ICON

Σήμερα δημοσιεύουμε εκτενή αποσπάσματα από την ομιλία του Δημήτρη Κοιλάκου, μέλους του Τμήματος Παιδείας και Ερευνας της ΚΕ του ΚΚΕ, στην εκδήλωση.

Ο ομιλητής εισήγαγε το θέμα με την υπόθεση πως οι εξελίξεις στην Ανώτατη Εκπαίδευση συντελούνταν σε συνθήκες «κανονικότητας», συνδέοντάς τες με ό,τι είχε προηγηθεί και ό,τι ήδη δρομολογείται, χωρίς την επίδραση της πανδημίας στις εξελίξεις, χωρίς να θολώνει το βλέμμα μας από την απολύτως εύλογη και δικαιολογημένη αγωνία για την προστασία της υγείας, αλλά και την αγανάκτηση για τις πολιτικές και τα μέτρα που υιοθετούνται στο όνομα της πανδημίας.

«Στα πανεπιστήμια τους τελευταίους μήνες κυκλοφορούν πολλά λεφτά. Μιλάμε πραγματικά για εκατοντάδες εκατομμύρια, τόσο από τον κρατικό προϋπολογισμό (ακόμα και αν ο προϋπολογισμός για το 2021 προβλέπει στην πράξη δραστικές περικοπές), όσο και από ΕΣΠΑ και άλλους κοινοτικούς πόρους, αλλά και ιδιωτικές χρηματοδοτήσεις», τόνισε αναφερόμενος ενδεικτικά στις υποδομές τηλεκπαίδευσης, στους συμβασιούχους διδάσκοντες, προγράμματα ΕΣΠΑ με δικαιούχους τους ΕΛΚΕ, για φύλαξη και, τέλος, την επιχορήγηση του προβλέπεται για το ίδρυμα Fulbright, που στηρίζει τους σκοπούς της ιμπεριαλιστικής πολιτικής των ΗΠΑ.

«Την ίδια στιγμή, έχουμε πολλαπλασιασμό των νέων ΠΜΣ με δίδακτρα, έναρξη των ξενόγλωσσων προγραμμάτων στα ελληνικά πανεπιστήμια, περαιτέρω αύξηση των προγραμμάτων με δίδακτρα στα λεγόμενα Κέντρα Επιμόρφωσης και Διά Βίου Μάθησης (ΚΕΔΙΒΙΜ), ΣΔΙΤ για κτιριακές υποδομές και εστίες κ.ά.

Παράλληλα, επεκτείνονται οι επιχειρηματικές συνεργασίες και συμπράξεις σε ερευνητικό επίπεδο, ιδίως σε τομείς και αντικείμενα που σχετίζονται με τον "πράσινο" και "ψηφιακό" μετασχηματισμό μιας σειράς παραγωγικών και άλλων δραστηριοτήτων, καθώς και σε τομείς που τα τελευταία χρόνια αποκτούν όλο και μεγαλύτερο ειδικό βάρος στην καπιταλιστική οικονομία της χώρας, όπως φάρμακο, βιοϊατρικά και βιοτεχνολογικά προϊόντα και εφαρμογές, logistics κ.ά.».

«Δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει, επίσης, ότι την ίδια περίοδο συνεχίζονται οι αλλαγές σε Προγράμματα Σπουδών σε μια σειρά Τμήματα. Παρά τις όποιες διαφοροποιήσεις μεταξύ των διάφορων περιπτώσεων, βλέπουμε σχεδόν παντού να υιοθετούνται κοινές μεθοδολογικές προσεγγίσεις ως προς τη δομή τους, με κύρια τη μείωση του αριθμού των μαθημάτων που είναι υποχρεωτικά για όλους τους φοιτητές ενός Τμήματος», τόνισε, συμπληρώνοντας την εικόνα με τις θεσμικές παρεμβάσεις του τελευταίου διαστήματος.

«Κάποια από τα βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν από τα παραπάνω, λοιπόν, είναι τα εξής:

α) Το αστικό κράτος, με διαχρονική συνέπεια, παρά τις διαφοροποιήσεις που επιφέρουν οι κυβερνητικές αλλαγές, επιχειρεί να στηρίξει πολιτικά και οικονομικά το μετασχηματισμό των πανεπιστημίων στην κατεύθυνση της εναρμόνισής τους με τις απαιτήσεις της καπιταλιστικής οικονομίας.

β) Η διαδικασία αυτή έχει άμεσες επιπτώσεις τόσο στο εκπαιδευτικό, όσο και στο ερευνητικό έργο που παράγεται στα πανεπιστήμια, ενώ καθορίζει και τη μετεξέλιξή τους σε εκπαιδευτικές - επιχειρηματικές μονάδες.

γ) Η μετεξέλιξη αυτή αφήνει ισχυρό αποτύπωμα στους όρους και τις συνθήκες εργασίας και φοίτησης.

δ) Ο τρόπος, τα εργαλεία και τα μέσα με τα οποία συντελούνται αυτές οι αναδιαρθρώσεις καθορίζονται από την πορεία της καπιταλιστικής οικονομίας, τη φάση του οικονομικού κύκλου.

Από την άποψη αυτή, έχει σημασία να σταθούμε στη σχέση οικονομίας - πολιτικής, όπως εκδηλώνεται στις εξελίξεις στα πανεπιστήμια, λαμβάνοντας υπόψη ότι είμαστε όχι μόνο σε συνθήκες πανδημίας, αλλά και σε περίοδο καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης και ενώ είναι ακόμα ζωντανές οι μνήμες, αλλά και οι συνέπειες της προηγούμενης - αν μπορούμε να τη χωρίσουμε με τείχη - κρίσης, την προηγούμενη δεκαετία.

Τότε, η πολιτική των σκληρών δημοσιονομικών περιορισμών και των "μνημονίων" αντανακλάστηκε και σε αντίστοιχη "μνημονιακή" λειτουργία των πανεπιστημίων.

Τώρα, που η πολιτική διαχείρισης της κρίσης, που επιλέγεται τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και στη χώρα μας, μοιάζει να είναι διαφορετική και να στηρίζεται στη χρηματοδοτική στήριξη με εργαλεία νεοκεϊνσιανού τύπου, βλέπουμε να διαφοροποιείται και ο τρόπος με τον οποίο τα πανεπιστήμια προσαρμόζονται στις συνθήκες της κρίσης.

Πλέον, οι αναδιαρθρώσεις δεν προωθούνται ως αναγκαία προσαρμογή στα σφιχτά πλαίσια της δημοσιονομικής προσαρμογής (που πάντως παραμένει ως δεδομένη κατάσταση που έχει παράξει συγκεκριμένα αποτελέσματα), αλλά μέσα από τη χρηματοδοτική στήριξη της περαιτέρω προσαρμογής τους στα πρότυπα του περίφημου "σύγχρονου ευρωπαϊκού πανεπιστημίου", που είναι ακριβώς το πανεπιστήμιο που χαρακτηρίζεται από την ιδιαίτερη ένταση των προαναφερθέντων φαινομένων και των συνεπειών τους.

Αν μάλιστα διατηρήσουμε σε κεντρική θέση στο κάδρο της ανάλυσής μας την τρέχουσα οικονομική κρίση, τότε θα δούμε ότι το ευρύτερο πλαίσιο που διαμορφώνεται με τις αντιπαραθέσεις για την κατανομή και διάθεση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και τους τομείς που θα ενισχυθούν, τέμνεται με τις εξελίξεις που αφορούν τον χώρο της Ανώτατης Εκπαίδευσης και της Ερευνας, τόσο στη χώρα μας, όσο και σε πανευρωπαϊκό επίπεδο».

«Το κρίσιμο, τόσο σε ό,τι αφορά την κρίση καθεαυτή, όσο και την επίδρασή της στα πανεπιστήμια, αλλά και τον ρόλο που εναποτίθεται στα πανεπιστήμια στα πλαίσια των αστικών πολιτικών διαχείρισής της, είναι η σύνδεση με τις οικονομικές νομοτέλειες, την αντίθεση ανάμεσα στον κοινωνικό χαρακτήρα της παραγωγής και την καπιταλιστική ιδιοποίηση ενός μέρους του παραγόμενου προϊόντος της, τη διαλεκτική παραγωγικών δυνάμεων και σχέσεων παραγωγής.

Είναι γεγονός ότι ο τρόπος εκδήλωσης του φαινόμενου της κρίσης συσκοτίζει την αποκάλυψη των αιτιών της, με την τρέχουσα περίοδο να είναι χαρακτηριστική: Από τη μια ισχύει ότι το ξέσπασμα της κρίσης είχε ήδη τροχιοδρομηθεί πριν το ξέσπασμα της πανδημίας, όπως αποδεικνύεται από μια σειρά δείκτες και εκτιμήσεις, από την άλλη ισχύει επίσης ότι η πανδημία φαίνεται να επέσπευσε την εκδήλωσή της, να επέδρασε στο συγχρονισμό της και να προσδιόρισε σε σημαντικό βαθμό τη μορφή της και τους τομείς που δέχτηκαν τα πρώτα άμεσα σημαντικά πλήγματα.

Το ίδιο μπορούμε να πούμε και για ό,τι αφορά την επίδραση της πανδημίας στην πορεία των εξελίξεων στα πανεπιστήμια: Ενώ οι βασικές κατευθύνσεις είχαν χαραχθεί και οι εξελίξεις είχαν προδιαγραφεί και δρομολογηθεί εκ των προτέρων, η πανδημία συνετέλεσε ώστε το κουβάρι να ξετυλιχθεί πιο γρήγορα. Παράλληλα, οι συνθήκες που διαμορφώθηκαν εξαιτίας της πανδημίας έφεραν πιο ορμητικά στο προσκήνιο προβλήματα που ήταν ήδη γνωστά εκ των προτέρων και αφορούν τόσο τις υποδομές, όσο και τους όρους λειτουργίας των πανεπιστημίων.

Τα πιο χαρακτηριστικά ως προς αυτό είναι όσα έχουν να κάνουν με την ικανοποίηση των διεκδικήσεων για την επαναφορά των πανεπιστημίων σε φυσιολογική λειτουργία, με όλα τα απαιτούμενα μέτρα για τη διασφάλιση της υγείας όσων εργάζονται και σπουδάζουν σε αυτά».

«Δεν είναι ανεξήγητο, λοιπόν, γιατί η κυβέρνηση επιλέγει αυτή τη συγκυρία να δώσει εκατομμύρια για να εξασφαλίσει "σιγή νεκροταφείου" μέσα και έξω από τα πανεπιστήμια, την ώρα που τα αφήνει ανοχύρωτα έναντι όσων πραγματικά απειλούν τη ζωή, τη δουλειά και τις προοπτικές όσων δουλεύουν και εργάζονται σε αυτά.

Τα τεράστια εκπαιδευτικά κενά σε εργαστήρια, μαθήματα, πρακτικές, διπλωματικές, που έχουν συσσωρευτεί στις πλάτες των φοιτητών, που δεν έχουν πάρει ακόμα τα συγγράμματά τους και σε ένα μήνα ξεκινούν εξεταστική, δεν αφορούν την "αριστεία" και την "ομαλότητα" που ευαγγελίζονται οι αστικές πολιτικές δυνάμεις.

Στόχος των μέτρων είναι η διασφάλιση της επιχειρηματικής δραστηριότητας στα πανεπιστήμια, το χτύπημα της οργανωμένης συλλογικής δράσης φοιτητών και εργαζομένων, που διεκδικούν τα δικαιώματά τους ενάντια στην υποβάθμιση των σπουδών, της μόρφωσης και των εργασιακών τους δικαιωμάτων.

Η λειτουργία των πανεπιστημίων με επιχειρηματικούς όρους είναι αναπόδραστη συνέπεια του ρόλου που καλούνται να επιτελέσουν και της αναπόφευκτης προσαρμογής τους στα πλαίσια της οικονομίας που υπηρετούν.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι αρνητικές επιπτώσεις στην οργάνωση και το περιεχόμενο των σπουδών, τους όρους φοίτησης, τον τρόπο οργάνωσης και το κίνητρο της ανάπτυξης της έρευνας, τις εργασιακές σχέσεις στα ιδρύματα διαρκώς θα επιτείνονται».

«Στις εξελίξεις που συντελούνται στα πανεπιστήμια, δύο απαντήσεις μπορούν να δοθούν: `Η από τη σκοπιά του κεφαλαίου ή από τη σκοπιά των σύγχρονων κοινωνικών αναγκών. Τις συνέπειες της πρώτης επιλογής τις βιώνουμε εδώ και χρόνια, όποια παραλλαγή κι αν έχει δοκιμαστεί σε επίπεδο διακυβέρνησης της χώρας και των ιδρυμάτων. Τώρα είναι η ώρα με τους αγώνες και τις διεκδικήσεις μας να ανοίξουμε το δρόμο στη δεύτερη προοπτική.

Σε αυτή την κατεύθυνση, ο ρόλος των μελών ΔΕΠ που αρνούνται να συμβιβαστούν με την κατάσταση που διαμορφώνεται είναι κρίσιμος.

Είναι σημαντική η ευθύνη που πέφτει στις πλάτες μας, να πάρουμε πρωτοβουλίες για να ενισχύσουμε την οργάνωση της πάλης και την αγωνιστική διεκδίκηση για τους όρους, τις συνθήκες και το περιεχόμενο της δουλειάς μας, το διδακτικό και ερευνητικό μας έργο.

Να απαντήσουμε στη διαλυτική κατάσταση στους περισσότερους Συλλόγους ΔΕΠ, με πρωτοβουλίες οργάνωσης από κοινού της πάλης με τους χιλιάδες συμβασιούχους εργαζόμενους, διδάσκοντες και ερευνητές, που βρίσκονται στην "γκρίζα ζώνη", χωρίς συνδικαλιστική έκφραση, σπάζοντας στεγανά και διαχωρισμούς που ευνοούν τον καθημαγμό του κινήματος μέσα στα ιδρύματα.

Το πρώτο βήμα μπορεί και πρέπει να γίνει τώρα, με:

-- την αγωνιστική διεκδίκηση για ασφαλές άνοιγμα των ιδρυμάτων, που επ' ουδενί δεν έχει διασφαλιστεί ούτε για το επόμενο εξάμηνο,

-- το αντιπάλεμα των νέων μέτρων για την ένταση της καταστολής στα ιδρύματα,

-- τη νέα φάση αναδιαρθρώσεων για την προώθηση της αστικής στρατηγικής στα ιδρύματα.

Τα μικρά και μεγάλα προβλήματα σε κάθε ίδρυμα, από τις καθυστερήσεις στις πληρωμές των συμβασιούχων και τη διεκδίκηση για την προκήρυξη όλων των απαιτούμενων θέσεων μελών ΔΕΠ, μέχρι τη σύγκρουση με την επιχειρηματική λειτουργία των πανεπιστημίων, μπορούν να αποτελέσουν αφορμές για να οργανωθούν εστίες αγωνιστικής διεκδίκησης.

Αυτός ο αγώνας μπορεί να έχει νικηφόρα προοπτική στο βαθμό που βάζει στο στόχαστρο τον πραγματικό αντίπαλο, την πολιτική που θυσιάζει ζωές, δουλειές, σπουδές, προοπτικές και ανάγκες στο βωμό της κερδοφορίας και της ανταγωνιστικότητας των μονοπωλιακών ομίλων.

Σε αυτόν το δρόμο, για να μπει σε lockdown η πολιτική που θυσιάζει τη ζωή και τα δικαιώματά μας, οι δυνάμεις του ΚΚΕ είναι και θα είναι, όπως πάντα, στην πρώτη γραμμή».