Η ανάπτυξη του προγράμματος ανακύκλωσης "Διαλογή στην Πηγή", στους δήμους και τις κοινότητες του Λεκανοπεδίου, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του ολοκληρωμένου σχεδιασμού του Ενιαίου Συνδέσμου Δήμων και Κοινοτήτων Νομού Αττικής (ΕΣΔΚΝΑ) για τη διαχείριση των απορριμμάτων. Αυτή τη στιγμή το πρόγραμμα ανακύκλωσης περιλαμβάνει τη διαλογή στην πηγή μόνο των προϊόντων σε σχέση με το χαρτί, γιατί αποτελεί το 22% περίπου στην κατά βάρος σύσταση των οικιακών απορριμμάτων, ενώ αναμένεται να επεκταθεί και σε άλλα, όπως το γυαλί, το πλαστικό, το αλουμίνιο, αλλά και σε ένα συνολικό διαχωρισμό στην πηγή του ξηρού από το υγρό πλάσμα των αστικών στερεών αποβλήτων.

Το πρόγραμμα ανακύκλωσης χαρτιού, γνωστό ως "Κάν' το κι εσύ", ξεκίνησε το Φλεβάρη του 1994, σε 15 δήμους της Νοτιανατολικής Αττικής, με πληθυσμό 650.000 κατοίκους και τη χρησιμοποίηση 900 κάδων, χωρητικότητας 1.000 λίτρων. Η δεύτερη φάση του προγράμματος είχε έναρξη το Μάρτη 1995, περιλάμβανε 23 δήμους της Δυτικής Αττικής, με πληθυσμό 850.000 κατοίκους και χρησιμοποιήθηκαν 950 κάδοι. Ενώ ήδη, το Μάρτη του 1996, ξεκίνησε η τρίτη φάση του προγράμματος σε 14 δήμους της Βόρειας Αττικής, με πληθυσμό 500.000 κατοίκους. Συνολικά, σήμερα, στο πρόγραμμα συμμετέχουν περίπου 2 εκατομμύρια πολίτες από 52 δήμους.

Την προετοιμασία και εκτέλεση του προγράμματος είχε ο ΕΣΔΚΝΑ σε στενή συνεργασία με τους δήμους, οι τεχνικές υπηρεσίες των οποίων υπέδειξαν τη χωροθέτηση των κάδων συλλογής και παρακολουθούν την εξέλιξη του προγράμματος.

Τι ακριβώς, όμως, είναι το πρόγραμμα "Διαλογή στην Πηγή"; Πώς γίνεται η συλλογή του ανακυκλώσιμου υλικού, τι ποσότητα υλικού ανακτάται και ποια είναι τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα από τις δύο πρώτες φάσεις του προγράμματος;

Σε επιλεγμένα, από κάθε δήμο ξεχωριστά, σημεία τοποθετούνται ειδικοί κάδοι, χωρητικότητας 1.100 λίτρων, που θα "δεχτούν" το χαρτί. Για τη συλλογή του χαρτιού χρησιμοποιείται εξοπλισμός μηχανικής εμπροσθοπλάγιας φόρτωσης των κάδων και παράλληλης μεταφόρτωσης μέσω εναλλασσόμενων στα οχήματα αποκομιδής κοντέινερς. Κινούνται καθημερινά τέσσερα οχήματα αποκομιδής σε 7 βάρδιες, δύο οχήματα μεταφόρτωσης - μεταφοράς και 24 κοντέινερς.

Ακολουθεί η μεταφόρτωση, μεταφορά και απευθείας παράδοση του συλλεγόμενου υλικού στο εμπόριο παλαιόχαρτου. Με άλλα λόγια, το χαρτί - στη συγκεκριμένη περίπτωση - πωλείται απευθείας, σε εφαρμογή εξάμηνων συμβάσεων σε εμπόρους παλιόχαρτου, μετά από δημόσια πρόκληση ενδιαφέροντος. Με την τρέχουσα σύμβαση, ο ΕΣΔΚΝΑ πουλά το χαρτί στην τιμή των 35 δραχμών ανά χιλιόγραμμο. Από τα μέχρι τώρα αποτελέσματα των δύο πρώτων φάσεων, προκύπτει ότι ανακτώνται περίπου 325 τόνοι χαρτί κάθε μήνα, που αντιστοιχούν σε έσοδα του Συνδέσμου από την πώλησή τους, ύψους 11.375.000 δραχμών. Τα μηνιαία λειτουργικά έξοδα του όλου προγράμματος ανέρχονται σε 9 εκατομμύρια δραχμές (7 εκατομμύρια για εργατικά, 1 εκατομμύριο για καύσιμα - λιπαντικά, 1 εκατομμύριο για συντήρηση και λοιπά έξοδα). Προκύπτει, λοιπόν, λειτουργικό κόστος του προγράμματος ίσο με 27.700 δραχμές ανά τόνο συλλεγόμενου παλαιόχαρτου.

Σημαντικά θα είναι τα περιβαλλοντικά οφέλη από το συνολικό πρόγραμμα ανακύκλωσης "Κάν' το κι εσύ", όταν θα αρχίσει να αποδίδει και η τρίτη φάση. Συγκεκριμένα, το μέσο φορτίο ανακυκλούμενου χαρτιού κάθε μήνα θα ανέρχεται στους 570 τόνους, που αντιστοιχούν σε εξοικονόμηση 10.000 δέντρων, 115.000 κυβικών μέτρων νερού, 750.000 κιλοβατώρων και μείωση του όγκου των απορριμμάτων στους χώρους υγειονομικής ταφής κατά 3.500 κυβικά μέτρα.

Τι ακριβώς είναι μια Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διάθεσης Απορριμμάτων; Γιατί ΟΕΔΑ και όχι καύση των απορριμμάτων;

Μια ΟΕΔΑ αποτελείται από ένα εργοστάσιο μηχανικής ανακύκλωσης και χώρο υγειονομικής ταφής των υπολειμμάτων της. Υπενθυμίζεται ότι το πρόγραμμα του ΕΣΔΚΝΑ προβλέπει τη λειτουργία μιας ΟΕΔΑ, δυναμικότητας 1.000 τόνων ημερησίως στην περιοχή Μεσογείων - Λαυρεωτικής και μιας άλλης, ίδιας δυναμικότητας, στη Βόρεια, Βορειανατολική Αττική. Να σημειώσουμε, ωστόσο, ότι η απόφαση της Γενικής Συνέλευσης της ΤΕΔΚΝΑ της 1ης Γενάρη 1993 προέβλεπε να συνεχίσει η περιοχή Ριτσώνας να εντάσσεται στο μελετητικό αντικείμενο για την εξεύρεση χώρων, κάτι που ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ αποκλείει κατηγορηματικά.

Ο σχεδιασμός του ΕΣΔΚΝΑ, που αφορά στην τροφοδοσία των τριών ΟΕΔΑ, μέσω των Σταθμών Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ), προβλέπει συγκεκριμένα: Η ΟΕΔΑ Ανω Λιοσίων θα δέχεται τα απορρίμματα του ΣΜΑ Σχιστού και του ΣΜΑ Δυτικής Αττικής. Η ΟΕΔΑ Βόρειας - Βορειανατολικής Αττικής θα δέχεται τα απορρίμματα του ΣΜΑ Ελαιώνα και του ΣΜΑ Βορείων Προαστίων, ενώ η ΟΕΔΑ Μεσογείων θα δέχεται τα απορρίμματα του ΣΜΑ Υμηττού και του ΣΜΑ Βεϊκου. Υπολογίζεται, πως θα υπάρξει πλήρης κατανομή των διακινούμενων φορτίων, ώστε η κάθε ΟΕΔΑ να υποδέχεται ημερήσιο φορτίο ίσο με ένα τρίτο της ημερήσιας παραγωγής απορριμμάτων στην Αττική, δηλαδή κάθε ΟΕΔΑ θα απορροφά μέσο φορτίο 1.200 τόνους απορριμμάτων.

Σύμφωνα με το σχεδιασμό του ΕΣΔΚΝΑ, η λειτουργία Ολοκληρωμένων Εγκαταστάσεων Διαχείρισης Απορριμμάτων, σε αντίθεση με μια μονάδα καύσης, είναι περιβαλλοντικά φιλική. Οπως μας πληροφορεί ο Μπάμπης Ζιώγας, πολιτικός μηχανικός, διευθυντής τεχνικών υπηρεσιών του ΕΣΔΚΝΑ, μια μονάδα καύσης, όσο εξελιγμένα συστήματα κι αν διαθέτει, εκπέμπει και παράγει μεγάλες ποσότητες επικίνδυνων αέριων ρύπων και τοξικών στερεών αποβλήτων, κάτι που, ειδικά για την περιοχή της Αττικής, πρέπει να θεωρείται απαγορευτικό. Επιπλέον, είναι έντονα ρυπογόνες οι αναπόφευκτες και σχετικά συχνές - ακόμη και για μια σύγχρονη μονάδα καύσης - διακοπές για την τακτική συντήρηση των διαφόρων τμημάτων μιας μονάδας καύσης και η έναρξη της επαναλειτουργίας τους.

Ο σχεδιασμός του ΕΣΔΚΝΑ προβλέπει, ακόμη, τη διατήρηση και αποθήκευση του παραγόμενου RDF (σ.σ. το μετά την ανακύκλωση καύσιμο υλικό) για μεγάλο χρονικό διάστημα και την οικονομική του μεταφορά σε μεγάλες αποστάσεις, κάτι που δεν μπορεί να εγγυηθεί μια μονάδα καύσης, αρκετά δύσκαμπτη σε προσαρμοστικές αλλαγές.

Από την άλλη πλευρά, το μεγαλύτερο μέρος του εξοπλισμού επεξεργασίας και διάθεσης, που απαιτείται για την υλοποίηση του σχεδιασμού του ΕΣΔΚΝΑ, μπορεί να κατασκευαστεί σωστά στη χώρα μας, ενώ στην περίπτωση της καύσης είναι εισαγόμενο, που συνεπάγεται περισσότερο συνάλλαγμα προς εξαγωγή, λιγότερη εργασία για τα ελληνικά χέρια, λιγότερη απασχόληση για το εγχώριο επιστημονικό δυναμικό. Τέλος, οι συχνές θερμοκρασιακές αναστροφές είναι αποτρεπτικές για τη λειτουργία μιας μονάδας καύσης.

Τις διαβεβαιώσεις εμπορικών εκπροσώπων των διαφόρων τεχνολογιών της καύσης ότι αποτελεί την άμεση προοπτική για τις ανεπτυγμένες δυτικές χώρες, ανατρέπει η ίδια η εξέλιξη των πραγμάτων. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε το παράδειγμα των ΗΠΑ, όπου η μέθοδος της καύσης αντικαθίσταται σιγά σιγά από την ανακύκλωση.

Εντός των ορίων των τριών ΟΕΔΑ, που προβλέπονται, θα λειτουργήσουν εργοστάσια μηχανικής ανακύκλωσης και χώροι υγειονομικής ταφής των υπολειμμάτων τους. Η λειτουργία των εργοστασίων μηχανικής ανακύκλωσης στοχεύει στη μείωση του όγκου των απορριμμάτων που κατευθύνονται για τελική διάθεση, δηλαδή για υγειονομική ταφή, τον περιορισμό της επικινδυνότητάς τους και τη μεγιστοποίηση των ανακυκλούμενων προϊόντων. Αυτό επιτυγχάνεται με τη μέθοδο της ανάκτησης, που περιλαμβάνει όλες τις μεθόδους αξιοποίησης των απορριμμάτων, ακόμη και ορισμένες περιπτώσεις υγειονομικής ταφής, καθώς και η διαλογή στην πηγή. Με την τρέχουσα έννοια του όρου ανάκτηση, εννοούμε το μηχανικό διαχωρισμό και την ανάκτηση εμπορεύσιμων - ως πρώτη ύλη - υλικών από τα απορρίμματα.

Στο διεθνή χώρο συναντάμε πολλά συστήματα μηχανικού διαχωρισμού, που σημαίνει ότι κανένα μέχρι στιγμής δεν έχει αποδείξει τέτοια πλεονεκτήματα ώστε να επιβληθεί έναντι των άλλων και να κυριαρχήσει. Η διεθνής εμπειρία αποδεικνύει πως πριν την οριστική επιλογή - απόφαση του συστήματος μηχανικού διαχωρισμού, πρέπει να παρεμβάλλεται η λειτουργία μιας εγκατάστασης - πιλότου, που θα αναδείξει μια σειρά τεχνικών προβλημάτων, ώστε να μην εμφανιστούν στη μεγάλη μονάδα.

Το μέρος του προγράμματος του ΕΣΔΚΝΑ που αφορά στη μηχανική ανακύκλωση 3.500 τόνων αστικών απορριμμάτων την ημέρα και την τελική διάθεση των υπολειμμάτων της κοστολογείται - τιμές 1995 - σε 60 δισεκατομμύρια δραχμές, από τα οποία τα 35 δισεκατομμύρια αναφέρονται στα τρία εργοστάσια μηχανικής ανακύκλωσης και τα 25 δισεκατομμύρια στους τρεις χώρους τελικής διάθεσης των υπολειμμάτων τους (συνολικά 800 τόνοι την ημέρα), με προοπτική λειτουργίας επί 20-25 χρόνια.

Για το εργοστάσιο στα Λιόσια ο ενδεικτικός προϋπολογισμός του έργου είναι 10 δισεκατομμύρια δραχμές. Το έργο έχει ήδη δημοπρατηθεί (προκήρυξη για υποβολή αιτήσεων συμμετοχής), έχει ολοκληρωθεί η προεπιλογή (προεπιλέχθηκαν 7 κοινοπραξίες) και επίκειται η αποστολή της πρόσκλησης για την υποβολή των τεχνικοοικονομικών προσφορών.

Το εργοστάσιο θα ανακτά κατ' ελάχιστο τα υλικά: Σιδηρούχα μέταλλα, εδαφοβελτιωτικό υλικό (κόμποστ) και καύσιμο υλικό (μείγμα χαρτιού - πλαστικού, ονομαζόμενο RDF) με τη μορφή μικρών κυλίνδρων (pellets) ή μπρικετών κατάλληλων για χρήση στις τσιμεντοβιομηχανίες ως μερικό υποκατάστατο κάρβουνου.

Τα υπολείμματα του εργοστασίου, σε μεγάλο βαθμό αδρανή υλικά, εκτιμούνται στο 25%-30% κατά βάρος της αρχικής τροφοδοσίας του, δηλαδή σε 350 τόνους τη μέρα και θα διατίθενται στον παρακείμενο Χώρο Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων. Να σημειώσουμε ότι το RDF αποτελεί μια ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μερικό υποκατάστατο της καρβουνόσκονης, στις τσιμεντοβιομηχανίες, χωρίς περιβαλλοντικά προβλήματα. Ολα τα συστήματα μηχανικού διαχωρισμού περιλαμβάνουν τέσσερις βασικές διεργασίες: Σχίσιμο σάκων και τεμαχισμό, κοσκίνισμα, μαγνητικό διαχωρισμό, διαχωρισμό με βάση το ειδικό βάρος. Οι διεργασίες αυτές, μαζί και άλλες λειτουργίες μιας μονάδας, καθώς και η αλληλεπίδρασή τους αποτυπώνονται πάντα σ' ένα διάγραμμα ροής της μονάδας, που είναι απαραίτητο για την πλήρη κατανόηση της όλης διαδικασίας παραγωγής.

Ο ΕΣΔΚΝΑ, που έχει και τον προγραμματισμό και λειτουργία της μονάδας, στο συνολικό μηχανικό διαχωρισμό, έχει παρεμβάλει μια φάση χειρωνακτικής διαλογής του διαχωρισμού, προκειμένου να εκτιμηθεί η αποδοτικότητά της στις ελληνικές συνθήκες και η συμβολή της στη βελτίωση της ποιότητας των μηχανικά ανακτώμενων υλικών.

Παρά το γεγονός ότι έχουν περάσει ήδη δύο χρόνια από την έναρξη της πρώτης φάσης του προγράμματος ανακύκλωσης "Κάν' το κι εσύ", παρουσιάζεται το φαινόμενο ένα σημαντικό ποσοστό της κοινής γνώμης να μη γνωρίζει τι ακριβώς είναι αυτό το πρόγραμμα, ενώ πολλοί είναι αυτοί που παρά την πρόθεσή τους να συμμετέχουν στο πρόγραμμα, δεν το έχουν κάνει. Πώς εξηγείται η μη συμμετοχή, με δεδομένη και την ευαισθητοποίηση του κοινού στα περιβαλλοντικά θέματα; Η έλλειψη συνεχούς και σωστής πληροφόρησης είναι η εξήγηση που προκύπτει από τα αποτελέσματα έρευνας για την ανακύκλωση, που πραγματοποίησε, για λογαριασμό του ΕΣΔΚΝΑ, η εταιρεία ερευνών αγοράς και οικονομικών μελετών ΚΑΠΑ RESEARCH AE.

Αρκετά ευαισθητοποιημένοι στο θέμα της προστασίας της φύσης, αλλά και απογοητευμένοι από την ελλιπή ενημέρωση για το περιβάλλον, που τους παρέχουν το σχολείο και οι γονείς, εμφανίζονται οι μαθητές Δημοτικού και Γυμνασίου. Το 91% των ερωτηθέντων μαθητών και μαθητριών έχει ακούσει για την ανακύκλωση των σκουπιδιών, το 82% έχει ακούσει για το πρόγραμμα "Κάν' το κι εσύ", ενώ το 66% γνωρίζει ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι πρόγραμμα ανακύκλωσης χαρτιού. Ωστόσο, η συμμετοχή στην ανακύκλωση χαρτιού, τόσο στο σχολείο όσο και σε άλλα σημεία συλλογής, φτάνει στο 33%. Με βάση τα παραπάνω, αλλά και το γεγονός ότι μόλις το 2% των μαθητών έχει συμμετάσχει πάνω από 10 φορές στο πρόγραμμα ανακύκλωσης, συμπεραίνεται ότι η συμμετοχή έχει περισσότερο συμβολικό χαρακτήρα και δεν αποτελεί μόνιμη πρακτική. Παρ' όλα αυτά, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, ένα σημαντικό ποσοστό των μαθητών, αυτό του 75%, έχουν εκδηλώσει πρόθεση συμμετοχής στο πρόγραμμα "Κάν' το κι εσύ". Η απόσταση πρόθεσης για συμμετοχή και συμμετοχής στην πράξη οφείλεται, κατά κύριο λόγο, στην έλλειψη ενημέρωσης και γνώσης. Ενας άλλος παράγοντας μη συμμετοχής στο πρόγραμμα ανακύκλωσης είναι η έλλειψη ενδιαφέροντος, που κι αυτός, όμως, οφείλεται στην έλλειψη γνώσης τού τι ακριβώς πρέπει να κάνει κάποιος, προκρίνοντας, έτσι, ως πρώτο αίτιο μη συμμετοχής την έλλειψη συνεχούς και ολοκληρωμένης πληροφόρησης.

Ελάχιστα ως καθόλου ενήμερο για τα θέματα ανακύκλωσης είναι ένα μεγάλο ποσοστό των κατοίκων των δήμων και κοινοτήτων Νοτιανατολικής Αθήνας και Πειραιά, που συμμετέχουν στο πρόγραμμα ανακύκλωσης "Κάν' το κι εσύ". Το 65% των ερωτηθέντων, ηλικίας 15 ετών και άνω, δήλωσε ότι είναι ελάχιστα ενημερωμένο για θέματα ανακύκλωσης, ενώ το 62% αυτών δήλωσε ότι δεν έχει συμμετάσχει ποτέ στο πρόγραμμα "Κάν' το κι εσύ". Ενα σημαντικό ποσοστό των ερωτηθέντων θεωρεί ως προϋπόθεση για την αποτελεσματική ανακύκλωση την καλή λειτουργία των δήμων (22%) και τη συνεργασία πολιτών και φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (32,5%).

Μεγαλύτερη συμμετοχή στο πρόγραμμα ανακύκλωσης εμφανίζουν τα άτομα ηλικίας 26-45 ετών, ενώ ένας στους δυο συμμετέχοντες δηλώνει ικανοποιημένος από τη λειτουργία του προγράμματος. Υψηλή πιστότητα συμμετοχής δήλωσε το 6% των νοικοκυριών, ενώ το 58% εξέφρασε πρόθεση συμμετοχής στο πρόγραμμα.

Το αδιέξοδο είναι ορατό εδώ και τέσσερα, τουλάχιστον, χρόνια. Κι αν είχαν στόμα τα βουνά και οι ρεματιές για να μιλήσουν, αν μπορούσαν να αντιδράσουν στο βιασμό τους, θα είχαν πετάξει ήδη αρκετούς στη θάλασσα. Οπου, τουλάχιστον, θα χρησίμευαν ως τροφή στα ψάρια και παράλληλα θα γίνονταν κι ένα καλό παράδειγμα για το τι σημαίνει πραγματική ανακύκλωση. Ναι, δικαιούνται μιας τέτοιας οργισμένης αντίδρασης τουλάχιστον τα άψυχα βουνά και οι ρεματιές, αφού οι άνθρωποι στο διά ταύτα παριστάνουν πως δε γνωρίζουν τίποτα για το έγκλημα που κρύβεται πίσω από τον τίτλο "διάθεση απορριμμάτων". Ενα εκατομμύριο τόνοι σκουπίδια το χρόνο, που θάβονται - ανεπεξέργαστα στη μεγάλη πλειοψηφία τους - στη χωματερή των Ανω Λιοσίων κι άλλες 27 ανοιχτές χωματερές στην υπόλοιπη Αττική, συνιστούν αυτό που έχει ήδη χαρακτηριστεί ως μια τεράστια βιολογική βόμβα στο παρά πέντε της έκρηξής της.

Κι ενώ τα πράγματα έχουν φτάσει στο απροχώρητο, ενώ στη φράση όλοι αναγνωρίζουν πως δεν πάει άλλο, στην πράξη τίποτα δεν περπατά. Οι καθ' ύλην αρμόδιοι, το ΥΠΕΧΩΔΕ, οι νομαρχίες, η ΤΕΔΚΝΑ αρνούνται συστηματικά να αναλάβουν πλήρως τις ευθύνες τους. Το πρόγραμμα του Ενιαίου Συνδέσμου Δήμων και Κοινοτήτων Αττικής για τη διαχείριση των απορριμμάτων παραμένει ανεκτέλεστο σε διάφορα συρτάρια κι αυτό που τελικά αναδύεται πίσω από τη φαινομενική αδιαφορία είναι ένας πόλεμος οικονομικών συμφερόντων είτε αυτά αφορούν τις αξίες γης είτε τις ίδιες τις τεχνολογίες για την αποδεδειγμένα πλέον κερδοφόρα επιχείρηση της διαχείρισης των σκουπιδιών. Τα συμφέροντα που σχετίζονται με τις αξίες γης αντιδρούν στη χωροθέτηση των δύο Ολοκληρωμένων Εγκαταστάσεων Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΟΕΔΑ), που είναι αναγκαίο να γίνουν στα βόρεια και ανατολικά προάστια της Αττικής, ενώ πατώντας σ' αυτήν την αντίδραση κινητοποιούνται και οι πλασιέ των εργοστασίων καύσης απορριμμάτων, που παρουσιάζουν το εμπόρευμά τους ως λύση στο πρόβλημα.

Σε ό,τι αφορά τη δεύτερη ομάδα συμφερόντων η επιστημονική κοινότητα έχει ήδη καταδείξει την επικινδυνότητα που συνεπάγεται για το περιβάλλον της Αττικής η καύση των απορριμμάτων, ενώ ταυτόχρονα έχει αναδείξει το πλαίσιο μέσα στο οποίο πρέπει να κινείται μία σύγχρονη οικολογική αντίληψη για τη διαχείριση των απορριμμάτων.

Στο πλαίσιο αυτό κινείται ο σχεδιασμός του ΕΣΔΚΝΑ, που περιλαμβάνει την ίδρυση και λειτουργία τριών ΟΕΔΑ, μέσα στα όρια των οποίων θα λειτουργήσουν εργοστάσια μηχανικής ανακύκλωσης και χώροι υγειονομικής ταφής των υπολειμμάτων τους, με κύριους στόχους τη μείωση του όγκου των απορριμμάτων που κατευθύνονται στην τελική διάθεση, δηλαδή για υγειονομική ταφή, τον περιορισμό της επικινδυνότητάς τους, τη μεγιστοποίηση των ανακυκλούμενων προϊόντων. Επίσης προβλέπει την ίδρυση και λειτουργία έξι σταθμών μεταφόρτωσης απορριμμάτων σε Ελαιώνα, Σχιστό, Υμηττό και στις περιοχές Γαλατσίου, Βορείων Προαστίων και Δυτικής Αθήνας, την ανάπτυξη του προγράμματος ανακύκλωσης "Διαλογή στην Πηγή", την άμεση εξάλειψη των ανεξέλεγκτων χωματερών, τον εκσυγχρονισμό του συστήματος διαχείρισης των παθογόνων νοσοκομειακών αποβλήτων, την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του πολίτη.

Η υλοποίηση του προγράμματος στα βασικότερα σημεία του έχει κολλήσει μπροστά στην αντίδραση των συμφερόντων που προαναφέρονται και όλα δείχνουν πως δεν πρόκειται να υπάρξει άμεση απεμπλοκή, αν δεν αναλάβει επιτέλους η κυβέρνηση την ευθύνη που της αναλογεί - και είναι η πρώτη - για να γίνουν οι χωροθετήσεις και να προχωρήσουν τα υπόλοιπα έργα.

Τα παιδιά πρωτοπορούν

Τα Λιόσια δεν μπορούν να είναι πλέον ο χώρος υποδοχής όλων των απορριμμάτων

Η πειραματική μονάδα ανακύκλωσης στα Λιόσια