Ο Αμερικανός βιομήχανος Εϊβερι Μπράντετζ, διαδέχτηκε το 1952 τον Σουηδό Ζ. Ενστρεμ στην προεδρεία της ΔΟΕ. Γεννήθηκε στις 28 του Σεπτέμβρη 1887 στο Ντιτρόιτ και από τα φοιτητικά του χρόνια στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις άρχισε να ασχολείται συστηματικά με τον αθλητισμό. Το 1912 ήταν μέλος της Ολυμπιακής ομάδας των ΗΠΑ στη Στογχόλμη, όπου κατέκτησε την 5η θέση στο πένταθλο. Θα μπορούσε να είχε κάνει πολύ καλή ολυμπιακή καριέρα, αν δε μεσολαβούσε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος. Τα 1914, 1916 και 1918 αναδείχτηκε πρωταθλητής ΗΠΑ στο δέκαθλο. Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Στίβου των ΗΠΑ από το 1928 έως το 1934, αντιπρόεδρος της διεθνούς Ομοσπονδίας Στίβου από το 1928 έως το 1952, πρόεδρος της Ολυμπιακής Επιτροπής των ΗΠΑ από το 1928 έως το 1952.

Το 1936 ο Βέλγος πρόεδρος της ΔΟΕ, Μπαλέ Λατούρ, βρήκε στο πρόσωπο του Μπράντετζ τον ιδανικό υπερασπιστή του δικαιώματος της χιτλερικής Γερμανίας να διοργανώσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες. "Απέλυσε" τον μέχρι τότε εκπρόσωπο της ΔΟΕ στις ΗΠΑ, Ερντ Λι Τζανκ και στη θέση του τοποθέτησε τον Μπράντετζ. "Ηφαιστειώδης αθλητής και επιχειρηματίας, ένα άτομο με παράδοξη ικανότητα να κάνει τον εαυτό του να φαίνεται σκληρός, αλύγιστος, χωρίς πάθος ή συμπόνια. Η προσωπικότητα που προέβαλλε δημόσια ήταν συχνά εκφοβιστική, απότομη, αγέρωχη σε σημείο να γίνεται ιμπεριαλιστική", σύμφωνα με τον Αμερικανό καθηγητή Τζον Λούκας.

Με τη δημιουργία των δύο κοινωνικών συστημάτων, ο Εϊβερι Μπράντετζ προσπάθησε να ισορροπήσει σε τεντωμένο σχοινί. Αντιστάθηκε στις προτάσεις των σοσιαλιστικών χωρών για εκδημοκρατισμό της ΔΟΕ και μεταρρυθμίσεις στο ολυμπιακό πρόγραμμα, αλλά και στην πρόταση της Ελβετίας για αποχή από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1956 με αφορμή τα γεγονότα της Ουγγαρίας. Κατηγορούσε τους αθλητές των σοσιαλιστικών χωρών για ψευτοερασιτεχνισμό και κρατικό ερασιτεχνισμό, αλλά ήταν αντίθετος στη συμμετοχή επαγγελματιών στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Πίστευε ότι αν επιτρέπονταν στους μη επαγγελματίες αθλητές να κερδίσουν χρήματα ως αποτέλεσμα της αθλητικής τους επιτυχίας, τα πάθος του κέρδους θα υπερσκέλιζε αμέσως κάθε άλλο κίνητρο. "Αν ο αθλητής βρεθεί μπροστά στον πειρασμό, τότε η μόνη διέξοδος γι' αυτόν είναι να προβιβαστεί στον κερδοφόρο κόσμο του επαγγελματικού αθλητισμού", υποστήριζε.

ο Εϊβερι Μπράντετζ υπέβαλε την παραίτησή του από την προεδρεία της ΔΟΕ στις 23 Αυγούστου 1972. Πέθανε στις 7 Μάη 1975 στο Γκάρμις - Παρτενκίρχεν της Γερμανίας. Προηγούμενα είχε κάνει το λάθος της ζωής του, καθώς προείδε στο πρόσωπο του Ισπανού Βιομήχανου Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ, τον άνθρωπο που θα συνέχιζε το έργο του και θα αναβάθμιζε τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Παραβιάζοντας τον ολυμπιακό χάρτη, τον εξέλεξε το 1966 μέλος της ΔΟΕ, χωρίς η Ισπανία να έχει δικαίωμα για δεύτερο μέλος. "Ξαφνιάστηκα κι εγώ όταν έμαθα ότι ο Ε. Μπράντετζ ήθελε να με δει μέλος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, γι' αυτό και με την πρώτη ευκαιρία τον ρώτησα να μάθω γιατί ειδικά επέλεξε εμένα", θυμάται ο Χ. Α. Σάμαρανκ. "Επειδή προβλέπω τη μέρα όπου θα κάθεσαι στη θέση που κατέχω εγώ σήμερα" ήταν η απάντηση.

Είναι γνωστό τι ακολούθησε. Ο Ισπανός άνοιξε διάπλατα την πόρτα της ΔΟΕ στους επαγγελματίες και τα συμφέροντα. Και να σκεφθεί κανείς ότι ο Εϊβερι Μπράντετζ στα 15 χρόνια της αθλητικής του καριέρας (1904 - 1919) δε ζήτησε χρήματα ούτε καν για τα έξοδα μετακίνησής του.

Τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1956 διεκδίκησαν η Μελβούρνη, το Μπουένος Αϊρες, η πόλη του Μεξικού και έξι πόλεις των ΗΠΑ: Ντιτρόιτ, Λος Αντζελες, Μινεάπολις, Σαν Φρανσίσκο, Φιλαδέλφεια και Σικάγο. Οι "αθάνατοι" της ΔΟΕ έκριναν ότι μετά από εξήντα χρόνια ήρθε ή ώρα να φιλοξενήσει τους Αγώνες μια άλλη ήπειρος εκτός Ευρώπης και Αμερικής. Επέλεξαν λοιπόν τη Μελβούρνη και το Νότιο ημισφαίριο για πρώτη φορά. Η απόσταση ήταν μεγάλη, τα έξοδα μεταβίβασης τεράστια και η αυστραλιανή άνοιξη μια πρωτόγνωρη κατάσταση για τους αθλητές. Οι αγώνες ξεκίνησαν στις 22 Νοέμβρη και ολοκληρώθηκαν 8 Δεκέμβρη. Για τους κατοίκους του Βορείου ημισφαιρίου θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και χειμερινοί αγώνες.

Για την κορυφαία αθλητική γιορτή της νεολαίας, στη Μελβούρνη συγκεντρώθηκαν 3.184 αθλητές (371 γυναίκες), λιγότεροι από ό,τι το 1948 στο Λονδίνο και το 1952 στο Ελσίνκι. Αρνητικός παράγοντας στην παρουσία περισσότερων αθλητών υπήρξε και η πολιτική κατάσταση της εποχής. Ο ψυχρός πόλεμος βρίσκονταν στο αποκορύφωμά του και στην Ελλάδα η Φρειδερίκη διόριζε πρωθυπουργούς. Ο Καραμανλής, που ήταν δική της επιλογή ως αρχηγός της συντηρητικής παράταξης, το Γενάρη του 1956 ιδρύει την ΕΡΕ και την ίδια χρονιά διεκδικεί το Οσκαρ αλχημείας. Στις εκλογές που ακολουθούν το κόμμα του παίρνει τη δεύτερη θέση με 1.594.112 ψήφους, αλλά στη Βουλή βρίσκεται με 33 βουλευτές περισσότερους από το πρώτο κόμμα που ήταν η Δημοκρατική Ενωση με 1.620.000 ψήφους.

Με αφορμή τα γεγονότα της Ουγγαρίας και την απόφαση του Αιγύπτιου Προέδρου Νάσερ να κλείσει το Σουέζ, είχαμε και την πρώτη προσπάθεια μποϊκοτάζ των Ολυμπιακών Αγώνων. Η Ολυμπιακή Επιτροπή της Ελβετίας κάλεσε τα μέλη της ΔΟΕ να μην ταξιδέψουν στη Μελβούρνη. Ο Εϊβερι Μπράντετζ είναι κατηγορηματικός. "Δίκαιοι ή άδικοι οι σκοποί εκείνων που διαφωνούν, δεν πρέπει να αναμειγνύουν τους Ολυμπιακούς Αγώνες με την πολιτική" υπογραμμίζει. Στην πρόταση της Ελβετίας ανταποκρίνονται τελικά η Ισπανία από την Ευρώπη, το Ιράκ, ο Λίβανος από τη Μέση Ανατολή και η Κίνα από την Ασία που αντέδρασε στην απόφαση της ΔΟΕ να κάνει δεκτή στους αγώνες την Ταϊβάν ως ανεξάρτητο κράτος. Αντίθετα για πρώτη φορά εκπροσωπήθηκαν στους αγώνες η Κένυα, η Λιβερία, η Μαλαισία, η Ταϊβάν, η Ουγκάντα, τα νησιά Φίτζι και η Αιθιοπία. Την παρθενική της εμφάνιση έκανε και η Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία, που παρουσίασε κοινή ομάδα με την Ομοσπονδιακή Γερμανία.

Η άρνηση της Αυστραλίας να δεχτεί εκ των υστέρων άλογα από άλλες χώρες στο έδαφός της, φοβούμενη μήπως μεταφερθούν άγνωστες σ' αυτή ασθένειες, υποχρέωσε τη ΔΟΕ να μεταφέρει τους ιππικούς αγώνες στη Στοκχόλμη. Συμμετείχαν σ' αυτούς 29 κράτη κι ανάμεσά τους η Ελβετία και η Ισπανία που αρνήθηκαν να ταξιδέψουν στη Μελβούρνη.

Το στάδιο "Μεϊνστάντιουμ" φιλοξένησε 104.000 θεατές στις 22 Νοέμβρη, ενώ η Ολυμπιακή Φλόγα για πρώτη φορά ταξίδευσε στην πρωτεύουσα των Ολυμπιακών Αγώνων αεροπορικώς. Παρά τη μικρή συμμετοχή, οι αγώνες στέφτηκαν με απόλυτη επιτυχία. Στο αγωνιστικό τομέα καταρρίφτηκαν 77 ολυμπιακά ρεκόρ, εκ των οποίων τα 22 ήταν και παγκόσμια.

Στο στίβο με πρωταγωνιστές του Αμερικανούς κατά πρώτο λόγο, με 15 χρυσά μετάλλια στους άνδρες και τους Σοβιετικούς κατά δεύτερο, δημιουργήθηκαν 28 ολυμπιακά και 5 παγκόσμια ρεκόρ. Κορυφαίες φιγούρες ο Σοβιετικός Κουτς νικητής στα 5 και 10 χιλιόμετρα και ο ταχύτερος άνθρωπος στον κόσμο, ο Αμερικανός Μπόμπι Μόροου που κατέκτησε τρία χρυσά μετάλλια, στα 100μ. τα 200μ. και τα 4Χ100. Στο Μαραθώνιο ο Ζάτοπεκ εγκατέλειψε νωρίς κι ο Αλγερινός Αλέν Μιμούν που αγωνιζόταν με τα χρώματα της Γαλλίας κατέκτησε το πρώτο του χρυσό μετάλλιο. Ο Μιμούν μέχρι τότε είχε κατακτήσει τρία ασημένια μετάλλια. Το 1948 στα 10.000μ. και το 1952 στα 5.000 και 10.000μ. Στη Μελβούρνη είχαμε και το δεύτερο "χρυσό" αθλητικό ζευγάρι μετά τον Ζάτοπεκ και τη Ζατοπέκοβα. Ο Αμερικανός χρυσός Ολυμπιονίκης στη σφαιροβολία Χάρολντ Κόνολι και η Τσεχοσλοβάκα Ολγα Φικότοβα, νικήτρια στη δισκοβολία, γνωρίστηκαν στο ολυμπιακό χωριό και παντρεύτηκαν λίγο αργότερα με πολιτικό γάμο στην Πράγα και θρησκευτικό στις ΗΠΑ.

Στην κολύμβηση για δεύτερη συνεχόμενη Ολυμπιάδα τα ρεκόρ έπεσαν βροχή. Δεκατρία ολυμπιακά και 4 παγκόσμια ήταν ο απολογισμός, με τους Αυστραλούς να διδάσκουν κολύμπι. Οι κολυμβητές από τη χώρα των καγκουρό κατέκτησαν 8 χρυσά, 4 ασημένια και 2 χάλκινα μετάλλια, ενώ στα 100μ ελεύθερο ανδρών και γυναικών κυριάρχησαν πλήρως, κατακτώντας όλα τα μετάλλια.

Στην άρση βαρών όπου δημιουργήθηκαν 27 ολυμπιακά και 11 παγκόσμια ρεκόρ, οι Αμερικάνοι επανήλθαν δριμύτεροι κατακτώντας 4 χρυσά έναντι 3 των Σοβιετικών.

Στο ποδόσφαιρο οι Σοβιετικοί με Γιασίν, Ιβανόφ, Νέτο και Σιμονιάν στη σύνθεσή τους, στον τελικό νίκησαν 1-0 τους Γιουγκοσλάβους με γκολ του Τίσενκο. Στο πόλο η Ουγγαρία μετά από έναν επεισοδιακό αγώνα νίκησε 4-0 την ΕΣΣΔ. Στο χόκεϊ επί χόρτου είχαμε ασιατικό τελικό με την Ινδία να νικάει 1-0 το Πακιστάν. Στο μπάσκετ Αμερικάνοι και Σοβιετικοί βρέθηκαν για δεύτερη συνεχόμενη φορά αντιμέτωποι στον τελικό, με τους πρώτους να κερδίζουν εύκολα με 89-55. Στον μικρό τελικό η Ουρουγουάη νίκησε 71-62 τη Γαλλία.

Χρειάστηκε να περάσουν 44 χρόνια μετά τον άθλο του Κωστή Τσικλητήρα στη Στοκχόλμη το 1912 για να ανέβει Ελληνας αθλητής στο βάθρο των ολυμπιονικών. Στη Μελβούρνη Ο Γιώργος Ρουμπάνης πέτυχε να κατακτήσει το χάλκινο μετάλλιο, σ' ένα άθλημα χωρίς παράδοση στην Ελλάδα μέχρι τότε, όπως ήταν το επί κοντώ, με άλμα 4.50. Ο αθλητής του Πανελληνίου και κάτοχος της πανελλήνιας επίδοσης με 4.30 προετοιμάστηκε για τους αγώνες στις ΗΠΑ όπου σπούδαζε. Αλτης με αυτοπεποίθηση, γερά χέρια και δυνατό πάτημα, σε ηλικία 27 ετών πέτυχε μετά από εφτάωρη μάχη με τους Αμερικανούς Ρίτσαρντς (4.56) και Γκουτόφσκι (4.53) να ανέβει στο βάθρο.

Ο Γιώργος Ρουμπάνης γεννήθηκε το 1929 στην Τρίπολη. Γόνος αθλητικής οικογένειας, με πατέρα γυμναστή και αδελφό μπασκετμπολίστα και πρωταθλητή στον ακοντισμό, μυήθηκε νωρίς στα μυστικά του αθλητισμού. Σε ηλικία 14 χρόνων γράφτηκε στον Πανελλήνιο και ασχολήθηκε με διάφορα σπορ, την πυγμαχία, το μπάσκετ και φυσικά το στίβο, αλλά πρώτα στη λιθοβολία, τη σφαιροβολία και τον ακοντισμό. Με το επί κοντώ ασχολήθηκε πολύ καθυστερημένα, σε ηλικία 22 χρόνων και εντελώς τυχαία. Εβαλε στοίχημα με τον τότε πρωταθλητή Μπαλάφα, πέρασε τα 3.30, κέρδισε δύο πάστες και ο ελληνικός αθλητισμός τον μελλοντικό Ολυμπιονίκη του. "Εκανα πολλές φορές σκασιαρχείο από το σχολείο, για να έρχομαι στον Πανελλήνιο και να γυμνάζομαι" έλεγε αργότερα. Η πρώτη του εμφάνιση έγινε στους φοιτητικούς αγώνες όπου πρώτευσε με 3.80. Λίγο αργότερα ήταν δεύτερος στο πανελλήνιο πρωτάθλημα με 3.80. Το 1955 πήγε για σπουδές στις ΗΠΑ και ανέβασε το ελληνικό ρεκόρ στα 4.37. Πέντε φορές Βαλκανιονίκης και κάτοχος του ευρωπαϊκού ρεκόρ από το 1956 έως το 1959.

Σε σύγκριση με την Ολυμπιάδα του Ελσίνκι, η ελληνική παρουσία στη Μελβούρνη ήταν εντυπωσιακά περιορισμένη. Δώδεκα αθλητές, έναντι 53 πριν τέσσερα χρόνια. Η Αυστραλία ήταν μακριά και τα έξοδα μεταφοράς και διαμονής αβάσταχτα για πολλούς Ευρωπαίου. Οι παλαιστές Γεωργούλης του Πανελληνίου και Δευτεραίος από τη Βραζιλία, οι σκοπευτές Κούτσης (48 χρόνων) και Ευά. Χρυσάφης, ο κωπηλάτης Χατζηγιακουμής από τη Ρόδο, ο ιστιοπλόος Μπονάς και οι "στιβικοί" Δεπάστας του Πανελληνίου (800 - 1.500), Καμπαδέλης (110 και 400εμπ.), Κωνσταντινίδης (800 - 1.500) του Παναθηναϊκού, Παπαβασιλείου (1.500 - 3.000 στιπλ) της ΑΕΚ και Τσακανίκας (σφαιροβολία) του Π. Φαλήρου, δεν μπόρεσαν να ακολουθήσουν στο ρυθμό του Ρουμπάνη. Εξαίρεση ο παλαιστής Αντώνης Γεωργούλης που κατετάγη 6ος στην κατηγορία των 87κ. της ελληνορωμαϊκής και ο Τσακανίκας που πήρε την 8η θέση στον τελικό της σφαιροβολίας με 16.56.

Ο Γεωργούλης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1928. Πρωταθλητής του σχολείου του στη λιθοβολία, εντάχτηκε στον Πανελλήνιο το 1948 και ασχολήθηκε με τη σφαιροβολία, έπαιξε μπάσκετ, ήταν μόνιμο στέλεχος της ομάδας βόλεϊ του Πανελληνίου και το 1953 - 54 ήταν δεύτερος πανελληνιονίκης στις καταδύσεις από βατήρα 3 και 5 μέτρων. Μετά ασχολήθηκε με την πάλη όπου αναδείχτηκε 8 φορές πρωταθλητής Ελλάδας. Παρά τα 110 κιλά του, ήταν πολύ καλός χορευτής. Διατέλεσε πρόεδρος της Ομοσπονδίας Πάλης και ιδρυτής του σκακιστικού τμήματος του Πανελληνίου.

Ο ήρωας του Ελσίνκι, Εμίλ Ζάτοπεκ, ήταν παρών στη Μελβούρνη, αλλά βάραιναν πάνω του τα τέσσερα χρόνια που πέρασαν. Ο Τσεχοσλοβάκος δοκίμασε χωρίς επιτυχία τις δυνάμεις του στο Μαραθώνιο, ενώ στα 5 και 10 χιλιόμετρα χειροκρότησε το διάδοχό του Σοβιετικό Βλαντιμίρ Κουτς. Οι δυο τους είχαν βρεθεί αντιμέτωποι το 1953 στο Βουκουρέστι στο πλαίσιο των πρώτων αγώνων φιλίας. Ηταν η πρώτη διεθνής κούρσα του Σοβιετικού. Ο Ζάτοπεκ έκοψε πρώτος το νήμα και στα δύο αγωνίσματα, αλλά ο νεαρός, από το χωριό Αλέξινο της Ουκρανίας, πέτυχε στα 5.000 μ. την 4η καλύτερη επίδοση όλων των εποχών με 14,4 δείχνοντας ότι... τα υλικά με τα οποία ήταν πλασμένος, είχαν την ίδια αντοχή με του Ζάτοπεκ.

Ο Κουτς στα μαθητικά του χρόνια ασχολήθηκε με τις χιονοδρομίες. Η αθλητική του καριέρα αρχίζει όμως στο στρατό, όπου αρχικά κατατάχτηκε στα τανκς και στη συνέχεια στο ναυτικό. Ασχολήθηκε με τα πάντα, εκτός από στίβο. Αρση βαρών, πυγμαχία, κολύμβηση, κωπηλασία, σκι. Το 1948 τυχαία πήρε μέρος σε αγώνα ανώμαλου δρόμου και χωρίς κι ο ίδιος να το πιστεύει τερμάτισε πρώτος. Εκτοτε αρχίζει μια μεγάλη καριέρα με πολλές νίκες αλλά και ήττες, όπως αυτές από τους Αγγλους Κρ. Τσαταουέι και Γκ. Πίρι οι οποίοι και με τη δική του βοήθεια κατέρριψαν τα δικά του ρεκόρ. Ο Κουτςέτρεχε χωρίς τακτικές και σκοπιμότητες. Ποτέ δεν κρύφτηκε πίσω από αθλητή. Εμπαινε στην κορυφή της κούρσας και είχε στο νου του μόνο την τελική γραμμή. Αν ο αντίπαλος είχε δυνάμεις, οι φίλαθλοι παρακολουθούσαν μια εντυπωσιακή κούρσα και συνήθως ένα μεγάλο ρεκόρ. Το ίδιο έγινε και στη Μελβούρνη, όπου ο Κουτς κατέρριψε τα ολυμπιακά ρεκόρ στα 5.000μ. με 13.39.6 και στα 10.000μ. με 28.45.6. Ο Κουτς έπαθε έμφραγμα το 1960 και πέθανε σε ηλικία 48 χρόνων το 1975.

Εκτός του Κουτς την παράσταση στη Μελβούρνη έκλεψαν δύο Αμερικανοί. Ο Μπόμπι Τζο Μάροου που κατέκτησε τρία χρυσά μετάλλια. Στα 100μ. με 10.5, στα 200 με 20.6 και στη σκυταλοδρομία 4Χ100 και ο Αλ Ερτερ, ο άνθρωπος που πέτυχε κάτι μοναδικό στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων, κατακτώντας για τέσσερις συνεχόμενες Ολυμπιάδες το χρυσό μετάλλιο στη δισκοβολία. Στη Μελβούρνη ήταν μόνο η αρχή.

Ο Μπομπ Ρίτσαρντς, νικητής στο επί κοντώ με 4.56, πανηγυρίζει το τελευταίο του άλμα

Ο Αμερικανός πρόεδρος της ΔΟΕ, Ε. Μπράντετζ

Η ελληνική ομάδα με σημαιοφόρο τον Γ. Ρουμπάνη, στο Ολυμπιακό Στάδιο της Μελβούρνης

Ο Βλαντίμιρ Κουτς οδεύει προς τη νίκη

Τα κείμενα έγραψε

ο Γιάννης ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ