Copyright 2020 The Associated

Οι αντιαμερικανικές διαδηλώσεις συνεχίζονται στην Τεχεράνη

Σφίγγει κι άλλο ο κλοιός των πιέσεων και των απειλών κατά του Ιράν, τόσο από τις ΗΠΑ, που φοβερίζουν με νέες επιθέσεις, όσο και από τις τρεις ισχυρότερες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις της ΕΕ (Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία), που υποτίθεται πως στηρίζουν τη διεθνή συμφωνία του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα.

Μιλώντας αργά το βράδυ της Δευτέρας στο δίκτυο NPR, ο Αμερικανός υπουργός Αμυνας Μαρκ Εσπερ υπεραμύνθηκε της επιθετικής πολιτικής της χώρας του σε βάρος του Ιράν αλλά και της δολοφονίας του Ιρανού στρατηγού Κασέμ Σολεϊμανί στις 3 Γενάρη, λέγοντας ότι η κυβέρνηση Τραμπ διαθέτει την απαραίτητη «νομική και συνταγματική εξουσία» για να συνεχίσει τις επιθέσεις «όχι μόνο στους αντιπροσώπους του Ιράν αλλά και στο ίδιο το έδαφος του Ιράν»! Πρόσθεσε πως η κυβέρνηση Τραμπ θεωρεί το Ιράν υπεύθυνο και υπόλογο για τους αντιπροσώπους που διαθέτει στην ευρύτερη περιοχή (Ιράκ, Συρία, Λίβανο, Υεμένη). Χρησιμοποιώντας αυτό ως επιχείρημα, προειδοποίησε ότι οι ΗΠΑ «διατηρούν το δικαίωμα αυτοάμυνας και δράσης όπου είναι νομικά διαθέσιμη και κατάλληλη». Χαρακτήρισε ως εκ τούτου «ορθή» την απόφαση του Αμερικανού Προέδρου να βομβαρδίσει την αυτοκινητοπομπή του Σολεϊμανί.

Το ίδιο διάστημα και ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο, μιλώντας σε εκδήλωση του Ιδρύματος «Χάντσον» στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, φάνηκε να επισημαίνει πως το ζήτημα δεν είναι τα προσχήματα υπό τα οποία θα δικαιολογηθεί η κλιμάκωση της αμερικανικής στρατιωτικής πυγμής στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής αλλά η «αποκατάσταση της αποτροπής κινδύνων» για τα αμερικανικά συμφέροντα από ανταγωνιστές τους, συμπεριλαμβάνοντας σε αυτούς όχι το Ιράν αλλά τη Ρωσία και την Κίνα. Σύμφωνα με τον Πομπέο, πίσω από την εξόντωση του Σολεϊμανί βρίσκεται μια «ευρύτερη στρατηγική» επειδή «ο Πρόεδρος Τραμπ και όσοι από εμάς είμαστε στην ομάδα των συμβούλων του για την Εθνική Ασφάλεια αποκαθιστούμε την αποτροπή - την αληθινή αποτροπή - έναντι της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν». Και τόνισε: «Ο αντίπαλός σου πρέπει να κατανοήσει ότι όχι μόνο έχεις τη δυνατότητα να του επιβάλεις κόστη, αλλά ότι είσαι πράγματι διατεθειμένος να το πράξεις... Η σημασία της αποτροπής δεν περιορίζεται στο Ιράν».

Συγχρονισμένες με τις πιέσεις και απειλές της Ουάσιγκτον, Γερμανία, Γαλλία και Βρετανία αποφάσισαν να ενεργοποιήσουν χτες τον Μηχανισμό Επίλυσης Διαφορών που προβλέπεται από τη διεθνή συμφωνία του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα (JCPOA), τάχα για να «συνετίσουν» το Ιράν και να το αναγκάσουν να επιστρέψει στην πλήρη εφαρμογή της συμφωνίας, μολονότι οι ΗΠΑ προκλητικά αποχώρησαν μονομερώς το Μάη του 2018!

Η ενεργοποίηση του συγκεκριμένου μηχανισμού, όπως αναφέρεται στη συμφωνία, μπορεί να οδηγήσει μέσα σε 65 μέρες στην επαναφορά των κυρώσεων του ΟΗΕ σε βάρος του Ιράν «αν δεν βρεθεί λύση». Οι τρεις χώρες ισχυρίστηκαν πως ο στόχος της απόφασής τους δεν είναι η επαναφορά των διεθνών κυρώσεων σε βάρος της Τεχεράνης αλλά η τήρηση της συμφωνίας. Αυτά ενώ οι Βρετανοί (τόσο ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον όσο και ο υπουργός Εξωτερικών Ντόμινικ Ράαμπ) επανέφεραν στο προσκήνιο την απαίτηση Τραμπ για την αντικατάσταση της συμφωνίας του 2015 με μία «ευρύτερη», που θα αποτρέπει διά παντός όχι μόνο ένα ιρανικό πυρηνικό στρατιωτικό πρόγραμμα αλλά και άλλα ζητήματα, π.χ. το ιρανικό βαλλιστικό πρόγραμμα. Ο επικεφαλής της ΕΕ για την Κοινή Εξωτερική Πολιτική, Ζοζέπ Μπορέλ, αργότερα χτες το απόγευμα απέρριψε τις προτάσεις για επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, λέγοντας ότι είναι «η μόνη διαθέσιμη που έχουμε».

Σε μία πρώτη αντίδραση, πάντως, το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών προειδοποίησε ότι η ενεργοποίηση του Μηχανισμού Επίλυσης Διαφορών είναι εσφαλμένη καθότι μπορεί να οδηγήσει σε κλιμάκωση της έντασης και των πιέσεων σε βάρος του Ιράν. Ζήτησε έτσι από Γαλλία, Βρετανία και Γερμανία να εγκαταλείψουν αυτήν την απόφαση και να μην οξύνουν περαιτέρω την ένταση και επανέλαβε ότι η Ρωσία «παραμένει αφοσιωμένη στη συστηματική και συνολική εφαρμογή» της JCPOA και της απόφασης 2231 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα.

Νωρίτερα, ο Καναδός πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό αναγνώρισε ότι σήμερα θα ήταν ζωντανοί οι 176 επιβαίνοντες του ουκρανικού αεροσκάφους αν δεν υπήρχε η κλιμάκωση της έντασης στην περιοχή. Διαβεβαίωσε επίσης πως «θα αποδοθεί δικαιοσύνη» και πως οι χώρες που επλήγησαν από την τραγωδία - Καναδάς, Βρετανία, Ουκρανία, Σουηδία και Αφγανιστάν - θα απαιτήσουν «διαφανή έρευνα» από το Ιράν.

Στο Ιράν, την ίδια ώρα, οι διαμαρτυρίες για την τραγική συντριβή του ουκρανικού αεροσκάφους και τις ευθύνες του στρατού συνεχίστηκαν. Ο ίδιος ο Πρόεδρος Χασάν Ροχανί σε νεότερο διάγγελμά του χαρακτήρισε «οδυνηρό και ασυγχώρητο λάθος» την κατάρριψη του ουκρανικού αεροσκάφους, τονίζοντας ότι δεν μπορεί να ευθύνεται για το τραγικό συμβάν μόνο ένας άνθρωπος. «Η παραδοχή από τις ιρανικές Ενοπλες Δυνάμεις του λάθους τους είναι ένα καλό πρώτο βήμα (...) Θα πρέπει να διαβεβαιώσουμε τους ανθρώπους ότι δεν θα συμβεί ξανά», τόνισε, προσθέτοντας ότι η κυβέρνησή του «είναι υπόλογη απέναντι στο ιρανικό και τα άλλα έθνη που έχασαν ζωές στη συντριβή του αεροπλάνου».

Προηγουμένως, πάντως, Ιρανοί ανώτεροι δικαστικοί επιβεβαίωσαν πως έχουν γίνει συλλήψεις ατόμων που εμπλέκονται στην κατάρριψη.