Εξώφυλλο του βιβλίου του Γιώργου Βελλά «Η καταγωγή μου είναι από τον Ολυμπο (δηλ. είμαι Ελληνας)», Αθήνα 2001

ο νους κι η σκέψη μας μαζί σου.

Σε σένα γαλανή Ελλάδα...

Αίμα και δάκρυ της ψυχής σου...»

(Γ. Βελλάς)

Φέτος ο φίλος μου Γιώργος Βελλάς έκλεισε τα 65 του χρόνια. Η καταγωγή του είναι από τα δοξασμένα χώματα της Ηπείρου, από κείνα τα μέρη που κάποτε οι δοξασμένες Σουλιώτισσες τραγούδησαν τ' αθάνατο τραγούδι:

«Στη στεριά δε ζει το ψάρι

Κι ούτε ανθός στην αμμουδιά

Κι οι Σουλιώτισσες δε ζούνε

Δίχως την Ελευτεριά...»

Τον καιρό του εμφυλίου σπαραγμού, ο φίλος μου ο Γιώργος Βελλάς όπως και χιλιάδες άλλα παιδιά, για να σωθεί το 1948, και με τη βοήθεια της ΠΔΚ, παίρνει το δρόμο της ξενιτιάς.

Ετσι στις αρχές της Ανοιξης το 1948 θα βρεθεί στη ΛΔ της Αλβανίας κι από κει σε λίγο χρονικό διάστημα θα περάσει στη Γιουγκοσλαβία και τελικά το 1950 θα βρεθεί στη ΛΔ Ρουμανίας.

Για τη ζωή του στις χώρες αυτές εκφράζεται με τα πιο καλά του λόγια, διότι είδε με τα ίδια του τα μάτια τι σημαίνει ειρήνη και χόρτασε ψωμάκι, μπόρεσε να σπουδάσει στο Μεικτό Ελληνικό Λύκειο του Βουκουρεστίου, ένα σχολείο με βαθιές ρίζες στις παραδόσεις του απόδημου Ελληνισμού στη Ρουμανία. Κι όταν έμαθε πως οι γονείς του είναι ζωντανοί και βρίσκονται στη Σοβιετική Ενωση, στη μακρινή Τασκένδη του φιλόξενου Ουζμπεκιστάν, μαζί με τ' άλλα αδέλφια του που κι αυτά είχαν την ίδια τύχη, πέρασε το 1955 στη Σοβιετική Ενωση.

Τη συνάντηση με τους γονείς του, μετά από τόσα χρόνια, δύσκολα μπορεί να την περιγράψει κανείς, όπως και τη ζωή μικρών παιδιών που ζούνε χρόνια χωρίς γονείς, χωρίς πατρίδα. Κι όμως όπως μου διηγήθηκε κάποτε ο φίλος μου, μοναδικός σκοπός στη ζωή του, ήτανε να σπουδάσει. Και τα κατάφερε παρ' όλο που δεν ήτανε και τόσο εύκολο, χωρίς τη γνώση της γλώσσας, διότι η ρώσικη γλώσσα δεν είναι από τις εύκολες... και το κατόρθωσε. Εδωσε εισαγωγικές εξετάσεις στη ρωσική φιλολογική σχολή του Πανεπιστημίου της Τασκένδης, όμως για την καλύτερη αφομοίωση της ρώσικης γλώσσας, πέρασε στη Ρωσία στην πόλη Βορονέζ, και σαν καλός μαθητής αποφοίτησε από τη Φιλολογική Σχολή το 1962, όπου και διορίστηκε στο ίδιο το Πανεπιστήμιο, βοηθός επιστημών στην αρχή. Μετά τριών χρόνων δουλιά στο Πανεπιστήμιο, δίνει εισαγωγικές εξετάσεις για το λεγόμενο ντοκτορά και μέσα σε τρία χρόνια γράφει τη διατριβή του για τον Γιάννη Κορδάτο, η οποία στην Ελλάδα δεν έχει ακόμα εκδοθεί. Μετά την αξιόλογη υποστήριξη της διατριβής του διορίζεται στην Ιστορική Σχολή του ίδιου Πανεπιστημίου, όπου δούλεψε σχεδόν τριάντα χρόνια, ως την ώρα της επιστροφής του στην Ελλάδα.

Μέσα σε τριάντα χρόνια επιστημονικής δημιουργίας, ο φίλος μου έχει γράψει και δημοσιεύσει πάνω από 200 επιστημονικές εργασίες και κάπου δέκα βιβλία. Στην εργασία μου που φέρει τον τίτλο «Τα τρία πρόσωπα της Εκάτης» κι όπου δίνω ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα στη ρωσική και ελληνική γλώσσα, παρουσιάζω και όλη του τη βιβλιογραφία, αρχίζοντας από τα φοιτητικά του χρόνια, που χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: α) έργα ιστορικού και πολιτιστικού χαρακτήρα του αρχαίου κόσμου, β) λογοτεχνικές εργασίες, λογοτεχνικά δοκίμια και γ) μεταφράσεις και μια σειρά άλλες εργασίες. Θα' θελα να τονίσω εδώ για πρώτη φορά, στον ελληνικό Τύπο, δημοσιεύονται μερικά από τα γράμματα του Κ. Βάρναλη, από την αλληλογραφία του φίλου μου με το μεγάλο Ελληνα ποιητή.

Φέτος είδανε το φως τρία βιβλία του φίλου μου: «Η καταγωγή μου κρατά από τον Ολυμπο, δηλ. είμαι Ελληνας» (Αθήνα 2001) στη ρώσικη γλώσσα, με τα καλύτερα ποιήματα του φίλου μου και μ' ένα αξιόλογο πρόλογο του δημοσιογράφου Β.Β. Μινάγιεφ, ο οποίος τονίζει, πως τα ποιήματα του Γ. Βελλά συγκινούν με τη ζεστή έκφρασή τους για την αγάπη του για την Πατρίδα, κουβαλούν μέσα τους ένα αστέρι φωτεινό. Σ' άλλο μέρος ο Μινάγιεφ υπογραμμίζει πως η ποίηση του Γ. Βελλά είναι ποίηση με ειλικρινά συναισθήματα... με στοχαστική διάθεση κι απ' ό,τι φαίνεται με παλμό του ελληνικού δημοτικού τραγουδιού... Με την απλότητά του φανερώνει την ωριμότητα του ταλέντου του, του ανθρωπισμού, με στοχαστική φιλοσοφική διάθεση... Μια ποίηση που είναι γιομάτη ανθρωπιά και διαποτισμένη μ' ένα άρωμα μελαγχολικού ρομαντισμού.

Στο μακρινό Βορονέζ της Ρωσίας, εκεί που σπούδασε κι έζησε ο φίλος μου από το 1957 ως το 1990 είδε επίσης φως και μια άλλη ποιητική συλλογή με τίτλο «Τραγούδι γύρνα στην καρδιά μου», σε μετάφραση του γνωστού Σοβιετικού λογοτέχνη Εβγκένι Νοβιτσίχιν, καθώς και η μονογραφία του «Από την Αρχαία Ιστορία της Ηπείρου» και αναμένεται η δημοσίευση της επιστημονικής συλλογής που φέρνει τον τίτλο «ΝΟΣΤΟΣ», με δεκάδες επιστημονικές εργασίες και άρθρα γραμμένα από τους κάποτε συναδέλφους ιστορικούς απ' όλη την κάποτε Σοβιετική Ενωση, καθώς και επιστημονικές εργασίες γραμμένες από τους κάποτε μαθητές του Γ. Βελλά, εργασίες αξιόλογες και πρωτάκουστες από τις Ρωσία, Ουκρανία, Λευκορωσία, Τσεχία, Γερμανία κ.ά.

Μ' αυτή μου τη σύντομη εργασία για το φίλο μου και τα βιβλία του, ο οποίος τα περισσότερα χρόνια της ζωής του τα πέρασε στο εξωτερικό, θα 'θελα να τον γνωρίσει το ελληνικό κοινό, διότι στα χρόνια ζωής του στην Ελλάδα, η σεμνότητά του και η μετριοφροσύνη του τον εμπόδιζαν και τον εμποδίζουν πολλές φορές ν' αναδειχτεί, παρ' όλο που είναι ένας ταλαντούχος και καλός άνθρωπος.

Πιστεύω η αγαπημένη του εφημερίδα ο «Ριζοσπάστης», που τη διάβαζε καθημερινά και στη Ρωσία, να δημοσιεύσει αυτή μου τη μικρή εργασία.

Σας ευχαριστώ

Δρ. ΙΓΚΟΡ ΛΙΣΟΒΙΙ

(Μετάφραση από τη ρωσική γλώσσα του Θ. Τέλλη).