Διάβασα το βιβλίο του Αρίστου Καμαρινού «Ο εμφύλιος πόλεμος στην Πελοπόννησο 1946-'49» και νιώθω την ανάγκη να εκφράσω τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου.

Είναι ένα βιβλίο όπως και εκείνο του Μακρυγιάννη, γεμάτο ΑΛΗΘΕΙΑ για τα γεγονότα που περιγράφει. Οπως ο πολέμαρχος Μακρυγιάννης έτσι και ο ηρωικός καπετάνιος του Δημοκρατικού Στρατού Πελοποννήσου, καταθέτουν τις μαρτυρίες τους για την ιστορία των αγώνων του ελληνικού λαού και τις δίνουν παρακαταθήκη στις απερχόμενες γενιές, χωρίς λογοτεχνικές φιοριτούρες και ωραιοποιήσεις, αλλά με μόνο σκοπό να λάμψει η ΑΛΗΘΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, ανατρέποντας εκ βάθρων την παραχαραγμένη, σκόπιμα και ασύστολα από τους ιθύνοντες ιστορία που δε δίσταζαν να παρουσιάζουν το άσπρο μαύρο. Αυτούς που πολέμησαν, κι έδωσαν και τη ζωή τους για τη λευτεριά της πατρίδας και το καλό του λαού, τους παρουσιάζουν σαν «Κατσαπλιάδες - Κομμουνιστοσυμμορίτες και Προδότες» κι εκείνους που συνεργάστηκαν με τους Γερμανο-Ιταλούς κατακτητές και τους Αγγλο-Αμερικάνους κατακτητές, τους αναγορεύουν σε σωτήρες εθνικόφρονες και να τους αμείβουν πλουσιοπάροχα ηθικά και υλικά.

Σε κάθε σελίδα του βιβλίου ξαναζωντανεύει η τρίχρονη εποποιία του Δημοκρατικού Στρατού στην Πελοπόννησο και παρουσιάζει τους ήρωες, πρωταγωνιστές και δευτεραγωνιστές, του αγώνα κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες.

Αποδεικνύει περίτρανα, πως το μεγαλύτερο κομμάτι του λαού της Πελοποννήσου, συμπαραστάθηκε και βοήθησε πολύ για την πραγματοποίηση αυτού του ΑΘΛΟΥ, που δεν έχει προηγούμενο στην παγκόσμια ιστορία, εκτός από τον επικό αγώνα του Βιετναμέζικου λαού, εναντίων των ίδιων Αμερικάνων επιδρομέων εγκληματιών.

Πολλούς από τους ηγέτες του Δημ. Στρατ. Πελ/σου τους γνώρισα γιατί είχα συμπολεμήσει μαζί τους στον ΕΛΑΣ. Οι συνθήκες όμως, τότε, ήτανε πολύ καλύτερες και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να συγκριθούν μ' αυτές που αντιμετώπισαν οι μαχητές και μαχήτριες του Δημοκρατικού Στρατού, που ξεπέρασαν κάθε ανθρώπινο όριο αντοχής και παλικαριάς και θα μείνουν, αιώνια, φωτεινοί φάροι για τους αγώνες του ελληνικού λαού.

Γι' αυτούς, τούτο το βιβλίο, είναι το καλύτερο μνημόσυνο. Οσο για μένα σαν ελάχιστο φόρο τιμής, στη μνήμη των ανυπέρβλητων τούτων ηρώων, προσφέρω συμβολικά στο ΚΚΕ 100.000 δραχμές στο Κόμμα που εξέθρεψε, γαλούχησε αυτούς τους ήρωες, με τα ανώτερα πανανθρώπινα ιδανικά.

Ο Φίλιππος Τσετσέκος, με πονεμένη ματιά, φωτογραφίζει την «πλεμπάγια» της σύγχρονης κοινωνίας μέσα σ' ένα «τούνελ». Η αρετή του δεν αρνιέται να μιλάει στη φωτοχολογιά, όπως θα 'λεγε ο Βάρναλης. Ρίχνοντας φως όπου ο ανθρώπινος πόνος είναι ανάγλυφος, σβήνει τα φώτα της απάτης, ότι τάχα, σήμερα υπάρχει δημοκρατία, ελευθερία, ευημερία. Ο ποιητής φωτίζει την πραγματική εικόνα, αυτή που δε βλέπουμε, ή αποφεύγουμε να δούμε. Γι' αυτόν ένας «ρακοσυλλέκτης» πέθανε σε τούτο το υπόγειο, έτερος ρακοσυλλέκτης «ξεψύχησε»: «Στη λευκή την παγωνιά / μέσ' στη βαρυχειμωνιά / στην παράγκα στο νταμάρι / βρήκαν τ' άψυχο κουφάρι». Σπουργίτης το «δωδεκάχρονο τσιγκανόπουλο» ψάχνει μια γωνιά να κοιμηθεί και να ονειρευτεί,. «Ξεκόβει βράδυ για να 'ρθει / να πέσει ν' αποκοιμηθεί/ πείνα και πόνο να μαλάξει/ σε όνειρο να μεταλλάξει». Ομως γίνεται «ολοκαύτωμα» η ζωή του: «Λαμπάδιασε απ' το κερί / η παραγκούλα η κρυερή / λαμπάδιασε και η χαρά του / και κάηκαν τα όνειρά του».

Μέσα απ' την ποίηση του Φ.Τ. φτάνει στ' αυτιά μας μια θλιμμένη μουσική σαν από παλιό γραμμόφωνο. Καλογραμμένες ριμάτες κι ελεύθεροι στίχοι μας αγγίζουν βαθιά με τα κοινωνικά τους μηνύματα. Τελικά το μαύρο πλήθος που αναδεύεται μέσα στο «τούνελ» δεν ανήκει στη στασιμότητα των μοιραίων: «Οι ανθρώπινες φιγούρες / προχωρούν στρεψίποδες / γλιστροπατώντας κι αγκομαχώντας / μα προχωρούν. / Ατσάλινη η ψυχή. / Χάλυβας τα νεύρα / μπετόν αρμέ η πίστη». Το «Τούνελ» σίγουρα έχει έξοδο εκεί «όπου το θείο φως θα λαμπρύνει / τα σεπτά τους πρόσωπα/. Οπου η πρασινάδα της φυλλωσιάς, / η γαλανάδα της θάλασσας και τ' ουρανού / κι η χρυσοκόκκινη πορφύρα του ήλιου / θ' αδελφωθούν με την ψυχή τους». (Εκδοση του ποιητή - Παπαδιαμαντοπούλου 102 - Ζωγράφου).

Ο δικηγόρος Ν. Καραβέλος αιφνιδιάζει με τον καλλιεργημένο στίχο του στο δεύτερο βιβλίο του και κυρίως με έναν αρκετά πρωτότυπο στοχασμό καθολικής και διαχρονικής θεματικής. Εύστοχο παιχνίδι με το χώρο, το χρόνο και την ανθρώπινη ύπαρξη, που σημαίνει δημιουργική αφαίρεση, πυκνά, κωδικοποιημένα σχεδόν εκφραστικά μέσα.

Χαρακτηριστικά είναι τα πρώτα ποιήματα - ιδιαίτερα το εισαγωγικό, που τιτλοδοτεί τη συλλογή - όπου μεταδίδει ένα ρίγος με τους μονολόγους του «αρχαίου σκελετού», που δεν είναι παρά ο διαχρονικός εαυτός μας. Με αντιφατικά λογικά σχήματα σε διαφορετικούς χρόνους προβάλλεται ο ενιαίος χρόνος που ταυτίζει τα ανθρώπινα στον ιστορικό - κοινωνικό - πολιτισμικό προσδιορισμό τους. Δύσκολο διαλεκτικά εγχείρημα, αλλά με σταθερό και ξεκάθαρο στόχο. Φωνή από το παρελθόν που προτρέπει: Ξεπεράστε τις συμβάσεις, τις αντιθέσεις, τις τεχνητές διαφορές που σας χωρίζουν: «Εγώ κατάγομαι από σας/ κι εσείς απ' τα παιδιά μου./ Γεννήθηκα σε λήκυθο (ταφικό δηλαδή αγγείο, όχι για φτωχούς βέβαια)/(...) μέθυσα με το κρασί που ήπιατε/ φύλακας κλέφτης στη γη σας,/(...) Ακίνητος ταξιδευτής/ κατήγορος υπερασπιστής,/ αυτόπτης μάρτυρας αυτών/ που θάψατε./ Θύτης και θύμα σας/ Πολίτης στην πατρίδα σας./ (...) Προορισμός μου το σύμπαν/ ή το τίποτα,/ (...) Τόπος καταγωγής μου/ το χώμα».

Η έμπνευση, το νεύρο, ο καίριος λόγος, χαλαρώνουν σε άλλα ποιήματα. Περιμένουμε από τον ποιητή λιγότερη «φόρμα», λιγότερη ρητορεία.