Ο Διαμαντής Διαμαντόπουλος, με ζωγραφισμένη τη συγκρατημένη γλύκα του Μικρασιάτη στο πρόσωπό του (Αρχείο Εθνικής Πινακοθήκης)

Επιμένουμε στην περίπτωση του ζωγράφου Διαμαντή Διαμαντόπουλου, γιατί παραμένει μέχρι το τέλος της ζωής του πιστός στις αρχές του. Οι αρχές του δεν έχουν εγωιστικό πρόσημο και θα είναι άδικο, πολύ άδικο να ερμηνευτούν με όρους ατομικής ψυχολογίας. Ολα αυτά τα χρόνια της ηθελημένης απομόνωσης, δεν είναι χρόνος άγονος, τουναντίον λειτουργεί σε υψηλό βαθμό συνειδητοποίησης, καθώς ο χρωστήρας δεν είναι ένα νεκρό εργαλείο για να υπηρετήσει την αστική αισθητική.

Με ρημαγμένο τον τόπο από τους ροπαλοφόρους του συστήματος, το εργαστήρι του αποτελεί έναν χώρο αναμονής για τη μεγάλη ώρα, την ώρα του σοσιαλισμού, χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Οταν σκεφτόμαστε τον Διαμαντή Διαμαντόπουλο, δεν πρέπει να φοβόμαστε τις λέξεις, αν και δεν μπορούν να μιλήσουν απόλυτα για τον χαρακτήρα του. Κι όταν προσπαθούν να τον παρουσιάσουν, συνήθως εκπίπτουν σε ευκολίες που φυλακίζουν την προσωπικότητά του πίσω από αυθαίρετες πινακίδες.

Ομως, σώμα και μυαλό συνυπάρχουν ως αδέκαστοι κριτές του καλλιτεχνικού βίου του. Καμία γκριμάτσα καλλιτεχνίας, κανένας μορφασμός μποέμ, εξαφανισμένη η σκηνοθετημένη κίνηση προς τους άλλους, λες και βρίσκεται μπροστά σ' ένα φανταστικό καβαλέτο. Κάθε υπονοούμενο σωματικό ή λεκτικό ότι είναι ξεχωριστός, επειδή διαθέτει την ιδιότητα του εικαστικού, εξαφανίζεται πίσω από ένα αυστηρά γλυκό προσωπείο. Παραμένει έως τις τελευταίες στιγμές του ένας εργάτης του ζωγραφικού γεγονότος.

Οταν από τις 27 Γενάρη έως τις 12 Φλεβάρη του 1975 εκθέτει στο Καλλιτεχνικό και Πνευματικό Κέντρο «Ωρα» (Ξενοφώντος 7, Σύνταγμα), έχει πειστεί από την φίλη του και συνάδελφό του, την αγωνίστρια Βάσω Κατράκη. Τυχαία την συναντάει σ' ένα σούπερ μάρκετ της Γλυφάδας, όπου διατηρεί το εργαστήρι της. Αυτός έχει μετακομίσει από τον Βύρωνα στην Αργυρούπολη, όπου έχει στήσει το απέριττο ατελιέ του, σε μια γειτονιά χτιστών. Τον περιγράφει η δημοσιογράφος Μαρία Καραβία (1916-2009), έναν μήνα προτού πεθάνει, με αφορμή τα γυρίσματα ενός ντοκιμαντέρ για τη ζωή και το έργο του («Η Καθημερινή», 11 Ιούνη 1995):

Το εξώφυλλο του φυλλαδίου της πρώτης έκθεσής του, στον χώρο τέχνης «Ωρα», μετά τα είκοσι πέντε χρόνια συνειδητής απομόνωσής του (Αρχείο Εθνικής Πινακοθήκης)

Ετσι, στο πρόσωπο του αρμενικής καταγωγής καλλιτέχνη Ασαντούρ Μπαχαριάν (1924-1990), ο οποίος είχε φάει τα καλύτερά του χρόνια στις εξορίες, αναγνωρίζει τον συναγωνιστή του χρωστήρα. Δικό του δημιούργημα είναι ο χώρος τέχνης «Ωρα», στον οποίο θα κάνει ολική επαναφορά ο Διαμαντής Διαμαντόπουλος.

Εχει περάσει το ένα τέταρτο του αιώνα, από την τελευταία ατομική έκθεσή του, γι' αυτό το σημείωμά του «Για τους ζωγράφους και κριτικούς τέχνης» είναι προσεκτικά διατυπωμένο:

«(...) Ολο αυτό το διάστημα συνέχισα τις προσπάθειές μου για τη ζωγραφική, γράφοντας, παράλληλα, πάνω στο ίδιο θέμα μιάν εκτενή μελέτη, τεχνική, επιστημονική και φιλοσοφική. Σ' αυτά αφιέρωνα, όσο χρόνο μ' άφηνε το επάγγελμά μου σαν δασκάλου, οι οικογενειακές μου υποχρεώσεις - αρρώστιες, θάνατοι - και οι άλλες αντίξοες περιστάσεις.

Μου είναι αδύνατο να χρονολογήσω το καθένα από τα έργα, που παρουσιάζονται: Οσο τα είχα στο εργαστήριό τα 'βλεπα όπως ο βιολόγος τις καλλιέργειές του. Τα ερευνούσα επεμβαίνοντας κάθε τόσο στην διαμόρφωσή τους. Συμμόρφωνα πολλές φορές αυτή τη διαμόρφωση με συμπεράσματα βγαλμένα, εν τω μεταξύ, από έργα μεταγενέστερα κατά 10 ή κατά 20 χρόνια, γιατί τότε εύρισκα τη λύση των προβλημάτων, που μου είχαν θέσει αυτοί οι παλαιότεροι πίνακες. Αλλα έργα επαναλαμβάνονταν σε δεύτερο και τρίτο τελάρο. (...)

Ενας εργάτης πεθαμένος από τη δουλειά, ξεκουράζεται

(...) Ολες οι τεχνικές της καλής ζωγραφικής αντέχουν σ' έναν επιστημονικό έλεγχο εκ των υστέρων. Θα 'πρεπε η θεωρία μας να 'ναι όσο το δυνατόν πιο αντικειμενική. Κάθε ερμηνεία, βέβαια, στην τέχνη, πραγματοποιείται μέσω ενός ταπεραμέντου. Αλλά το ταπεραμέντο εκφράζεται καλύτερα, όταν τείνει σ' έναν αντικειμενικό σκοπό. Ο ναρκισσισμός αδυνατίζει την έκφραση. Είναι η περίπτωση που λέμε για τον ζωγράφο, πως μιμείται τον εαυτό του. Η αντικειμενικότητα θα μπορούσε να καταστήσει την τεχνική πιο εξελίξιμη κι έτσι θα 'ταν δυνατό να εμβαθύνουμε, να τελειοποιήσουμε, να φθάσουμε σε κάτι το πιο μόνιμο, το πιο στερεό.

Ενα γυμνό γεμάτο λυρική φωτεινότητα

ΥΓ. Στις 30 Ιούλη συμπληρώνονται ακριβώς σαράντα χρόνια από τον θάνατο του Μήτσου Τσιάρα, πρώτου Γραμματέα του ΚΣ της ΚΝΕ, κατά την περίοδο 1968-1972. Είχε γεννηθεί στη Συκιά Χαλκιδικής το 1925 κι από παιδί ακόμη είχε βγει στη βιοπάλη, καθώς είχε μείνει ορφανός από πατέρα. Διάνυσε την αλύγιστη αγωνιστική πορεία ενός συνεπούς κομμουνιστή. Από την ΟΚΝΕ έως την Κεντρική Επιτροπή του Κόμματος, παρέμεινε ενιαίος χωρίς ταλαντεύσεις, χωρίς πισωγυρίσματα, μια μορφή του εργατικού κινήματος. Παράδειγμα τηλαυγές για μίμηση, στα δικά μας τα χρόνια, τα σακάτικα.

Καβάλα στον άνθρωπο - κένταυρο, έτσι τον κατάντησε ο βασανιστής του, που τον έχει καβαλήσει, τραβώντας του τ' αυτί