Οι χόνδροι των αρθρώσεων δεν επουλώνονται, ενημερώνουν οι γιατροί τους ασθενείς τους, όταν αυτοί τραυματίζουν τον ελαστικό ιστό που περιβάλλει τα οστά στις αρθρώσεις των ισχίων, των γονάτων και των ώμων, ή όταν η οστεοαρθρίτιδα διαβρώσει αυτό το προστατευτικό στρώμα, με αποτέλεσμα οι αρθρώσεις να πονάνε όταν κινούμαστε. Ο λόγος είναι ότι οι χόνδροι δεν διαθέτουν δίκτυο αιμοφόρων αγγείων, ώστε να μεταφέρει μέσα τους κύτταρα και θρεπτικές ουσίες, για να επισκευασθεί η περιοχή του τραυματισμού. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ωστόσο ότι ο τύπος χόνδρου που υπάρχει στις αρθρώσεις έχει κάποια δυνατότητα επισκευής. Και η όποια πρόοδος στην αξιοποίηση αυτής της δυνατότητας αυξάνει τις ελπίδες για θεραπείες που θα μπορούσαν να επουλώσουν ή να προστατεύσουν τον φθαρμένο χόνδρο από παραπέρα καταστροφή.

Οι χόνδροι των αρθρώσεων μοιάζουν με τη σκληρή λευκή επικάλυψη στα άκρα των μηριαίων οστών των κοτόπουλων, που μάλλον είναι οικεία στους περισσότερους. Το μεγαλύτερο μέρος των χόνδρων αυτών αποτελείται από ένα σπογγώδες υλικό, που ονομάζεται εξωκυτταρικό πλέγμα και είναι ένα μείγμα από νερό και ινώδεις πρωτεΐνες, που παράγονται από είδος κυττάρων τα οποία ονομάζονται χονδροκύτταρα. Οπως και για κάθε άλλον ιστό του σώματος, με εξαίρεση την αδαμαντίνη των δοντιών, υπάρχει μια φυσική συνεχής διαδικασία αντικατάστασης του παλιού ιστού με καινούριο, αλλά στην περίπτωση των χόνδρων αυτή η διαδικασία είναι πολύ αργή. Και πράγματι στους ενήλικες οι χόνδροι δεν διαθέτουν δίκτυο αιμοφόρων αγγείων. Η θρέψη τους γίνεται μέσω δυναμικής φόρτισης, δηλαδή μέσω της άσκησης πίεσης στην άρθρωση, που κάνει το πλούσιο σε θρεπτικά υλικά αρθρικό υγρό να ρεύσει στο εσωτερικό των χόνδρων και πάλι προς τα έξω. Γι' αυτό η άσκηση είναι τόσο κρίσιμη για την υγεία των αρθρώσεων.

Η ρευματολόγος Βιρτζίνια Κράους του Πανεπιστημίου Ντιουκ και οι συνεργάτες της δημοσίευσαν το 2019 μελέτη, σύμφωνα με την οποία η παραγωγή πρωτεϊνών που σχετίζονται με την επισκευή και αναγέννηση των ιστών διαφέρει από άρθρωση σε άρθρωση. Είναι μεγαλύτερη στην άρθρωση του αστραγάλου συγκριτικά με την άρθρωση του γονάτου και μεγαλύτερη στην άρθρωση του γονάτου απ' ό,τι σε αυτή του ισχίου. Η Κράους αναφέρεται σε αυτήν την κλιμάκωση ως την «εσωτερική μας σαλαμάνδρα», καθώς στις σαλαμάνδρες και άλλα ζώα, που μπορούν να αναγεννήσουν ένα άκρο τους, αυτή η ικανότητα είναι μεγαλύτερη στο άκρο παρά ψηλότερα στο πόδι.

Η μελέτη της έδειξε επίσης ότι το γενετικό υλικό που σχετίζεται με την επισκευή των χόνδρων είναι πιο διαδεδομένο στις αρθριτικές αρθρώσεις, παρά στις υγιείς. Οπως ένας τραυματισμός κάποιου άκρου πυροδοτεί έναν μηχανισμό επισκευής - αναγέννησης στις σαλαμάνδρες, με παρόμοιο τρόπο η οστεοαρθρίτιδα πυροδοτεί τον μηχανισμό στους ανθρώπους, παρότι το τελικό αποτέλεσμα είναι πολύ υποδεέστερο. Παρ' όλα αυτά, η διαδικασία επισκευής μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική στους αστραγάλους, που είναι πολύ λιγότερο πιθανό να εμφανίσουν βαριά αρθρίτιδα, συγκριτικά με τα γόνατα και τα ισχία.

Υπάρχει και μια άλλη απόδειξη ότι ο ανθρώπινος χόνδρος έχει κάποια δυνατότητα αναγέννησης. Μια διαδικασία που δοκιμάζεται ως θεραπεία επιδιόρθωσης σε ασθενείς με αρθρίτιδα, των οποίων τα οστά των γονάτων τους τρίβονται πια το ένα πάνω στο άλλο, αλλά είναι πολύ νέοι για ολική αντικατάσταση γονάτου (τα προσθετικά γόνατα αντέχουν 15 ως 20 χρόνια και μετά πρέπει να αντικατασταθούν με μια πολύπλοκη εγχείρηση), προβλέπει την τοποθέτηση καρφιών στα οστά πάνω και κάτω από το γόνατο. Ενας μηχανισμός συνδεδεμένος με τα καρφιά φροντίζει τα δύο οστά να βρίσκονται σε απόσταση πέντε χιλιοστών, ανοίγοντας χώρο ανάμεσά τους μέσα στην άρθρωση. Οι ασθενείς καλούνται να περπατούν και ο μηχανισμός εξασφαλίζει μειωμένη πίεση στην άρθρωση εξαιτίας του βαδίσματος, έτσι ώστε το γόνατο να κολυμπά μέσα στο αρθρικό υγρό, χωρίς να επιβαρύνεται. Ολλανδοί ερευνητές έδειξαν ότι αυτή η διαδικασία οδηγεί σε μικρή αύξηση του χόνδρου στην άρθρωση και λιγότερο πόνο, οφέλη που διαρκούν τουλάχιστον 2 χρόνια και σε ορισμένους ασθενείς ακόμη και 10 χρόνια. Χρειάζεται όμως να χρησιμοποιηθεί η διαδικασία αυτή σε μεγαλύτερο δείγμα ασθενών, ώστε να βεβαιωθούν τα πλεονεκτήματα.

Αλλοι ερευνητές προσπαθούν να ανακαλύψουν νέα φάρμακα για την αρθρίτιδα, μεταξύ των οποίων ένας αυξητικός παράγων που ονομάζεται σπριφερμίνη και δείχνει να επιβραδύνει την απώλεια χόνδρου σε ορισμένους ασθενείς. Διερευνάται και η αξιοποίηση παρεμποδιστών φλεγμονής, όπως το κανακινουμάμπ, που παρότι αρχικά ελέγχθηκε ως καρδιαγγειακό φάρμακο, έδειξε να έχει μια απρόβλεπτη παρενέργεια: Μεγάλη μείωση των αντικαταστάσεων αρθρώσεων σε εκείνους που έπαιρναν το φάρμακο σε σύγκριση με εκείνους που έπαιρναν ψευδοφάρμακο. Πρόβλημα αποτελεί το γεγονός ότι και στην περίπτωση που μια φαρμακευτική αγωγή έχει θετικό αποτέλεσμα, η αύξηση του χόνδρου είναι τόσο ανεπαίσθητη, που μπορεί να μη γίνει αντιληπτή ακόμη και με τις καλύτερες σύγχρονες μεθόδους αποτύπωσης.

Προς το παρόν, η άσκηση ενδυνάμωσης παραμένει η καλύτερη στρατηγική για όσους έχουν προβλήματα με τις αρθρώσεις τους. Από τις καλύτερες ασκήσεις είναι το περπάτημα μέσα στο νερό. Οι ισχυροί τετρακέφαλοι μειώνουν σημαντικά τον πόνο στα γόνατα.