«Ο διερμηνέας» του Σίντνεϊ Πόλακ (Νικόλ Κίντμαν και Σον Πεν)

Μιλάμε, για πολύ έμπειρο σκηνοθέτη. 19 ταινίες, μερικές από τις οποίες, έχουν ξεχωριστή θέση, στην παγκόσμια κινηματογραφία. 19 ταινίες, φορτωμένες με 46 υποψηφιότητες! Μιλάμε για έναν σκηνοθέτη, τον Σίντνεϊ Πόλακ, που έχει, πάνω από 35 χρόνια πίσω - και μπροστά - από τη μηχανή (ο ίδιος είναι και ηθοποιός). Μιλάμε, για τον άνθρωπο, που έχει υπογράψει το, «Σκοτώνουν Τα Αλογα Οταν Γεράσουν», μια ταινία - σταθμό. Αλλά και τις ταινίες, «Τρεις Μέρες Του Κόνδορα», «Πέρα Από Την Αφρική» (επτά Οσκαρ), «Τα Καλύτερά Μας Χρόνια» κ.ά.

Αυτός ο πολύ έμπειρος, και «πονηρεμένος» πολιτικά σκηνοθέτης, υπογράφει και τη Διερμηνέα. Μια ταινία που, ειδικά σήμερα, χρειάζεται μεγάλη αντοχή - και ανοχή - για να δεχτείς ότι είναι αθώα! Αφού μιλάει, για το «δημοκρατικό» έργο του ΟΗΕ, και, ακόμα πιο προκλητικό, για το «θεάρεστο» έργο του διεθνούς δικαστηρίου της Χάγης.

Ενας μαύρος ηγέτης κάποιας χώρας της Αφρικής, που ξεκίνησε σαν δημοκράτης και στη συνέχεια μεταβλήθηκε σε στεγνό δικτάτορα, έρχεται στη Νέα Υόρκη, για να απευθυνθεί στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Κάποιοι αντίπαλοί του θέλουν να τον σκοτώσουν, και μάλιστα, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του. Κάποιοι άλλοι επιθυμούν να τον κρατήσουν ζωντανό, για να τον παραδώσουν στη Χάγη, η οποία Χάγη, θα τον δικάσει σαν υπεύθυνο της γενοκτονίας...

Κανένα σχόλιο για ποιον ΟΗΕ μιλάμε, για ποιο διεθνές δικαστήριο. Αντίθετα, γίνεται προσπάθεια να πειστούμε πως έχουμε να κάνουμε με αδέκαστους οργανισμούς. Και ας είναι στην ημερήσια διάταξη οι παράνομες επεμβάσεις του ΟΗΕ και οι δίκες σκοπιμότητας του δικαστηρίου της Χάγης. (Περίπτωση Ιράκ, περίπτωση Μιλόσεβιτς). Η ταινία δε λέει κουβέντα γι' αυτά! Είναι τυχαίο, ρωτάμε αφελέστατα, πως για πρώτη φορά στην ιστορία του ο ΟΗΕ, επέτρεψε να γίνουν κινηματογραφικά γυρίσματα μέσα στο κτίριό του; Οπου, έστω για λόγους ασφαλείας, δεν μπαίνει ούτε κουνούπι; Αντιλαμβάνεστε, λοιπόν, πώς και γιατί γινόμαστε «καχύποπτοι»! Γιατί βλέπουμε τον ύπουλο τρόπο, που επέλεξαν οι δημιουργοί, για να περάσουν την άποψη ότι αυτοί οι οργανισμοί εργάζονται πάντα για το καλό της ανθρωπότητας. Τον ύπουλο τρόπο, με τον οποίο μας σπρώχνουν στο συσχετισμό ότι, αφού οι «καλοί» θέλουν να στείλουν τον μαύρο δολοφόνο στη Χάγη, καλοί ήταν και αυτοί που έφεραν στο ίδιο δικαστήριο τον Μιλόσεβιτς! Και μη μου πει κανείς πως όλα αυτά είναι τραβηγμένα, γιατί θα του θυμίσω πως, μόνον το 40% ψηφίζει στην Αμερική...

Μπαίνοντας στο καλλιτεχνικό μέρος της ταινίας, δεν μπορούμε, βέβαια, να ξεχωρίσουμε τη φόρμα από το περιεχόμενο, αλλά τι να γίνει, αναγκαζόμαστε να ...υποχωρήσουμε, για να ολοκληρωθεί η εικόνα, οφείλουμε να βγάλουμε το καπέλο μας! Ο Σίντνεϊ Πόλακ, για μια ακόμα φορά, μας «καρφώνει» στο κάθισμά μας! Ακροβατώντας, με επιτυχία, ανάμεσα στην τεχνική του θρίλερ και την τεχνικής του αστυνομικο-πολιτικού κινηματογράφου, μας αφηγείται την ιστορία του με δυναμισμό και αδιάπτωτη ένταση. Πέρα από την κίνηση της μηχανής, το μοντάζ, τους φωτισμούς, και την εν γένει ατμόσφαιρα (ήχοι, μουσική, κοστούμια, χώροι κλπ.), η ταινία διαθέτει εξαιρετικά υποκριτικά «εργαλεία». Τόσο οι δεύτεροι, όσο, και κυρίως, οι πρωταγωνιστές (Κίντμαν - Πεν) μεταφέρουν με λεπτές και ευαίσθητες λεπτομέρειες τις συναισθηματικές τους φορτίσεις. Είναι πολλές οι στιγμές που χαίρεσαι να τους ακούς και να τους βλέπεις, έστω και αν υποστηρίζουν πράγματα που ελέγχονται!

Παίζουν: Νικόλ Κίντμαν, Σον Πεν, Κάθριν Κίνερ, Ερλ Κάμερον, Σίντνεϊ Πόλακ κ.ά.

«Πέντε φορές το δύο» του Φρανσουά Οζόν (Βαλέρια Μπρούνι-Τεντέσι)

Ο Φρανσουά Οζόν, γιος «Γάλλων διανοουμένων μεγαλοαστών», λέει το βιογραφικό του, πήρε ένα θεατρικό έργο, που έγραψε στα 19 του χρόνια ο «ιδιόμορφος» Γερμανός σκηνοθέτης Ράινερ Φασμπίντερ, και έφτιαξε μια ταινία γεμάτη πεσιμισμό. Και πώς θα μπορούσε, να μην είναι τέτοια η ταινία του, αφού τα «υλικά» της, η ιστορία της, οι χαρακτήρες των ηρώων της, είναι όλοι προβληματικοί, επιπόλαιοι, και επιρρεπείς σε επιφανειακούς ερωτικούς πειραματισμούς!

Με αυτά τα εύθραυστα «υλικά» ο Οζόν προσπάθησε να στήσει μια κοινωνική τοιχογραφία. Κατά τη γνώμη μας δεν τα κατάφερε. Οι ήρωές του δεν εμπνέουν κανέναν σεβασμό, αφού με τις πράξεις τους δείχνουν, πως δε διαθέτουν βάθος σκέψης και στοχασμού. Ενεργούν σαν παιδιά, που πρωτογνωρίζουν τη ζωή και τον έρωτα. Κανένας δεν περιμένει αριστουργήματα από μετριότητες. Και οι ήρωες του Οζόν, είναι όλοι μετριότητες. Ασήμαντοι άνθρωποι! Οι οποίοι αλλάζουν κρεβάτια και συντρόφους, χωρίς ιδιαίτερο λόγο. Δεν είναι ούτε καν λάγνοι. Που θα τους επέτρεπε ακρότητες και δράματα...

Από τέτοιους ανθρώπους δεν μπορεί να προκύψει τίποτα «τραγικό», ούτε, πολύ περισσότερο, να βγούνε κοινωνικά συμπεράσματα, βέβαια. Είναι φτωχές «κλινικές περιπτώσεις», που αφορούν σε τηλεοπτικά «μαγκαζίνο». Λίγο απιστία, λίγο «παρτούζα», λίγο ομοφυλοφιλία... Ομως, έστω και αυτά, για να μετουσιωθούν σε τέχνη (μπορεί να γίνει και αυτό), πρέπει να τα κάνεις να «εκφραστούν», να πουν τους λόγους, για τους οποίους είναι τέτοια. Κάτι που δε γίνεται στην ταινία. Εδώ είναι όλα ξεκρέμαστα. Και λες, πολύ λογικά, δε με νοιάζει!

Ομως, δεν μπορούμε να γυρίσουμε την πλάτη στην ταινία. Ο κόσμος που περιγράφει, φυσικά και δεν είναι ο δικός μας κόσμος, όμως είναι κόσμος υπαρκτός. Είναι ο κόσμος των υψηλότερων ορόφων και των βορείων προαστίων. Οι νεόπλουτοι, που δεν έχουν ακόμα διαμορφωθεί ή ενσωματωθεί σε κάποια κοινωνική τάξη. Εστω και αν ο σκηνοθέτης παρουσιάζει ετούτο τον κόσμο πολύ σχηματικά, ο κόσμος αυτός είναι, δυστυχώς, υπαρκτός. Είναι ένας κόσμος που σαπίζει, πριν ακόμα σχηματιστεί. Και σαπίζοντας, βέβαια, σκορπάει την απογοήτευσή του και στην υπόλοιπη κοινωνία. Επίσης, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε, και το γεγονός ότι, ο σκηνοθέτης της, θεωρείται ανερχόμενο αστέρι του ευρωπαϊκού κινηματογράφου. Και πρέπει να είμαστε προσεκτικοί μαζί του!

Παίζουν: Βαλέρια Μπρούνι-Τεντέσι, Στέφαν Φράις, Φρανσουά Φαμπιάν, Μάικλ Λονσντέιλ.

«Σαλώμη» του Κάρλος Σάουρα (Αΐντα Γκόμεθ)

Η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα; Αλλά τι σημασία έχει! «Η Σαλώμη»του Κάρλος Σάουρα, πάντως, δεν ξεκίνησε σαν ταινία. Κατέληξε σαν τέτοια! Η διευθύντρια του Εθνικού Μπαλέτου της Ισπανίας Αΐντα Γκόμεθ «παρακάλεσε» τον γνωστό Ισπανό σκηνοθέτη να «ανεβάσουν» μαζί ένα μπαλέτο βασισμένο στην ιστορία της Σαλώμης! Εκείνος δέχτηκε...

Η Γκόμεθ «απαλλάχτηκε» από τις υποχρεώσεις της στο Εθνικό Μπαλέτο και δημιούργησε τη δική της χορευτική ομάδα. Την «Danza Espanola». Ο Σάουρα και η Γκόμεθ ζήτησαν τη συνεργασία του πολύ καλού Ισπανού μουσικού Ρόκε Μπάνος, ο οποίος με τη σειρά του κάλεσε μαζί του τον επίσης πολύ καλό Ισπανό κιθαρίστα, Tomatito. Την ομάδα συμπλήρωσε και ο εξαιρετικός χορογράφος Χοσέ Αντόνιο, που μαζί με την Γκόμεθ δημιούργησαν τη χορογραφία.

Αμέσως άρχισαν οι συζητήσεις και οι ...πρόβες. Εκεί πάνω άστραψε το δαιμόνιο του 74χρονου σκηνοθέτη, ο οποίος δεν μπορεί να ξεχάσει (ούτε εμείς, φυσικά) την επιτυχία της «Carmen», με τον θαυμάσιο Αντόνιο Γάδες. Λέει, λοιπόν, «δεν κάνω τις πρόβες, ταινία»; Και τις έκανε! Μάλιστα, για να αποφύγει τα «περιττά», ό,τι δηλαδή απαιτεί μια κανονική ταινία, κατέφυγε στο «Βίντεο Υψηλής Ανάλυσης», το οποίο «τραβάει» σχεδόν μόνο του!

Και να η ταινία! Την οποία για «τεχνικούς» λόγους δεν μπόρεσα να δω! Ελλείψει, λοιπόν, κριτικής προσέγγισης, σας δίνω τις παραπάνω και τις παρακάτω πληροφορίες. Οποιος επιθυμεί να δει την ταινία, καλείται να αναλάβει μόνος του το «ρίσκο». Εκείνο που εγώ πρέπει να τονίσω είναι πως οι συντελεστές έχουν όλοι δώσει μακρόχρονες εξετάσεις. Και αυτό είναι μια κάποια εγγύηση.

Η μουσική της ταινίας (της παράστασης, τελικά) είναι γεμάτη ισπανικά χρώματα. Το ίδιο και ο χορός. Οι χορευτές, οι οποίοι όλοι έχουν κλασική παιδεία, έριξαν νερό στο κρασί τους και στράφηκαν στο «λαϊκό» φλαμένκο. Ετσι έχουμε μια «λαϊκή» χορογραφία, που χορεύεται από «κλασικούς» χορευτές. Και αυτό είναι, κατά κάποιον τρόπο, ένα πείραμα.

Η πρεμιέρα της (θεατρικής) «Σαλώμης» δόθηκε το Γενάρη του 2002 στην Ισπανία. Το Μάη του 2002 παίχτηκε στο Ηρώδειο και στη συνέχεια στη Θεσσαλονίκη. Οι παραστάσεις ήταν στα πλαίσια της «περίφημης» Πολιτιστικής Ολυμπιάδας.

Χορεύουν: Η Αΐντα Γκόμεθ στον ομώνυμο ρόλο και η «Danza Compania» της.

Ζακ Μπραφ, Ναταλί Πόρτμαν, Ιαν Χολμ

Είναι κάποιες ταινίες που θέλεις να τους δοθείς, όμως, κάτι αναστέλλει την επιθυμία σου. Μια τέτοια περίπτωση είναι και η ταινία του Ζακ Μπραφ, ο οποίος είναι και ο πρωταγωνιστής της και ο σεναριογράφος της!

Το Garden State, ενώ εξετάζει με χιούμορ και τρυφερότητα την αδυναμία της σημερινής οικογένειας να ανταποκριθεί στην αποστολή της, δεν προχωράει, στο απαραίτητο εκείνο βηματάκι, και δεν εντάσσει την οικογένεια στο κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον, για να γίνουν ολοκληρωμένες οι παρατηρήσεις και οι σχολιασμοί. Ο καθένας ξέρει πως η οικογένεια σήμερα δεν μπορεί, πια, από μόνη της, να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις. Και από δικές της αδυναμίες αλλά και, κυρίως, από την αγριότητα του κυρίαρχου πολιτικού συστήματος. Είναι φανερό πως ,για να ανταποκριθούμε στις νέες συνθήκες, πρέπει να προχωρήσουμε σε άλλου είδους οικογενειακές και κοινωνικές σχέσεις.

Ο Μπραφ δεν μπήκε σε αυτή τη ...λογική. Περιορίστηκε στην παρατήρηση, στην καταγραφή. Ετσι, ο θεατής βγαίνει από την ταινία, σχεδόν όπως μπήκε! Με τα ίδια κενά και τα ίδια ερωτηματικά. Βγαίνει με την αίσθηση πως είδε μια «μικρή» ταινία. Και, όμως, υπήρχε το υλικό, για κάτι περισσότερο. Να δούμε την ταινία σαν μια προσωπική περίπτωση; Οπου ένα νέος μετά από απουσία χρόνων επιστρέφει στη γενέτειρά του και εκεί, αφού ταχτοποιήσει κάποιες συναισθηματικές εκκρεμότητες, ερωτεύεται; Φτάνει αυτό; Εστω και αν είναι δοσμένο με έξυπνους διαλόγους και καλές ερμηνείες, ιδιαίτερα από τη νεαρή πρωταγωνίστρια (Νάταλι Πόρτμαν); Φτάνει;

Δε φτάνει! Οι ανθρώπινες σχέσεις δεν προκύπτουν από το φεγγάρι! Είναι αποτέλεσμα οικονομικών και πολιτικών δομών της κοινωνίας. Οποιος περιοριστεί στην επιφάνεια, δε θα δει ποτέ το βάθος του προβλήματος. Εκεί όπου βρίσκονται οι απαντήσεις. Και μια γενική παρατήρηση: Η χρήση ναρκωτικών από τους ήρωες, και ιδιαίτερα τους «θετικούς» ήρωες, στις ταινίες, όταν δεν εξηγείται δραματουργικά αλλά εντάσσεται, απλώς, στη σφαίρα της γενικής καταγραφής, μπορεί να γίνουν κακό παράδειγμα. Ιδιαίτερα όταν οι ταινίες, όπως το Garden State, απευθύνονται στους νέους.

Παίζουν: Ζακ Μπραφ, Νάταλι Πόρτμαν, Ιαν Χολμ, Πίτερ Σαρσγκάαρντ.