Με πιο γρήγορους ρυθμούς επιχειρεί να «τρέξει» η κυβέρνηση μέσα στο 2025 τα αντιλαϊκά προαπαιτούμενα του Ταμείου Ανάκαμψης, προκειμένου να εκταμιευθεί ένα πακέτο 9,4 δισ. ευρώ που η συντριπτική πλειοψηφία τους θα καταλήξει στους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους.

Το πρώτο και βασικό αντιλαϊκό προαπαιτούμενο είναι διαχρονικά η «δημοσιονομική σταθερότητα» και τα πρωτογενή πλεονάσματα, με όλα εκείνα τα μέτρα που τσακίζουν τον λαό: Από την άγρια φορολογία, τους καθηλωμένους μισθούς και συντάξεις, μέχρι τις αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις στα Εργασιακά και το Φορολογικό των βιοπαλαιστών ΕΒΕ.

Στο πακέτο των αντιλαϊκών προαπαιτούμενων που είναι τώρα στα σκαριά, ξεχωρίζει η θεσμοθέτηση ταχύτερων ηλεκτρονικών πλειστηριασμών για την εκκαθάριση των «κόκκινων» δανείων. Για να εκταμιευθούν δηλαδή τα επόμενα χρηματοδοτικά πακέτα στους ομίλους, θα πρέπει η κυβέρνηση να κάνει ακόμα πιο εύκολη υπόθεση την κλοπή χιλιάδων λαϊκών κατοικιών από τράπεζες, funds και επιχειρηματικούς ομίλους για χρέη από δάνεια.

Θυμίζουμε ότι το Ταμείο Ανάκαμψης προβλέπει τη διάθεση συνολικά 700 δισ. ευρώ σε δάνεια και επιχορηγήσεις, τα οποία θα πρέπει να συμβολαιοποιηθούν μέχρι το τέλος του 2026, αλλιώς χάνονται. Πρόκειται για χρήματα που δανείζεται η ΕΕ από τις αγορές με χαμηλά επιτόκια. Στη συνέχεια, μέσω των τραπεζών, διοχετεύονται στην αγορά.

Στόχος του Ταμείου, που επικεντρώνει στη στήριξη επενδύσεων στους τομείς της «πράσινης μετάβασης» και της ψηφιοποίησης, είναι να εξασφαλίσει καλύτερες προϋποθέσεις στα μονοπώλια για επενδύσεις κεφαλαίων που λιμνάζουν και με αυτόν τον τρόπο να απομακρυνθεί έστω και προσωρινά η εκδήλωση μιας βαθύτερης κρίσης υπερσυσσώρευσης.

Η λειτουργία του αντιγράφει τα μνημόνια (εκταμίευση κονδυλίων ανάλογα με την πορεία των αντιλαϊκών μεταρρυθμίσεων) γι' αυτό δίκαια το εργατικό - λαϊκό κίνημα έχει χαρακτηρίσει το Ταμείο «υπερμνημόνιο», ένα από τα πολλά μνημόνια διαρκείας που έχουν φορτώσει στην πλάτη του λαού η ΕΕ, το κεφάλαιο, οι κυβερνήσεις και τα κόμματά τους.

Παρά τις προθέσεις ΕΕ και κυβέρνησης να «τρέξουν» οι εκταμιεύσεις και οι επενδύσεις, εμφανίζονται δυσκολίες και καθυστερήσεις στην απορρόφηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης, όπως επισήμανε πρόσφατα και το Ελεγκτικό Συνέδριο.

Στην έκθεσή του αναφέρει μεταξύ άλλων: «Μέχρι το τέλος του 2023, η Επιτροπή είχε εκταμιεύσει συνολικά περίπου 213 δισεκατομμύρια ευρώ, συμπεριλαμβανομένων 56,5 δισεκατομμυρίων ευρώ με τη μορφή προχρηματοδότησης.

Μέχρι το τέλος του 2023, τα κράτη - μέλη είχαν ζητήσει συνολικά 228 δισεκατομμύρια ευρώ, από τα 273 δισεκατομμύρια ευρώ που αναμενόταν να ζητηθούν με βάση τις επιχειρησιακές ρυθμίσεις τους. Επτά κράτη - μέλη, ωστόσο, δεν είχαν λάβει κεφάλαια για την ικανοποιητική εκπλήρωση των ορόσημων και των στόχων από το ΤΑΜΕ μέχρι το τέλος του 2023.

(...) Θεωρούμε ότι υπάρχουν κίνδυνοι για την έγκαιρη απορρόφηση και την ολοκλήρωση των μέτρων κατά το δεύτερο εξάμηνο της εφαρμογής του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Πιο συγκεκριμένα, ένας σημαντικός αριθμός ορόσημων και στόχων παραμένει προς εκπλήρωση και ενδέχεται να είναι πιο δύσκολο να επιτευχθούν. Επιπλέον, η στροφή από τις μεταρρυθμίσεις στις επενδύσεις είναι πιθανό να αυξήσει περαιτέρω τον κίνδυνο καθυστερήσεων».

Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, το ποσοστό απορρόφησης των κονδυλίων έφτασε το 2024 στο 51% του συνολικού ποσού που προβλέπει το Ταμείο για τη χώρα. Η κυβέρνηση αναμένει μέσα στο πρώτο 6μηνο του χρόνου την έγκριση και την εκταμίευση της 5ης δόσης, ύψους 3,1 δισ. ευρώ, από 3,6 δισ. που προσδοκούσε μέχρι και τον περασμένο Δεκέμβρη. Ομως, η δόση μειώθηκε κατά 500 εκατ. ευρώ, αφού δεν είχε εκπληρωθεί ο στόχος για «συμβασιοποίηση» δανείων, ύψους 8,25 δισ. ευρώ.

Στα επιτελεία επικρατεί προβληματισμός για τη χαμηλή απορροφητικότητα των κονδυλίων. Παρά την εξασφάλιση φθηνού χρήματος και τους ευνοϊκούς όρους στήριξης των επενδύσεων που προσφέρει το Ταμείο, το ποσοστό κέρδους δεν φαίνεται να ικανοποιεί τους ομίλους. «Μετράει» επίσης ότι στους τομείς που χρηματοδοτεί το Ταμείο, τα αμερικανικά και κινεζικά μονοπώλια προπορεύονται κατά πολύ των ευρωπαϊκών, κάνοντας την όποια επένδυση να φαντάζει ...τρύπιο κουβά.

Ενα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα σχέδια για το εργοστάσιο κατασκευής μπαταριών λιθίου στην Κοζάνη, από την εταιρεία «Sunlight», που τελικά ακυρώθηκαν. Η επένδυση, ύψους 1,2 δισ. ευρώ, προβαλλόταν από την κυβέρνηση και την Τοπική Διοίκηση ως ένα από τα πιο εμβληματικά έργα της δήθεν «δίκαιης μετάβασης» στη Δυτική Μακεδονία, που θα άμβλυνε τις συνέπειες της απολιγνιτοποίησης, δημιουργώντας 2.000 νέες θέσεις εργασίας.

Η εταιρεία έχει ήδη απευθυνθεί στο Ταμείο Καινοτομίας της ΕΕ (είναι συγχρηματοδότης, μαζί με το Ταμείο Ανάκαμψης), απ' το οποίο είχε εξασφαλίσει χρηματοδότηση 245 εκατ. ευρώ για την υλοποίηση του Giga Project. Με επιστολή του ο όμιλος γνωστοποιεί ότι δεν θα προχωρήσει στην επένδυση και ως εκ τούτου δεν θα κάνει χρήση των κεφαλαίων.

Η «Sunlight» είχε εξασφαλίσει το μεγαλύτερο ποσό που έχει δοθεί ποτέ σε ελληνική εταιρεία και το δεύτερο μεγαλύτερο ανάμεσα στις 85 επιλεγμένες προτάσεις του Ταμείου που διαχειρίζεται κεντρικά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ο όμιλος είχε εξασφαλίσει επίσης υποσχετική απ' την κυβέρνηση για ταχεία αδειοδότηση της επένδυσης και ευνοϊκούς όρους, στο πλαίσιο του προγράμματος «Δίκαιη Μετάβαση».

Ταυτόχρονα, η «Sunlight» ήταν η μοναδική ελληνική εταιρεία που είχε προσκληθεί από τη γαλλική προεδρία σε επιχειρηματικό συνέδριο στις Βερσαλλίες, παρουσία του Μακρόν, με δημοσιεύματα να κάνουν λόγο για την πιο ελκυστική πρόταση χρηματοδότησης από τη γαλλική κυβέρνηση, ύψους έως και 700 εκατ. ευρώ.

Παρά λοιπόν το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις «απλώνουν κόκκινα χαλιά», η επένδυση, που αφορά μια στρατηγική τεχνολογία για τις ανάγκες της «πράσινης μετάβασης», δεν προχώρησε ούτε στη Δυτική Μακεδονία ούτε στη Γαλλία.

Οι λόγοι που επικαλείται η εταιρεία είναι αποκαλυπτικοί: Πέρα από την πρόσφατη κατάρρευση του ευρωπαϊκού κολοσσού μπαταριών «Northvolt», η οποία είχε εξασφαλίσει ιδιωτική χρηματοδότηση 16 δισ. ευρώ, ο όμιλος αναφέρει τον ισχυρό ανταγωνισμό με την Κίνα, που προπορεύεται στη συγκεκριμένη τεχνολογία και έχει προκαλέσει την ακύρωση άλλων 16 επενδύσεων για την παραγωγή μπαταριών λιθίου.

Σημειώνει μάλιστα ότι «η ΕΕ φαίνεται να μην είναι έτοιμη για την απεξάρτησή της από την Κίνα», καθώς κινεζικές εταιρείες επεκτείνουν την παρουσία τους στην ευρωπαϊκή αγορά, όπως στην Ουγγαρία.

Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι ο όμιλος σταματάει να αναζητάει το κέρδος σε άλλες επενδύσεις. Κάθε άλλο μάλιστα. Σύμφωνα με ανακοινώσεις του, σκοπεύει να διπλασιάσει τον κύκλο εργασιών και την κερδοφορία έως το τέλος της δεκαετίας, με νέες εξαγορές και συγχωνεύσεις, σε συνέχεια αυτών που έκανε το 2023, δαπανώντας 174 εκατ. ευρώ, για να αποκτήσει ή να επεκτείνει τη συμμετοχή της σε ομίλους της Αυστραλίας, της Γερμανίας, της Πορτογαλίας και του Ισραήλ.

Αλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το μειωμένο ενδιαφέρον για την προσθήκη συστημάτων αποθήκευσης (μπαταριών) σε υφιστάμενα φωτοβολταϊκά συστήματα, μέσω προγράμματος με προϋπολογισμό 153,7 εκατ. ευρώ, που χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Με την προσθήκη μπαταριών, τα φωτοβολταϊκά πάρκα θα μπορούν στο εξής να αποθηκεύουν Ενέργεια στις μπαταρίες και έτσι να τροφοδοτούν το σύστημα και σε περιόδους που δεν παράγουν άμεσα (π.χ. διαστήματα που δεν έχει ηλιοφάνεια τη μέρα, ή κατά τη διάρκεια της νύχτας). Ετσι, οι ΑΠΕτζήδες αποκτούν ταυτόχρονα τη δυνατότητα να «μεταθέτουν» την πώληση μέρους της παραγωγής του φωτοβολταϊκού σε περιόδους που οι τιμές χονδρικής είναι ακόμα πιο υψηλές.

Το πρόγραμμα έχει ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους (έως και 50% επιχορήγηση σε επιχειρήσεις ανεξαρτήτως μεγέθους και κλάδου), αλλά στην αγορά των «πράσινων» μεγαθηρίων υπάρχει διστακτικότητα, με τον φόβο ότι ακόμα κι έτσι «δεν θα βγάλουν τα λεφτά τους», πιέζοντας για ακόμα μεγαλύτερη στήριξη των επενδύσεων σε μπαταρίες.

Τα δυο παραδείγματα (Sunlight και φωτοβολταϊκά) είναι ενδεικτικά. Συγκλίνουν όμως στη διαπίστωση ότι η «πράσινη μετάβαση» δείχνει σημάδια σοβαρής κόπωσης. Και καθώς συμβαίνει αυτό, αναζητούνται άλλοι πιο κερδοφόροι τομείς για την επένδυση συσσωρευμένων κεφαλαίων. Οπως η πολεμική οικονομία, για την οποία μιλάνε όλες οι τελευταίες εκθέσεις της ΕΕ, στο έδαφος των ανταγωνισμών που οξύνονται και μπροστά στο σοβαρό ενδεχόμενο να γενικευτούν οι πολεμικές συγκρούσεις...