Αποκαλυπτικό ντοκιμαντέρ, καφές, τσιγάρα, πληρωμένοι δολοφόνοι και ομοφυλόφιλοι!

Απ' όλα έχει ο μπαξές! Ακόμα και επαναλήψεις!

Τομ Κρουζ - Τζέιμι Φοξ

Ακόμα και «αθώες» ταινίες, όπως η «Διαδρομή», ας πούμε, πρέπει να γίνονται τελείως «νιανιά» για να καταπίνονται ευκολότερα και καλύτερα. Ετσι το κυρίως θέμα γίνεται δεύτερο και το δεύτερο γίνεται πρώτο! Ανατροπή που καθορίζεται από το super market της πολυεθνικής κουλτούρας, της «κουλτούρας για όλα τα γούστα»!

Στο Λος Αντζελες κάποιοι αποφάσισαν να μιλήσουν. Τα αφεντικά, όμως, της συμμορίας διακίνησης ναρκωτικών - και όχι μόνον - μισθώνουν έναν εκτελεστή (Τομ Κρουζ), ο οποίος αναλαμβάνει να τους κλείσει το στόμα. Φτάνει, λοιπόν, στην πόλη των Αγγέλων και «απαλλοτριώνει» ένα ταξί για να τον μεταφέρει από το ένα θύμα στο άλλο (οι δολοφονίες - 5 τον αριθμό - πρέπει να γίνουν μέσα σε ένα βράδυ). Μαζί με το ταξί, φυσικά, ο μισθωμένος εκτελεστής «απαλλοτριώνει» και τον ταξιτζή (Τζέιμι Φοξ).

Η υπόθεση της ταινίας, και στα δυο θέματα που θίγει, είναι - θα μπορούσε να είναι - καθώς αντιλαμβάνεστε, ενδιαφέρουσα. Ομως, ο σκηνοθέτης, υπακούοντας στη λογική του εύκολου εισιτηρίου, αδιαφόρησε για την ουσία και λουστράρισε την επιφάνεια που πουλάει. Εφτιαξε μια «νυχτερινή περιπέτεια». Οπου τα πάντα γίνονται για να ευχαριστηθεί ο πελάτης. Καμία διάθεση διείσδυσης στον κόσμο των ναρκωτικών και της βίας, στη λογική της απόλυτης σιωπής, ούτε, έστω, στον κόσμο του ταξιτζή που, χωρίς να το θέλει, γίνεται μάρτυρας - και συνεργάτης, ως ένα σημείο - στις πληρωμένες δολοφονίες. Και τα δυο θέματα, γερά δραματουργικά στοιχεία, πέρασαν στο «ντούκου». Τι έμεινε;

Εμεινε μια ...περιπέτεια, χωρίς καμία σοβαρότητα! Μέσα στον ορυμαγδό των άσκοπων πυροβολισμών και το «άψογο» στιλ του εκτελεστή (κυκλοφορεί και σκοτώνει ωσάν μοντέλο), εξαφανίστηκε, τελείως, ο υπόκοσμος και οι νόμοι του. Ολα φαντάζουν ωσάν να μην είναι αληθινά. Μια πλάκα, δηλαδή! Ενα παιχνίδι! Το ίδιο εξαφανίστηκε και το «δράμα» του ταξιτζή. Ο οποίος από τη μια στιγμή στην άλλη είδε τη ζωή του να γυρίζει ανάποδα. Και αντί ο σκηνοθέτης να σκύψει απάνω του, τον έκανε και αυτόν ...Τομ Κρουζ! Στο τέλος, μάλιστα, καλύτερο και από τον Κρουζ, αφού αυτός είναι, τελικά, ο νικητής!

Την κατάσταση επιδεινώνει η φωτογραφία της ταινίας. Μια φωτογραφία χωρίς φωτιστικά κοντράστ, χωρίς ατμόσφαιρα, απαραίτητα στοιχεία για αστυνομική ταινία (χρησιμοποιήθηκε ψηφιακή κάμερα, η οποία «τραβάει» και σε αδύνατες φωτιστικές πηγές - πού να κάθεσαι να φωτίσεις τώρα!).

Σταθήκαμε αναλυτικά στην ταινία, όχι γιατί το αξίζει η ίδια, αλλά γιατί είναι ένα αποκαλυπτικό παράδειγμα της κινηματογραφικής πραγματικότητας που βιώνουμε. Ολα αστειάκια. Περιπετειούλες, για να περνάει η ώρα. Η τέχνη, πια, έγινε «διασκεδαστική». Χωρίς πολλές σκοτούρες και πολλές «εμβαθύνσεις». Ενας γυαλισμένος πρωταγωνιστής, πέντ' έξι κιλά σφαίρες, μερικές στριγκλιές από λάστιχα αυτοκινήτων που αλληλοκυνηγιούνται, λίγος έρωτας και, να, η ταινία. Και τα ταμεία, παρακαλώ, να γεμίζουν.

Καλή «διασκέδαση», όσοι την έχετε ανάγκη!

Παίζουν: Τομ Κρουζ, Τζέιμι Φοξ, Τζέιντα Πίνκετ Σμιθ, Μαρκ Ραφάλο, Πίτερ Μπεργκ.

Σίσι Σπέισεκ, Κόλιν Φάρελ, Ντάλας Ρόμπερτς, Ρόμπιν Ράιτ Πεν

Η ταινία του Μάγιερ, ακολουθώντας την πεπατημένη, την άποψη του άσπρου - μαύρου, του καλού και του κακού, τάσσεται αναφανδόν αλληλέγγυα. Και, γι' αυτό το λόγο δεν προσφέρει τίποτα, κατά τη γνώμη μας, προς την κατεύθυνση για μια σοβαρή και αντικειμενική αναζήτηση επιστημονικών και κοινωνιολογικών απαντήσεων - και λύσεων, εάν και όπου αυτό είναι δυνατόν - πάνω στο ζήτημα. Πάνω στο ζήτημα των δικαιωμάτων, αλλά και των υποχρεώσεων. Πάνω στο ζήτημα του «φυσικού» και του «επίκτητου». Πάνω στο ζήτημα της «επιλογής» και στο ζήτημα του «εθισμού», μετά από εξωτερική «παρέμβαση» στην ερωτική διαμόρφωση της συμπεριφοράς του ανθρώπου.

Πάλι θα πούμε, σε σημείο να γινόμαστε κουραστικοί, πως τέτοια ζητήματα δεν αντιμετωπίζονται «συναισθηματικά» και πρόχειρα. Ούτε, βέβαια, «φιλελεύθερα», έτσι γενικά. Είναι ζητήματα που αφορούν στο σύνολο της κοινωνίας και απαιτούν σοβαρότερη αντιμετώπιση. Δεν είναι απάντηση, για παράδειγμα, ούτε βέβαια καταγραφή της αλήθειας, η συμπεριφορά της μητέρας του ενός από τους δυο ήρωες της ταινίας, που βλέπει το παιδί της, σε πολύ ανώριμη ηλικία, να ρουφάει «χόρτο», να «παίζει» ερωτικά με το φίλο του και αυτή να το απολαμβάνει, συμμετέχοντας, μάλιστα! Γιατί το παιδί της ήταν σε μια τέτοια ηλικία που, ούτε από «χόρτο» γνώριζε, ούτε από ερωτική επιλογή. Τράβαγε όπου τον έσπρωχναν οι περιστάσεις, δηλαδή το περιβάλλον!

Δυο παιδικοί φίλοι γίνονται, έτσι χωρίς ιδιαίτερη δραματουργική επεξεργασία, εραστές. Σε κάποια φάση της ζωής τους μπαίνει στην παρέα τους μια «ανεκτική» γυναίκα. Μαζί τους, στην κυριολεξία, κάνει ένα παιδί. Ο γερός δεσμός των δυο αντρών, όμως, είναι πάνω από τις δυνάμεις της. Ζητάει σε καθέναν απ' τους δυο ξεχωριστά να την ακολουθήσει. Εκείνοι προτιμούν τη δική τους συντροφιά. Η γυναίκα παίρνει το παιδί και φεύγει. Ομως, όλοι ξέρουν, σύμφωνα με την ταινία, πως το παιδί τους κάποια μέρα θα τους αποδεχτεί όλους και θα γυρίσει κοντά τους (ίσως και η μητέρα)!..

Η ταινία, με τέτοιο «σκαμπρόζικο» θέμα, σώζεται από βέβαιο Βατερλό, γιατί έχει πολύ καλή σκηνοθεσία (χαμηλοί τόνοι, εσωτερικοί ρυθμοί, διακριτικοί ήχοι και μουσική, θαυμάσιους «θεατρικούς» ηθοποιούς, λειτουργική φωτογραφία, διακριτικό μοντάζ). Σώζεται γιατί δεν προκαλεί. Γιατί κανένας από τους ήρωές της δεν είναι καρικατούρα (εξαίρεση, ίσως, η μητέρα). Ολα είναι κάτω από έλεγχο.

Ολες, όμως, οι παραπάνω αρετές, κάτω από προϋποθέσεις, μπορεί να γίνουν κακός σύμβουλος. Η «διακριτικότητα» της ταινίας, σε πολύ νεαρά - και ανώριμα - άτομα μπορεί να λειτουργήσει μεροληπτικά προς μια κατεύθυνση. Θα έλεγα, με κάποια επιφύλαξη για το απόλυτο της λέξης, πως η ταινία είναι μια άμεση προπαγάνδα υπέρ της ομοφυλοφιλίας. Μια προπαγάνδα που, αφού πρώτα σε κερδίσει συναισθηματικά, σου ζητάει, στη συνέχεια, την αποδοχή. Την παραδοχή πως έτσι έχουν τα πράγματα!

Παίζουν: Κόλιν Φάρελ, Ρόμπιν Ράιτ Πεν, Ντάλας Ρόμπερτς, Σίσι Σπέισεκ.

Εχεις την αίσθηση του ανολοκλήρωτου. Θέλεις, ακόμα, κι άλλο! Η «συμπύκνωση» του ποιήματος, στη συγκεκριμένη περίπτωση του «επεισοδίου», δε σου επιτρέπει τις ανάσες. Οι οποίες ανάσες σου παρέχουν την «πολυτέλεια» της άνεσης του χρόνου. Της άνεσης του χρόνου να χαρείς την αισθητική, τους διαλόγους, τα μηνύματα. Να παρακολουθήσεις μια ιστορία με αρχή, μέση και τέλος. Να συνδιαλλαγείς μαζί της...

Η έλλειψη του μύθου, που απαιτούσε ο Αριστοτέλης, καλύπτεται, στη συγκεκριμένη περίπτωση, μερικώς, με το ενιαίο της υπόθεσης: Καφές και Τσιγάρα. Καλύπτεται, επίσης, όπως γίνεται με τα καλά μικρά ποιήματα, με τη σαφήνεια στη διατύπωση. Με τη σαφήνεια του θέματος. Με την εξαιρετική χρήση των διαλόγων. Με την οικονομία στις λέξεις. Με την πολύ καλή επιλογή των ηθοποιών. Ετσι, στο τέλος, αποκομίζεις την εντύπωση πως είδες μια ολοκληρωμένη ιστορία. Διάβασες ένα ενιαίο μεγάλο ποίημα!

Ανθρωποι, δυο δυο ή και περισσότεροι, ανταμώνουν, γύρω από ένα τραπέζι και ενώ πίνουν καφέ και καπνίζουν (ή δεν πίνουν και δεν καπνίζουν), μιλούν για πολλά και διάφορα. Αυτά τα μικρά στιγμιότυπα εξωτερικά φαντάζουν αδιάφορα. Στον πυρήνα τους, όμως, υπάρχει ζωή και ουσία ζωής. Οχι μεγάλες στιγμές. Μικρές. Βαθιά ανθρώπινες, όμως, στιγμές.

Ο Τζάρμους έχει το δικό του, ξεχωριστό, κινηματογραφικό λόγο. Στη συγκεκριμένη ταινία βοηθήθηκε εξαιρετικά, για να ακουστεί ο λόγος του, από θαυμάσιους ηθοποιούς ή μουσικούς που εμφανίζονται σαν ηθοποιοί.

Παίζουν: Ρομπέρτο Μπελίνι, Αλφερντ Μολίνα, Κέιτ Μπλάνσετ, Στιν Κούγκαν, Στιβ Μπούσεμι, Στίβεν Ράιτ, Ιγκι Ποπ, Τομ Γουέτς, Μεγκ Γουάιτ, Τζακ Γουάιτ, ΓΖΑ, ΡΖΑ.