ΝΤΟΧΑ.--

Δύο ημέρες αργότερα από την καθορισμένη προθεσμία και μετά από μαραθώνιες διαπραγματεύσεις μέρα και νύχτα, οι αντιπρόσωποι που παρέστησαν στη συνάντηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), κατέληξαν στη «συμφωνία - βάση» για την έναρξη ενός νέου «γύρου» συνομιλιών για την «παγκοσμιοποίηση» του εμπορίου.

Η μακρόχρονη αυτή διαδικασία, θεωρητικά τουλάχιστον, στόχο έχει να μειώσει τους φόρους σε αγαθά και υπηρεσίες, να «ανοίξει» τις αγορές και να θέσει τους όρους του παιγνιδιού για τις πλούσιες και τις φτωχές χώρες - αλλά και τις επιχειρήσεις: από τις 100 μεγαλύτερες «οικονομίες» του κόσμου, οι 51 βρίσκονται στους ισολογισμούς πολυεθνικών επιχειρήσεων...

Οι χώρες του «Νότου», οι λεγόμενες και αναπτυσσόμενες ή ανήκουσες στον «τρίτο» κόσμο κατάφεραν κάποιες «νίκες», ειδικά στον αγροτικό τομέα και στον τομέα των πατεντών για τα φάρμακα, σύμφωνα με όσα μετέδιδαν ανταποκριτές, ενώ η ΕΕ, που είχε θέσει από τραπέζης σοβαρές αντιρρήσεις όσον αφορά την πίεση για μείωση των επιδοτήσεων στους αγρότες, συμφώνησε διστακτικά σε μια «σταδιακή μείωσή τους σε μια πορεία προς την εξάλειψή τους».

Οι αξιωματούχοι του ΠΟΕ επιχείρησαν να δώσουν έναν «πανηγυρικό» τόνο, με τη δήλωση που κέρδισε τις εντυπώσεις να είναι αυτή του αντιπροσώπου των ΗΠΑ, Ρόμπερτ Ζέλικ («ξεπλύναμε το λεκέ του Σιάτλ») και την πιο ενωτική στους τόνους, αυτή φυσικά του Μάικ Μουρ, του γενικού διευθυντή του ΠΟΕ («σε έναν κόσμο συχνά διχασμένο, κάναμε εδώ κάτι σημαντικό»).

Πέρα από την εισδοχή στον ΠΟΕ της Κίνας και ταυτοχρόνως της Ταϊβάν, αλλά και της έναρξης «νέου γύρου» συνομιλιών, ως κύρια χαρακτηριστικά της συμφωνίας εγγράφονται οι θέσεις - πλαίσιο:

• για τα φάρμακα (κάτι που σημαίνει ευκολότερη πρόσβαση σε φάρμακα για τις «αναπτυσσόμενες» χώρες, π.χ. για αυτές της Αφρικής τη δυνατότητα να υπάρξει φθηνότερη παραγωγή φαρμάκων για το AIDS: το 25% των κατοίκων της Μαύρης Ηπείρου έχει προσβληθεί ή νοσεί από τον ιό), που έγινε δεκτή με «επιφυλάξεις» από τις πολυεθνικές φαρμακευτικές επιχειρήσεις,
• για το αντι-ντάμπινγκ, με τις ΗΠΑ να «χαλαρώνουν» κάποια μέτρα ειδικά για τα υφαντά που προέρχονται από τον αναπτυσσόμενο κόσμο, με την ταυτόχρονη απόσπαση υποσχέσεων ότι «θα περιοριστούν» οι εισαγωγές που θα κάνουν,
• για τη γεωργία και την κτηνοτροφία, με την ΕΕ να συμβιβάζεται μετά από μακροσκελείς συζητήσεις (ειδικά με την Ινδική πλευρά) να συμπεριληφθεί στη συμφωνία με προσεκτικά διατυπωμένο λόγο το θέμα της μείωσης και της «εξάλειψης» των επιδοτήσεων, αλλά «χωρίς να προκαταλαμβάνεται το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων» του «νέου γύρου».

Υποτίθεται πως η «ατζέντα» για ένα νέο πλαίσιο για το παγκόσμιο εμπόριο θα αρχίσει να συζητείται εντός 2002 κι ως το 2005 οπότε και θα πρέπει να υπάρξει «καταληκτική συμφωνία». Σε αυτήν την «ατζέντα» υπάρχουν για πρώτη φορά τα θέματα του περιβάλλοντος, των επενδύσεων (με το ενδεχόμενο μιας νέα MAI να ελλοχεύει...), αλλά και του ανταγωνισμού να συζητιούνται για πρώτη φορά.

Η σύνοδος του ΠΟΕ έδωσε την ευκαιρία στους Δυτικούς να εκφράσουν την ανάγκη για «μια αναγκαία ώθηση στην παγκόσμια εμπορική πίστη», όπως το έθεσε η υπουργός Εμπορίου της Βρετανίας Πατρίσια Χιούιτ, που πρόσθεσε λόγω πολεμικής συγκυρίας και την αναγκαία «αντιτρομοκρατική» κορόνα: «(η συμφωνία) σηματοδοτεί την αποφασιστικότητα της παγκόσμιας κοινότητας να πολεμήσει την τρομοκρατία με το εμπόριο όπως και με τα όπλα».

Απόντων των διαδηλωτών (στην Ντόχα τα μέτρα ασφαλείας παρ' όλα αυτά περιγράφονταν ως δρακόντεια) οι Δυτικοί ηγέτες προφανώς αισθάνονταν πιο άνετα...

Στο μεταξύ στον αφρό βγήκαν εμπιστευτικά έγγραφα που είχαν στείλει κορυφαίοι επιχειρηματίες του Σίτι του Λονδίνου στον ΠΟΕ, μετά από σειρά μυστικών συναντήσεων ανάμεσα στον Απρίλη του 1999 και το Φεβρουάριο του 2001. Σε αυτά τα έγγραφα, σύμφωνα με το μέρος των εγγράφων που διαρρέει, οι επιχειρηματίες ζητούν σειρά ρυθμίσεων υπέρ των επιχειρήσεων - από την Υγεία ως τη μόρφωση κι από την ενέργεια έως την υδροδότηση, τις μεταφορές κ.ά. τομείς, που διαχειρίζονται τα κράτη. Αρκετοί παρατηρητές σημειώνουν ότι αυτή η κίνηση αποκαλύπτει μια «απευθείας επίθεση» σε βασικές αρχές της (αστικής, έστω) δημοκρατίας.

Πάντως μία από τις πιο τρανταχτές απουσίες πλαισίου από τη «συμφωνία» της Ντόχα, κατά τρόπο που ανησυχεί πολλούς, είναι αυτή στον τομέα της εργασίας, κάτι για το οποίο ζητούσε να δημιουργηθεί «κατάλληλο όργανο», στο οποίο να συμμετέχει το ILO, αλλά αγνοήθηκε. Κάτι που μάλλον ανοίγει το δρόμο σε μια νέα άγρια επίθεση διαμέσου του ΠΟΕ σε εργασιακά δικαιώματα...