνισμό! Το αποτέλεσμα είναι να μην τους παίρνεις στα σοβαρά. Παρόλο τον κόπο που κατέβαλαν!

Αμετανόητοι πράκτορες της πρώην KGB θέλουν να σκοτώσουν τον πρόεδρο των ΗΠΑ, τον Μπους, ας πούμε! Του τη «στήνουν» στη Σύνοδο των 8, στον Καναδά. Στο μεταξύ, το πρωτοπαλίκαρο της προεδρικής ασφάλειας έχει ερωμένη την προεδρίνα, την κ. Μπους, να πούμε! Οι υποψίες πέφτουν απάνω του. Στο τέλος, βέβαια, οι κακοί είναι οι αμετανόητοι κομμουνιστές!

Αν τώρα παραβλέψεις το θέμα, το περιεχόμενο (πώς μπορείς, αλήθεια;), και μείνεις μόνο στη φόρμα (γίνονται αυτά, δε γίνονται!), θα απολαύσεις μια σφιχτοδεμένη ταινία! Μια κλασική, θα έλεγε κανείς, στο είδος ταινία! Με δράση, με απρόοπτα, με αγωνία, με ανατροπές! Ομως, όλοι μας ξέρουμε πως τα περιττώματα είναι πάντα και παντού περιττώματα και ας τα τυλίγεις με ζουμπούλια και βιόλες, για να ξεγελάσεις! Εκείνα μυρίζουν από μακριά και σε αποκαλύπτουν!

Κρίμα τον ανθρώπινο κόπο! Και δε μιλάω μόνο για τον αντικομμουνισμό, τους αμετανόητους Ρώσους πράκτορες, που θέλουν να σκοτώσουν τον Μπους (λες και δεν υπάρχουν Ρώσοι να καθαρίσουν, αν πίστευαν σε τέτοιου είδους αγώνες), μιλάω και για την αμερικάνικη πλευρά του ζητήματος! Τον ευτελισμό και τον εξευτελισμό των θεσμών! Ελεος, παιδιά! Το κέρδος και ο αντικομμουνισμός έχει όρια! Πρέπει να έχει!

Παίζουν: Μάικλ Ντάγκλας, Κίφερ Σάδερλαντ, Εύα Λονγκόρια, Κιμ Μπέισινγκερ, Μάρτιν Ντόνοβαν.

ΓΙΟΑΚΙΜ ΡΕΝΙΝΓΚ - ΕΣΠΕΝ ΣΑΝΤΜΠΕΡΓΚ
Λησταρχίνες

Τόσα χρόνια πέρασαν και η Αμερική, φαίνεται, δεν μπόρεσε να ξεπεράσει (στην ουσία, να δικαιολογήσει) τη συμπεριφορά της απέναντι στο γειτονικό Μεξικό. Με κάθε ευκαιρία φτιάχνει και μια σχετική ταινία. Μια ταινία που προσπαθεί, με «χαριτωμένο»τρόπο, να δικαιολογήσει τη βίαια ενσωμάτωση κομματιών του Μεξικού και την «απαλλοτρίωση» μέρους της περιουσίας του. Αλλά και τη συνεχιζόμενη σημερινή αφαίμαξη!

Οι «Λησταρχίνες» είναι μια τέτοια «αθώα»ταινία! Μια αμόρφωτη Μεξικάνα (ο λαός) και μια μορφωμένη (η μεξικάνικη αστική τάξη) ενώνουν τις δυνάμεις τους, για να πάρουν πίσω τις τράπεζες του πατέρα της πλούσιας και το χωράφι του πατέρα της φτωχιάς, από τον «κακό» Αμερικάνο. Σε βοήθειά τους τρέχει ο «καλός» Αμερικάνος!

Τα δυο κορίτσια, για να πετύχουν το σκοπό τους, τρέχουν σε παλιό ληστή (Αμερικάνος και αυτός!) για να τους μάθει τα κόλπα! Εκείνος τις εκπαιδεύει! Στη συνέχεια, ντύνονται καουμπόισσες, ζώνονται τα πιστόλια, καβαλάνε τα άλογα και ποιος είδε τις «Λησταρχίνες» και δεν τις φοβήθηκε. Η μία ληστεία μετά την άλλη...

Η δράση τους αναγκάζει τον «κακό» Αμερικάνο να «θωρακίσει» τις τράπεζες. Τα κορίτσια τα χρειάζονται. Ομως, σαν από μηχανής θεός, εμφανίζεται ο «καλός» Αμερικάνος (άλλος, όχι ο εκπαιδευτής). Τους προσφέρει τεχνολογία και αυτές τα ...φιλιά τους! Μαζί του θα πάρουν πίσω όλα τα χρήματα και τον χρυσό που έκλεψε ο «κακός» Αμερικάνος. Στο τέλος, βέβαια, οι «καλές» τράπεζες της «καλής» Βόρειας Αμερικής, με «ειρηνικά» μέσα αυτή τη φορά, θα πετύχουν αυτό στο οποίο απέτυχε ο «κακός». Με την άδεια της φτωχής και της πλούσιας Λησταρχίνας, θα βάλουν χέρι στα εδάφη και τον πλούτο του Μεξικού!

Ελα, μωρέ αδερφέ, μη γίνεσαι σχολαστικός, για μια ταινία πρόκειται! Και μάλιστα κωμική, που παίζουν και δυο πανέμορφες γυναίκες. Είπα εγώ όχι; Καταδιασκέδασα, στ' αλήθεια! Και τα κορίτσια, να τα πιεις στο ποτήρι! Ομως, σε κάθε χαριτωμενιά των κοριτσιών, στο νου μου ερχόταν ο Εμιλιάνο Ζαπάτα! Για να μην αναφερθώ στα σημερινά! Πολύ «αθωότητα», φίλε μου! Τόση «αθωότητα», που με κάνει καχύποπτο!

Παίζουν: Πενέλοπε Κρουζ, Σάλμα Χάγιεκ, Στιβ Ζέιν, Ντουάιτ Γιόκαμ, Σαμ Σέπαρντ.

ΝΙΚ ΜΑΣΤΑΝΤΡΕΑ
Μανία

Μια ακόμα ταινία τρόμου, τι πιο φυσικό για την «ελεύθερη» και «αδέσμευτη» κινηματογραφική αγορά! Μπορεί να μείνει η εμπορική οθόνη, για μια εβδομάδα έστω, χωρίς αίμα; Και μάλιστα καλοκαιριάτικα; Δεν μπορεί! Το εθισμένο αγοραστικό κοινό, από λεπτότητα δε λέω το άρρωστο κοινό, θα πάθει στέρηση!

Τρόμος, λοιπόν! Τρόμος, βία και αίμα. Αυτή τη φορά τρομοκράτες είναι σκυλιά. Λυσσασμένα σκυλιά! Και θύματα πέντε «αθώοι» φοιτητές, τρία αγόρια και δυο κορίτσια, που φτάνουν σε ένα απομονωμένο νησί, για το Σαββατοκύριακο. Για «πρωινό» τα σκυλιά, πριν έρθουν οι φοιτητές, κομματιάζουν ένα ερωτευμένο ζευγάρι, που φτάνει με το κότερό τους από λάθος στο λυσσασμένο νησί.

Εχω γίνει πληκτικός να μιλάω για το φασισμό της εικόνας. Εκείνο που θέλω να προσθέσω σήμερα είναι την περιέργειά μου. Ανυπομονώ να δω πού, τελικά, θα φτάσει η τρομο-μανία τους και η τρομο-λαγνεία τους. Μετά τα σκυλιά, τι; Τα γαϊδούρια, ίσως; Το σκέφτεστε, αλήθεια; Λυσσασμένα γαϊδούρια να την πέσουν στους «δημιουργούς» και να γίνει το έλα να δεις στην κλοτσιά και τη δαγκωνιά. Τι να σου κάνουν τα σκυλιά. Πιάνεις ένα ξύλο και τους σπας το κεφάλι. Με τα γαϊδούρια, δεν είναι το ίδιο εύκολα! Αφήστε τους συνειρμούς, που μπορεί ο καθένας να κάνει!

Παίζουν: Μισέλ Ροντρίκεζ, Ερικ Λίβελι, Ολιβερ Χάντσον, Τάριν Μάνινγκ, Χιλ Χάρπερ.



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ