ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Πέμπτη 4 Μάη 2000
Σελ. /36
ΑΝΔΡΕΑΣ ΝΕΝΕΔΑΚΗΣ
«Αδεια ηνιοχείας» (Μυθιστόρημα)

Ρέθυμνο, δεκαετία του '30, δρόμος των Τσάρων, απ' όπου εξαίρονται κάπου δέκα πρόσωπα, για να τοιχογραφήσουν μιαν ολόκληρη εποχή και περιοχή, από τον Ανδρέα Νενεδάκη στο κοινωνικο-πολιτικό μυθιστόρημα του: Αδεια ηνιοχείας».

Στην πληθώρα των έργων του (πάνω από 25 βιβλία) θεατρικών, ιστορικών εργασιών, διηγημάτων και άλλων μελετών, τα μυθιστορήματά του έρχονται στην κορυφή («οι Βουκέφαλοι» κέρδισαν ήδη δυο βραβεία) με την ευρηματικότητα στην πλοκή τους, την ευελιξία με την οποία θίγει τα θέματά του, φέρνοντας στην επιφάνεια την κοινωνική ανισότητα και περισσότερο την αδικία, είτε μιλώντας για τους Μικρασιάτες πρόσφυγες, που πετάχτηκαν σαν άχρηστο υλικό σε μιαν άγονη περιοχή, είτε για τους υπόπτους. Συμβάλλουν σ' αυτή την «ευδαιμονία» οι κρατικές μηχανές, οι θρησκευτικές αρχές, που ο τρόπος του συγγραφέα να θέτει τον δάκτυλο στον τύπον των ήλων σπάει κυριολεκτικά κόκαλα με αρκετή δόση δαγκωμένου χιούμορ.

Αλλού ραπίσματα, αλλού χοντρές φτυσιές, όπως τους αρμόζει, ρίχνονας όπου βαριά, η ατμόσφαιρα έχει σηκώσει πυκνή συννεφιά, κάποιους στίχους του Γ. Καλομενόπουλου «που δένουν μερικές πτυχές της ζωής της πολιτείας από τις αρχές του αιώνα ως τον πόλεμο του '40... Ασχετα, βέβαια, πως θα τον αποκήρυσσαν οι θαυμαστές του, οι νοσταλγοί εκείνης της εποχής, αν καταλάβαιναν πόσο αποκαλυπτικές είναι και πόσο εκθέτει την πολιτεία και τους προγόνους τους».

Εξίσου καταλυτική για τη γενική κατάσταση στις χώρες, ξεκινώντας από το μέρος για να οριοθετήσει το όλον, και η τοποθέτηση του συγγραφέα στο τελευταίο του αυτό πόνημα. (Εκδόσεις «Κέδρος»).


Ευγενία ΖΩΓΡΑΦΟΥ

ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΛΙΟΝΤΑΚΗΣ
«Με το φως»

Καθώς «καμιά ομορφιά/ δεν έμεινε αμέτοχη της λύπης» (όπως σοφά λέει στο ποίημά του «Το τρομαγμένο ζώο»), η νέα ποιητική συλλογή του άξιου ποιητή Χριστόφορου Λιοντάκη «Με το φως» τρέφει την ομορφιά των στίχων της από τη λύπη της μνήμης. Από τη λύπη που γεννά η θύμηση του παρελθόντος. Από τη λύπη για το χαμό αγαπημένων προσώπων, της μητρικής τρυφερότητας και αυτοθυσίας, στιγμών ακριβών και εικόνων πανώριων της φύσης, ιδίως την άνοιξη, που η ποιητική του Χρ. Λιοντάκη ως «μνημοτεχνική αθροίζει». Από τη λύπη που γεννά η αίσθηση της χαμένης αρχαίας ομορφιάς αυτού του τόπου. Από τη λύπη που γεννά το σήμερα. Ενα σήμερα, όπου «τολμηρά χέρια οδηγούν την κατανάλωση προς τον Καιάδα». Ενα σήμερα γεμάτο «χειρονομίες και κόρνες, καθώς μόνο/ με το χρήμα μετράται ο χρόνος». Ενα σήμερα όπου «η τρυφερότητα πλέει στην αγωνία» και «η πραγματικότητα λογοδοτεί στο χρόνο/ και της ψυχής οι μώλωπες/ κρυμμένοι μ' επιμέλεια τόσον καιρό/ ανάγλυφα προβάλλουν».

Ο τιμημένος με το μετάλλιο του «Ιππότη της Τάξεως Γραμμάτων και Τεχνών» της Γαλλίας και το βραβείο «Νίκος Καζαντζάκης» Χριστόφορος Λιοντάκης, με τη συλλογή αυτή, πορεύεται στην ομορφιά της λύπης, διαφυλάσσοντας βαθύτατα μέσα του ένα λυρισμό παρηγορητικό και τη δημιουργική «ευλογία» της μελαγχολίας για τα ανθρώπινα βάσανα. Βάσανα, που όλοι μας συναντάμε, αλλά ίσως κάποιοι προσπερνάμε. Βάσανα, όπως, λ.χ., ενός μικρού και ντροπαλού παιδιού που «ένα κατοστάρικο ζητά/ και το βλέμμα των περαστικών παγώνει/ στα λευκά του δόντια», γιατί είναι «μικρός πολύ και ντρέπεται/ την πείνα του θανάτου να ονομάσει». Βάσανα, όπως του μετανάστη, που έχει «στην πλαστική σακούλα ένα λευκό μπλουζάκι/ λερωμένο, τα αθλητικά πλυμένα και περπατά/ με της φιλανθρωπίας τα παλιομοδίτικα».

Σ' αυτό το «σκοτεινό» σήμερα, όπου «Η πολιτική γεωγραφία με ρωγμές/ κι η διαλεκτική τρεκλίζει», αντιπαρατίθεται ο Χρ. Λιοντάκης: «Η ανάμνηση μιας άλλης υπόστασης/ κατατροπώνει τους εχθρούς της όρασής μου/ λιώνει τους μέσα παγετώνες/ διώχνει το ζόφο όπως/ μια στάλα λεμόνι το σκούρο του τσαγιού./ Τα ένδοθεν αγάλματα φωτίζει». Ο ποιητής, αρνούμενος αυτό το απαξιωμένο σήμερα, στρέφεται «στο κοιμισμένο κομμάτι της ψυχής» και ξυπνώντας το, ονειρεύεται το «φως» μιας νέας «άνοιξης»: «Στους υπαινιγμούς της άνοιξης/ λάμπουν οι αρχαίες ημέρες./ Λάμπει η χάρη στον γκρεμό/ καθώς η μυρωμένη στιγμή/ κατηφορίζει προς την προαιώνια αλμύρα. Ακόμη και το τετριμμένο, χαρμόσυνο./ Του φωτός ωραίοι καρποί ακροβατούν στους βράχους/ να φανεί η μυσταγωγία». Και ελπίζει: «Θα ξανάρθει/ ηλιοβασίλεμα μετανιωμένο/ ξύπνημα πρωινό./ Και με μνήμη και με λήθη/ θα ξανάρθει/ ήχος απόχρονου καλοκαιρινού./Θα ξανάρθει/ το λίγο νοσταλγώντας του φωτός». (Εκδόσεις «Καστανιώτη»).


Αρ. Ελ.

ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

- Από το «Εντός» κυκλοφόρησε μια ακόμη σημαντική μελέτη του διακεκριμένου ιστορικού Δημήτρη Ι. Τσιμπουκίδη. Τίτλος της «Νέες προσεγγίσεις του Κρητομυκηναϊκού πολιτισμού» και υπότιτλός της «Ρωσική ιστορική σκέψη».

- Από το Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης κυκλοφόρησαν: Ο β` τόμος της μελέτης του Αλκη Αγγέλου «Των Φώτων (Οψεις του Νεοελληνικού Διαφωτισμού)», ο οποίος περιέχει 15 κείμενα που αφορούν στο λαϊκό έντυπο, στον νεοελληνικό διαφωτισμό, στην εκδοτική έκρηξη και τους λογίους του 18ου αιώνα, στο μυθιστόρημα του 19ου αιώνα, στους Φαναριώτες, στις μεταφράσεις του «Ροβινσώνα Κρούσου», στη γέννηση της Παιδαγωγικής, στη νεοελληνική γλωσσική παιδεία κλπ. Στη σειρά «Λατίνοι Ιστορικοί» κυκλοφόρησε ο β` τόμος για τον ιστορικό «Σουητώνιο» (1ος μ.Χ. - αρχές 2ου). Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια του Νίκου Πετρόχειλου.

- Από το «Εκκρεμές» κυκλοφόρησε το βιογραφικό έργο του Αγγλου πανεπιστημιακού καθηγητή Ρόμπερτ Φ. Μπάρσκι «Νόαμ Τσόμσκι: Η ζωή ενός αντιφρονούντα». Το βιβλίο αφηγείται τον πολιτικο-πνευματικό περίγυρο που συνετέλεσε στη διαμόρφωση της τολμηρής ριζοσπαστικής σκέψης και του έργου του διάσημου στοχαστή και αταλάντευτου «κατηγόρου» του ιμπεριαλισμού, των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ, του πολυεθνικού κεφαλαίου (Μετάφραση Πηνελόπη Ρομποτή).

- Από τις εκδόσεις «Ζήτρος» στη σειρά «Αρχαίοι Συγγραφείς» κυκλοφόρησε ένας τόμος με τον «Φαίδρο» του Πλάτωνα, σε εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια Παναγιώτη Δόικου, επιμέλεια και επίμετρο Ι.Σ. Χριστοδούλου.

- Από τα «Ελληνικά Γράμματα» κυκλοφόρησε μια ακόμη πρωτότυπη πολύτιμη θεατρολογική μελέτη του διακεκριμένου καθηγητή και προέδρου του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών Βάλτερ Πούχνερ με τίτλο «Η πρόσληψη της Γαλλικής Δραματουργίας στο νεοελληνικό θέατρο (17ος - 20ός αιώνας). Μια πρώτη σφαιρική προσέγγιση». Η μελέτη αποδεικνύει ότι μαζί με την ιταλική και η γαλλική δραματουργία έχει στενούς δεσμούς με το νεοελληνικό θέατρο.

- Από την «Ερρινή» των εκδόσεων « Φιλιππότη» κυκλοφόρησε η ενδιαφέρουσα μελέτη της Μάρως Φίλιππα - Αποστόλου «Μικροί οχυρωμένοι οικισμοί του Αιγαίου (Στα ίχνη της ιστορικής τους ταυτότητας». Το εικονογραφημένο βιβλίο καταλήγει με μια πρόταση για μια διεπιστημονική «στρατηγική» προστασίας των οικισμών και ανάδειξης της ιστορικής τους ταυτότητας.

- Από τον « Καστανιώτη» κυκλοφόρησαν: Η τελευταία συλλογή του βραβευμένου ποιητή Χριστόφορου Λιοντάκη «Με το φως». Η μελέτη του Αγγελου Αυγουστίδη «Το Ελληνικό Συνδικαλιστικό Κίνημα κατά τη δεκαετία του '40 και τα περιθώρια της πολιτικής». Το βιβλίο γράφτηκε στα ολλανδικά και μεταφράστηκε από τις Μαρζολίνε Γιάνσεν και Σοφούλα Βαν Σάλκβιζκ. Η συλλογή άρθρων (πέντε) του Στέλιου Ράμφου «Ιστορία στην κόψη του χρόνου».

- Το βιβλίο του Οζντεμίρ Α. Οζκιούρ «Η Κύπρος στη ζωή μου (Μαρτυρία ενός Τούρκου διπλωμάτη)» (μετάφραση Γιάννης Λάμψας). Το μυθιστόρημα του Αντρέ Μαλρό «Η βασιλική οδός», που διαδραματίζεται στην Ινδοκίνα. (Μετάφραση Γιώργος Παπακυριάκης).

- Από τον «Κέδρο» κυκλοφόρησαν: Το νέο βιβλίο της Βάσας Σολωμού - Ξανθάκη «αγαπημένη πόλη (Οδοιπορικό)». Πρόκειται για ένα οδοιπορικό «δι' αλληλογραφίας» με έναν Ρώσο ποιητή στο Λένινγκραντ, την Αγία Πετρούπολη σήμερα. Το μυθιστόρημα της Ντόρις Λέσινγκ «Ο απεσταλμένος στον πλανήτη 8» (μετάφραση Γιάννης Καραδήμος). Το μυθιστόρημα του Μάριο Φορτουνάτο «Η τέχνη να χάνεις βάρος» (μετάφραση Τζένη Μπαριάμη).

- Από τη «Δωδώνη» κυκλοφόρησαν: Στη σειρά «Ελληνικό Θέατρο» το θεατρικό έργο της Μαρίας Λάζου «Ρωμαίος, Ιουλιέτα, και μετά, τι;» το οποίο παρουσιάστηκε από την «Πειραματική Σκηνή» του Δημοτικού Περιφερειακού θεάτρου Ιωαννίνων. (Να σημειώσουμε ότι η πρώην ηθοποιός Μαρία Λάζου, σύζυγος του εκδότη της «Δωδώνης», έχει προσφέρει τα μέγιστα στο θέατρό μας με τις εκδοτικές σειρές ελληνικών και ξένων θεατρικών έργων. Το ενδιαφέρον βιβλίο του Κωνσταντίνου Μπούρα «Ο θάνατος του Ευριπίδη», το οποίο με πολύ πρωτότυπο τρόπο παρακολουθεί τους τελευταίους μήνες ζωής του αρχαίου τραγικού Ευριπίδη στην αυλή του βασιλιά της Μακεδονίας Αρχέλαου.

- Από τις εκδόσεις «Ενάλιος» κυκλοφόρησε το δοκίμιο της Πολωνίδας ιστορικού Μαρία Τζιέλεκα «Απολλώνιος ο Τυανεύς (στον Μύθο και στην Ιστορία)» (ο Απολλώνιος ιερέας του Ασκληπιού, οπαδός της φιλοσοφίας του Πυθαγόρα, διδάσκαλος των λαϊκών μαζών). Μετάφραση Γιώργος Κουσουνέλος. Η παιδοψυχολογική μελέτη της Ιζαμπέλ Φιλιοζά «Στην καρδιά των συναισθημάτων του παιδιού (Κατανοήστε τη γλώσσα, τα γέλια και τα κλάματά του)». Μετάφραση Βασιλική Κοκκίνου.

- Από τις εκδόσεις «Ελλην» (Αθ. Διάκου 30, 12131 Περιστέρι, τηλ. 5771.908) κυκλοφόρησαν δύο χρήσιμες μελέτες του ειδικού στα ΜΜΕ Γιώργου Ν. Σκλαβούνη. Τίτλοι τους: «Εισαγωγή στην εικονοληψία» (το πλούσια εικονογραφημένο βιβλίο περιέχει όρους και βιογραφικά στοιχεία διασήμων του κινηματογράφου) και «Ραδιοτηλεοπτική παραγωγή» (το οποίο επίσης περιέχει τεχνικούς όρους, το νομικό καθεστώς της ελληνικής ραδιοτηλεόρασης και πρακτικές ασκήσεις για σπουδαστές ηχοληψίας).

- Οι εκδόσεις Νικόδημος (Χαρ. Τρικούπη 18, 106799 τηλ. 3632.224) κυκλοφόρησαν το βιβλίο του Θανάση Καραγιάννη «Θεματολογία Παιδικής Λογοτεχνίας). Πρόλογος της Ελένης Σαραντίτη.

@ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΗ@ ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΙΑΠΕΡΑΣ
«Πολίτης τρίτης κατηγορίας»

(Μαρτυρίες)

Ουσιαστικά ο τίτλος του βιβλίου - μαρτυρία - για την πιο σκοτεινή περίοδο της ιστορίας μας, του Γ. Σιαπέρα, είναι: επτά χρόνια (1949 - 1956) πολίτης τρίτης κατηγορίας και είκοσι πέντε χρόνια (1956 - 1981), πολίτης δεύτερης κατηγορίας.

Ο συγγραφέας είναι ένα απ' τα χιλιάδες θύματα, που δοκίμασε κατάσαρκα τη θηριωδία του «πατριωτισμού» εκείνων, που τάχθηκαν να υπηρετούν ξένα συμφέροντα και να υποδαυλίζουν την καταστροφή της Ελλάδας.

Ο Γιάννης Γ. Σιαπέρας, σε 304 σελίδες κατέγραψε το «Μητρώο» μιας εποχής, που θα στιγματίζει παντοτινά τους πρωταγωνιστές τους, αλλά και εκείνους, που θα ήθελαν, ενδεχόμενα, να τους μιμηθούν.

Το βιβλίο αξίζει να διαβαστεί γιατί είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να προσφέρει ένας αγωνιστής στη σημερινή και στις επόμενες γενιές (Εκδόσεις «Ιωλκός»).


Φώτης ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ

ΑΝΔΡΕΑΣ ΔΑΛΔΑΚΗΣ
«Πέρα απ' το αύριο»

Προλογίζοντας τη συλλογή του, ο Α.Δ. κάνει μια μικρή διακήρυξη αρχών και προθέσεων. Θέλησε, να μιλήσει «για ό,τι απάνθρωπο και αντικοινωνικό συντελείται από τη διεθνή και την εγχώρια άρχουσα τάξη» και για «προϋποθέσεις ρήξης και ανατροπής του καθεστώτος της καταπίεσης». Οι προθέσεις, βέβαια, δεν αρκούν. Στη συλλογή, όμως, άλλο το κλίμα, ακόμα και η θεματική. Διάχυτη πικρία, αναφορές στην αγάπη των ανθρώπων, στα όνειρα κλπ., σε χαμηλούς τόνους και με αποστροφές για τη μοναδικότητα του Ελληνα που «αδικείται από την Εσπερία».

«Επεσε η αυλαία. / Τα θεωρεία έμειναν, άδεια / και η πλατεία βυθίστηκε / στα πέλαγα της απορίας των θεατών/... Οι σποριές γίνηκαν τάφοι / και τ' αλέτρι πεσμένο σε μιαν άκρη / αργοπεθαίνει απ' τις νεροποντές της ντροπής» (;). «Νύχτα... / Σπρώξε την ντροπή που μας ετοιμάζει η μέρα. / Δεν πρέπει να μας δούνε που κλαίμε». Και αναδρομή στην αρχαιότητα. «Τον είπαν Πελασγό, / Ελληνα και Δαναό / και πάλι, / Αχαιό... /... Ιδιος ήταν κι ο ιστός / ηθών τε και εθίμων - / σημαντική κληρονομιά / όλων, μόνο, των Ελλήνων»...

Είναι φανερή η αναζήτηση θέματος κάπως στα θολά. Ας σημειωθεί πως η καλή στιχουργική του Α.Δ. παρασύρεται σε εκφραστικές προχειρότητες και εκζητημένους ρυθμούς σε βάρος του στίχου. Η συλλογή είναι η πρώτη του Δαλιδάκη, που έχει σπουδάσει πολιτικές επιστήμες και έχει θητεία στη δημοσιογραφία και στο συνδικαλισμό. (Εκδόσεις «ΚΑΖΑ» Ν. Σμύρνη, τηλ. 9330.829).


Μανώλης ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ