Eurokinissi

Από το χτεσινό «πηγαδάκι» Μητσοτάκη, Χριστοδουλίδη, Ερντογάν και Ράμα

Κατά το πρόγραμμα, μετά την κατ' ιδίαν συνάντηση των δύο υπουργών, θα ακολουθήσουν διευρυμένες συνομιλίες των αντιπροσωπειών (αναμένεται να συμμετάσχουν η υφυπουργός Εξωτερικών, Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, οι πρέσβεις των δύο χωρών, οι διευθυντές των αρμόδιων Διευθύνσεων των δύο υπουργείων και οι συνεργάτες των υπουργών) και περί ώρα 12.30 μ.μ., θα πραγματοποιηθούν κοινές δηλώσεις στον Τύπο. Στη συνέχεια, θα παρατεθεί γεύμα εργασίας.

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Π. Μαρινάκης, είπε χτες ότι «στόχος της συνάντησης είναι η συνέχιση όλων των υπολοίπων θεμάτων της ατζέντας, δηλαδή των διμερών σχέσεων, της "Θετικής Ατζέντας" και της εκ νέου αποτύπωσης του κλίματος διαλόγου των δύο χωρών. Ως προς, αυτό που λέμε, την μοναδική διαφορά, την οποία αναγνωρίζει η χώρα (σ.σ. ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα), σίγουρα δεν θα μπούνε στην ουσία, όμως θα συζητήσουν τις προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες θα μπορούσαμε να μπούμε στην ουσία».

Αποκαλυπτικές, εξάλλου, του συντονισμού τους στην υλοποίηση του αμερικανοΝΑΤΟικού σχεδιασμού για την περιοχή ήταν οι συνεντεύξεις που έδωσαν οι υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών.

Ο Γεραπετρίτης, μιλώντας στη «Hurriyet», είπε: «Βρισκόμαστε περίπου 15 μήνες μετά την απόφαση που ελήφθη από τους ηγέτες των δύο κρατών να εκκινήσει, με τρόπο δομημένο, ο ελληνοτουρκικός διάλογος. Μέσα σε αυτό το διάστημα διαπιστώνεται και από τις δύο πλευρές αξιοσημείωτη βούληση ώστε να οδηγηθούν οι διμερείς μας σχέσεις σε ένα διαφορετικό μονοπάτι. Η Διακήρυξη των Αθηνών του Δεκεμβρίου 2023 αποτελεί ορόσημο της αμοιβαίας αυτής βούλησης». Κείμενο όπου αποτυπώνεται ότι οι δύο πλευρές επιδιώκουν μεν «ενίσχυση των διμερών σχέσεων», ωστόσο «χωρίς να θίγονται οι εκατέρωθεν νομικές θέσεις τους», όπερ σημαίνει ότι η Αγκυρα έχει το ελεύθερο να βάζει όλες τις απαράδεκτες διεκδικήσεις της στο διμερές παζάρι.

Ως προς τη σημερινή ατζέντα ο Γεραπετρίτης είπε ότι θα μιλήσουν «για διμερή και διεθνή θέματα» και θα προετοιμάσουν το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας - Τουρκίας (θα πραγματοποιηθεί στην Αγκυρα στις αρχές του 2025, με βασικό στόχο τη διεύρυνση των διμερών μπίζνες).

Στη συνέχεια έταξε στήριξη για διάφορες θέσεις και πόστα: «Ελλάδα και Τουρκία συνεργαζόμαστε στο πλαίσιο διεθνών οργανισμών. Επιπλέον, η Ελλάδα υποστηρίζει διαχρονικά την ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας προς την ΕΕ. Πιστεύω ότι η επικράτηση του καλού κλίματος θα ωφελήσει, επίσης, τις σχέσεις ΕΕ - Τουρκίας».

Στο ενδιάμεσο επανέλαβε ότι κατά την Αθήνα «η οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ είναι η μία και μόνη διαφορά μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, η οποία μπορεί να αχθεί ενώπιον διεθνούς δικαιοδοσίας», ζήτημα όπου «μπορούμε θεωρώ να προχωρήσουμε συντεταγμένα σε μία ουσιαστική συζήτηση με αμοιβαία εποικοδομητικό πνεύμα».

«Η εθνική κυριαρχία των κρατών δεν μπορεί να είναι αντικείμενο συζήτησης ή διεθνούς δικαιοδοσίας», πρόσθεσε. Ωστόσο σημασία έχει τι απάντησε όταν του τέθηκε το θέμα των περιλάλητων θαλάσσιων πάρκων και του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού στο Αιγαίο. «Η τουρκική κοινή γνώμη πιστεύει ότι οι πρωτοβουλίες για την προστασία του περιβάλλοντος χρησιμοποιούνται για τη μεταβολή του status quo στο Αιγαίο», ήταν η επισήμανση της τουρκικής εφημερίδας, στη γραμμή των «γκρίζων ζωνών», όπου η Αγκυρα θέλει να έχει λόγο και ρόλο στην κατεύθυνση συνδιαχείρισης.

«Η αντίδραση που έχει προκληθεί στη σχετική συζήτηση είναι δυσανάλογη. Η ελληνική πλευρά είναι, όπως πάντοτε, σαφής και ειλικρινής και δεν έχει καμία απολύτως επιδίωξη παραπλάνησης. Τα δύο θαλάσσια πάρκα σε Αιγαίο και Ιόνιο Πέλαγος, τα όρια των οποίων καθορίζονται με αυστηρά περιβαλλοντικά κριτήρια, δεν θίγουν δικαιώματα άλλων», απάντησε εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης, αναγνωρίζοντας εμμέσως δικαιώματα των τουρκικών ομίλων στο πέλαγος, συνεχίζοντας την αλυσίδα τέτοιων γνωματεύσεων και αποφάσεων, π.χ. από τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ στο Ελσίνκι το 1999, όταν στο όνομα του να γίνει η Κυπριακή Δημοκρατία μέλος της ΕΕ, αναγνώρισαν ελληνοτουρκικές «συνοριακές διαφορές» στο Αιγαίο, ενώ σε συνδυασμό με τη Συμφωνία της Μαδρίτης το 1997, υπό την εποπτεία ΝΑΤΟ και ΕΕ, «φούσκωσαν τα πανιά» των τουρκικών αμφισβητήσεων και την επέκταση των «γκρίζων ζωνών» στο Αιγαίο.

Τέλος, δείχνοντας ότι καλοβλέπουν μια λύση - «πακέτο» για Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, ο Γεραπετρίτης, σε ερώτηση για το θέμα, είπε ότι «η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων ήδη δημιουργεί καλύτερες συνθήκες για το Κυπριακό. Με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών θεωρώ συμπίπτουμε στην άποψη ότι κανένα πρόβλημα δεν μπορεί να επιλυθεί χωρίς διαβουλευτική στάση και παραγωγική σκέψη», όπου «παραγωγική» κάθε απίθανο και πιθανό σενάριο που βάζουν στο τραπέζι, τάχα ως λύση, έχοντας όλα στον πυρήνα τους την εκ των πραγμάτων διχοτόμηση και ΝΑΤΟποίηση της νήσου.

Εξάλλου μιλώντας στα «ΝΕΑ», ο Χ.Φιντάν υποστήριξε ότι στην παρούσα φάση η ηγεσία της χώρας του θέτει ως στόχο «να μετατρέψει το Αιγαίο σε θάλασσα ειρήνης» και «να διαμορφώσουμε το μέλλον αυτής της γεωγραφίας που μοιραζόμαστε με ένα κοινό όραμα βασιζόμενο στην αμοιβαία καλή θέληση». Προσθέτοντας ότι «για να μπορέσουμε να το επιτύχουμε αυτό πρέπει να ενεργήσουμε ρεαλιστικά και να διαγνώσουμε σωστά τα προβλήματά μας», ο Φιντάν χαρακτήρισε ιδιαίτερα θερμό το κλίμα μέσα στο οποίο αναπτύσσεται η σταθερή του επικοινωνία και συνεργασία με τον Ελληνα ομόλογό του, «με ψυχραιμία και ειλικρίνεια», θέτοντας «τα θεμέλια του σημερινού μας διαλόγου, κάνοντας μια μακρά συζήτηση», με «εποικοδομητικές, προσανατολισμένες στα αποτελέσματα και ανοιχτές στον διάλογο προσεγγίσεις».

Επισημαίνοντας ότι, «φυσικά, υπάρχουν σημαντικά θέματα στα οποία διαφωνούμε, αλλά συνεχίζουμε να βλέπουμε τα οφέλη της διατήρησης ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας και από τις δύο πλευρές», ανέφερε ότι «λαμβάνονται υπόψη τα συμφέροντα και των δύο πλευρών».

Κληθείς πάντως να διευκρινίσει πώς η Αγκυρα θα αντιμετωπίζει ελληνικά σχέδια για τη διαχείριση θαλάσσιων πάρκων στο Αιγαίο, επέμεινε ότι «δεν είναι σωστό να ενεργεί κάποιος σαν να μην υπάρχουμε εμείς στην άλλη όχθη του Αιγαίου», αλλά και ότι «είμαστε ανοιχτοί σε κάθε είδους συνεργασία». Κατέληξε ότι αν δεν βρεθεί λύση «θα προσφύγουμε στη διεθνή δικαιοδοσία με μια ολιστική προσέγγιση».

Οσον αφορά δε το Κυπριακό, έκρινε σκόπιμο να σημειώσει ότι «δεν υπάρχει επί του παρόντος καμία διαδικασία διαπραγμάτευσης, επειδή υπάρχουν βαθιές διαφωνίες σχετικά με το τι πρέπει να είναι προς διαπραγμάτευση», ενώ μίλησε για «ευρείας μορφής άτυπη συνάντηση που θα πραγματοποιηθεί το επόμενο διάστημα» αλλά «θα παρέχει μόνο την ανταλλαγή απόψεων σχετικά με το τι μπορεί να γίνει στο μέλλον».

Επιπλέον, με έμφαση επανέλαβε ότι «η σελίδα της "επανένωσης" του νησιού της Κύπρου έχει κλείσει» αλλά συμπλήρωσε ότι «η πρόοδος προς την κατεύθυνση μιας λύσης είναι βεβαίως δυνατή», κάνοντας λόγο για «διαφορετικούς τρόπους επίλυσης» και τονίζοντας ότι «πρέπει να βασίσουμε τη λύση στις πραγματικότητες του νησιού».

Πρόσθεσε δε ότι «υπάρχουν δύο ξεχωριστοί λαοί και δύο ξεχωριστά κράτη στο νησί», που «μπορούν να ζήσουν δίπλα δίπλα με συνεργασία, ως γείτονες. Το πώς θα το πετύχουν αυτό είναι κάτι που θα αποφασίσουν από κοινού οι δύο λαοί. Υπάρχει ανάγκη για ένα νέο πνεύμα στο νησί που θα καταστήσει εφικτό τον πλούτο, την ασφάλεια, την ελευθερία, την ειρήνη και την κυριαρχία τόσο των Ελληνοκυπρίων όσο και των Τουρκοκυπρίων».

Σημειωτέον, η τουρκική αστική τάξη φρόντισε και χτες να θυμίσει τις απαιτήσεις της επί του πεδίου, καθώς ιπτάμενα μέσα της προχώρησαν σε 5 παραβάσεις των Κανόνων Εναέριας Κυκλοφορίας στο FIR Αθηνών, συγκεκριμένα στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο. Αλλωστε, όλο αυτό το διάστημα δεν έχει πάψει τις προκλήσεις. Ενδεικτικά, σύμφωνα με στοιχεία του ΓΕΕΘΑ, το δεκάμηνο Γενάρη - Οκτώβρη φέτος τουρκικά αεροσκάφη έχουν προχωρήσει σε 185 τέτοιες παραβάσεις, αρνούμενα να καταθέσουν σχέδια πτήσης στις αρμόδιες ελληνικές αρχές, μη αναγνωρίζοντας τη δικαιοδοσία τους σε μεγάλα τμήματα του πελάγους, διεκδικώντας διχοτόμηση και συνδιαχείριση.

Ολα αυτά με φόντο και την «αλλαγή φρουράς» στην προεδρία των ΗΠΑ, με όλες τις πλευρές να διακηρύττουν την προσήλωση στον ευρωατλαντικό σχεδιασμό.

Ενδεικτικό το χτεσινό πηγαδάκι στο περιθώριο της Συνόδου της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας, όπου ο Μητσοτάκης, ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, ο Πρόεδρος της Τουρκίας, Ρ. Τ. Ερντογάν, και ο πρωθυπουργός της Αλβανίας, Εντι Ράμα, είχαν σύντομο διάλογο με αντικείμενο - κατά πληροφορίες - τη νίκη Τραμπ, ενώ φέρεται επίσης να «αντάλλαξαν απόψεις για τις περιφερειακές και τις διεθνείς εξελίξεις».

Πριν από τη συνάντηση αυτή, ο Χριστοδουλίδης είχε «σύντομη συνομιλία» και με τον Χακάν Φιντάν.

Ολα αυτά ενώ πέρα από την ελληνική κυβέρνηση, που έσπευσε να διακηρύξει σε όλους τους τόνους ότι οι σχέσεις με τις ΗΠΑ είναι στρατηγικές και δεν επηρεάζονται, και τα ελληνοκυπριακά ΜΜΕ καταγράφουν ότι η κυπριακή κυβέρνηση μελετά την πρόοδο που είχε η συνεργασία ΗΠΑ - Κύπρου επί προηγούμενης προεδρίας Τραμπ, το 2017 - 2021 (η Κοινή Δήλωση Προθέσεων για την ενίσχυση της διμερούς συνεργασίας υπογράφτηκε το 2018, με επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ τον Μάικ Πομπέο), διαμορφώνοντας προσδοκίες για τη νέα θητεία Τραμπ στην ηγεσία των ΗΠΑ. Στο πλαίσιο αυτό, ο Νίκος Χριστοδουλίδης δήλωσε ότι κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στη Νέα Υόρκη είχε φροντίσει ήδη συνάντηση και με στενό συνεργάτη του Ντόναλντ Τραμπ.

Αλλά και πηγές του τουρκικού υπουργείου Αμυνας ανέφεραν χτες, ανώνυμα, ότι «παρά τα προβλήματα που παρουσιάζονται κατά καιρούς, οι σχέσεις Τουρκίας - ΗΠΑ βασίζονται σε κοινές αξίες και συμφέροντα. Οι χώρες μας είναι τα δύο σημαντικότερα μέλη του ΝΑΤΟ, του κυρίαρχου οργανισμού ασφαλείας στον κόσμο, που έχει πίσω του 75 χρόνια. Πιστεύουμε ότι οι σχέσεις Τουρκίας - ΗΠΑ θα συνεχίσουν να εξελίσσονται στη βάση της στρατηγικής συμμαχίας, ανεξάρτητα από τα αποτελέσματα των αμερικανικών εκλογών».

Απαντώντας σε ερωτήσεις για τη διατήρηση ή όχι της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ σε Ιράκ και Συρία, οι ίδιες πηγές ανέφεραν ότι «οι ΗΠΑ είχαν αποφασίσει και προηγουμένως να αποσυρθούν από τη Συρία, αλλά αυτό δεν συνέβη στην πράξη. Θα πρέπει να δούμε τις πράξεις και όχι τα λόγια. Αυτό που περιμένουμε από τις φιλικές και συμμαχικές χώρες είναι να σταματήσουν τη βοήθεια και την υποστήριξη προς την τρομοκρατική οργάνωση PKK/YPG/SDF και να παράσχουν ειλικρινή υποστήριξη στον αγώνα μας κατά της τρομοκρατίας». Επισήμαναν δε ότι οι συνομιλίες για την προμήθεια των αμερικανικών F-16 που η Αγκυρα έχει ζητήσει συνεχίζονται «με θετικό τρόπο».