Ηταν μεγάλος σκεπτικιστής. Με μία ελπίδα που δεν ήθελε να εξαπατήσει. Τον απασχολούσε πάντα η μοίρα του ανθρώπου. Πίστευε ότι τρία είναι τα καθήκοντά του: «Το πρώτο είναι το καθήκον που έχει απέναντι στη νόησή του, στο μυαλό που επιβάλλει τάξη στο χάος, διατυπώνει νόμους και χτίζει γεφύρια πάνω από την άβυσσο, ορίζει τα σύνορα της λογικής που πέρα τους δεν επιτρέπεται στον άνθρωπο να περπατήσει. Το δεύτερο καθήκον του είναι εκείνο που έχει απέναντι στην καρδιά του, που δεν παραδέχεται κανέναν περιορισμό, κανένα όριο, που λαχταράει να διεισδύσει πίσω από τα φαινόμενα και να ενωθεί με κάτι που είναι πέρα από τη νόηση και πέρα από την ύλη. Το τρίτο καθήκον είναι το να ελευθερωθεί απόλυτα ο άνθρωπος από τον νου όσο κι από την καρδιά του, από τον παμμέγιστο πειρασμό που προσφέρουν και τα δύο με τον τρόπο τους, τον πειρασμό της ελπίδας».

Κάθε έργο του είναι ένα κατόρθωμα. Στην «Ασκητική» του λέει: «Κοιτάζω ήσυχα και καθαρά τον κόσμο». Με την ηφαιστειακή φύση του «Ζορμπά» εξευτελίζει νόμους και αξίες. Στο «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» και στον «Καπετάν Μιχάλη» αποκαλύπτεται μια ευαίσθητη ψυχή που παλεύει να σταθεί όρθια ανάμεσα σε εχθρικούς ανέμους.

Σε ερώτησή μου, όταν συνάντησα την Ελλη Αλεξίου, για τη σχέση της αδελφής της Γαλάτειας με τον Ν. Καζαντζάκη, απάντησε: «Ολες τους οι στιγμές ήτανε λογοτεχνικές, τι γράφουν, τι απήχηση έχουν τα γραφόμενά τους, πώς αντιμετωπίζει το περιβάλλον τα δημιουργήματά τους, αν είναι ορθή η αντιμετώπιση αυτή.

Ο Νίκος δεν μπορούσε να είναι ευχαριστημένος διότι ήταν απαιτητικός και από τον εαυτό του και πολύ πιο απαιτητικός από τους δύο τους που ανήκαν σε άλλου είδους κόσμους.

Ο Νίκος ήταν μεγάλων οριζόντων συγγραφέας και οραματιστής. Οι φιλοσοφίες, που τις είχε ξεσκονίσει, δεν τον ικανοποιούσαν διότι καταλάβαινε ότι για να δοθεί σε μια ιδέα πρέπει αυτή να είναι υψηλή.

Οταν μια ιδέα είναι της ζωής παρηγορητική αυτό το θεωρεί Πτωχοπροδρομισμό. Ητο αντίθετος με το ότι η δυστυχία δεν υπάρχει όταν τη συνηθίσουμε, την αγαπήσουμε, τη δούμε σαν συνυπάρχουσα με τον άνθρωπο.

Δεν του άρεσαν αυτά. Ητανε συμβιβασμοί άρρωστης ψυχής. Ενας άνθρωπος που έχει ένα όνειρο, επιδιώκει το όνειρο. Ενας άνθρωπος που σκοτώνεται για τη λευτεριά δεν παλεύει για τη λευτεριά διότι θα αμειφθεί με τον άλφα ή βήτα τρόπον, αφού σκοτώνεται. Τι κέρδισε ο Μπελογιάννης με τη θυσία του, την εκτέλεσή του. Τι κέρδισε ο Λαμπράκης με τον σκοτωμό του; Τα μεγάλα ιδανικά δεν έχουν ανταλλάγματα. Δίνεσαι γι' αυτά και όχι για την αμοιβή. Γι' αυτά θυσιάστηκαν οι μεγάλοι της ανθρωπότητας, ο Σωκράτης, Ο Χριστός - τι κέρδισε; Τον σταυρό!

Αυτές τις ιδέες αγαπούσε και ο Καζαντζάκης κι αυτές τις φιλοσοφίες, τις ολοκληρωτικά δοσμένες. Ο Καζαντζάκης - λένε - δεν ήταν ολοκληρωτικά δοσμένος για μια κοινωνική αλλαγή. Ηταν ολοκληρωτικά δοσμένος στη δημιουργία, εις την άνευ τέλους και άνευ ολοκλήρωσης».