Τα φτωχά λαϊκά στρώματα έχουν κακό επίπεδο υγείας, έχουν δύσκολη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας ενώ, αναλογικά, πληρώνουν περισσότερα για τις υπηρεσίες υγείας σε σύγκριση με τα άλλα τμήματα του πληθυσμού. Επίσης ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού που φτάνει στο 14-15% δεν έχει ασφαλιστική κάλυψη υγείας.

Τα παραπάνω είναι μερικά απ' τα ευρήματα έρευνας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας που έγινε για λογαριασμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας με ερωτηματολόγια που στάλθηκαν σε 5.000 νοικοκυριά. Η έρευνα στηρίζεται στην αυτοαξιολόγηση του επιπέδου υγείας του πληθυσμού καθώς και στην εκτίμηση της αντιμετώπισης των ασθενών από τις υπηρεσίες υγείας γεγονός που σημαίνει ότι καταγράφει εμπειρικά δεδομένα.

Αλλωστε στην ίδια την έρευνα σημειώνεται πως «το επίπεδο υγείας όπως το αντιλαμβάνεται το άτομο, βασίζεται μεν στην πραγματική κατάσταση της υγείας του, δε συμπίπτει όμως απαραίτητα με αυτήν... Συνεπώς γίνεται σαφές ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ του πραγματικού επιπέδου υγείας, όπως αυτό διαγνώσκεται με μια σειρά ιατρικών εξετάσεων, του αντιλαμβανομένου από το άτομο επιπέδου υγείας και του αυτοαξιολογούμενου επιπέδου υγείας».

Το νέο λοιπόν στοιχείο, που φέρνει αυτή η έρευνα είναι ότι για θέματα που υπήρχαν ως τώρα εκτιμήσεις, τώρα καταγράφονται -έστω και με αυτόν τον τρόπο. Μέχρι τώρα η αξιολόγηση του επιπέδου υγείας γινόταν με βάση τη νοσηρότητα (αυτούς δηλαδή που εισάγονται στα νοσοκομεία) και τη θνησιμότητα.

Στάλθηκαν 5.000 ερωτηματολόγια σε όλη τη χώρα με μια προεπιλογή που αφορούσαν στην αξιολόγηση του επιπέδου υγείας και στην ανταποκρισιμότητα του συστήματος υγείας και ανταποκρίθηκαν 1.819 άτομα.

Απ' την επεξεργασία των στοιχείων προκύπτουν τα εξής:

• Υπάρχει ένα σημαντικό μέρος ανασφάλιστων ή που τυπικά μεν έχουν ασφάλιση αλλά δεν κάνουν χρήση. Το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 14% για την εξωνοσοκομειακή περίθαλψη και 6% για τη νοσοκομειακή περίθαλψη.

Από όσους δεν έχουν πρωτοβάθμια ασφάλιση, 23,6% κατοικούν στην περιφέρεια Αττικής, 21,3% στην Κ. Μακεδονία, 22,2% στη Δ. Μακεδονία και 20,6% στην Πελοπόννησο.

Τα στοιχεία αυτά ανατρέπουν τα δεδομένα των Κοινωνικών Προϋπολογισμών ότι ο αριθμός των ασφαλισμένων για την υγεία υπερκαλύπτει τον πληθυσμό της χώρας. Για παράδειγμα στον Κοινωνικό Προϋπολογισμό του 2001 οι άμεσα και έμμεσα ασφαλισμένοι στον κλάδο της ασθένειας ανέρχονται σε 10.368.859 άτομα χωρίς να περιλαμβάνονται σε αυτά όσα άτομα υπάγονται στο Δημόσιο, ενώ ο πληθυσμός της χώρας, σύμφωνα με την απογραφή του 1991 ανέρχεται σε 10.259.900 άτομα (ο υπολογιζόμενος απ' την ΕΣΥΕΕ για το 1998 πληθυσμός της χώρας ανέρχεται σε 10.516.366 άτομα).

«Η μη πλήρης ασφαλιστική κάλυψη του πληθυσμού για υγεία, θέτει το ζήτημα της πρόσβασης του πληθυσμού στις υγειονομικές υπηρεσίες και της ύπαρξης φαινομένων κοινωνικού αποκλεισμού ομάδων οι οποίες αντιμετωπίζουν δυσχέρειες στην αγορά εργασίας. Πρόκειται για τους οικονομικούς μετανάστες χωρίς κάρτες εργασίας, ανέργους και εργαζόμενους σε άτυπες μη καταγεγραμμένες μορφές απασχόλησης» τονίζεται στην έρευνα ενώ διευκρινίζεται ότι ένα τμήμα του δείγματος το οποίο δήλωσε ανασφάλιστο «έχει τυπική κάλυψη, ωστόσο η πραγματική προσλαμβανόμενη από το ίδιο κοινωνική προστασία είναι ανεπαρκής και με αυτόν τον τρόπο εκφράζει τη δυσαρέσκειά του».

Μια απ' τις βασικές διαπιστώσεις της έρευνας είναι ότι «το χρηματοδοτικό βάρος των υπηρεσιών υγείας κατανέμεται άνισα μεταξύ των κοινωνικών ομάδων του πληθυσμού. Ετσι τα νοικοκυριά των οποίων η συμβολή στη χρηματοδότηση των υπηρεσιών υγείας εμφανίζει σημαντική απόκλιση από το μέσο όρο, είναι αυτά τα οποία εμφανίζουν τις ψηλότερες ιδιωτικές δαπάνες για υγεία - οι οποίες ξεπερνούν το 42% των συνολικών δαπανών υγείας. Δηλαδή τα νοικοκυριά με τα χαμηλά εισοδήματα πληρώνουν αναλογικά περισσότερα.

Σύμφωνα με την έρευνα οι πλούσιοι δεν προστρέχουν στα νοσοκομεία αλλά κυρίως σε ιδιώτες ειδικούς γιατρούς. Αντίθετα οι φτωχοί χρησιμοποιούν περισσότερο τις δημόσιες υπηρεσίες υγείας, το γενικό γιατρό και φάρμακα.

Οι παραπάνω διαπιστώσεις αποτυπώνονται και στην αυτοαξιολόγηση του επιπέδου υγείας.

Ετσι όσοι έχουν εισόδημα μέχρι 150.000 δραχμές, αξιολογούν ως καλό το επίπεδο υγείας σε ποσοστό 43,4% και μέτριο ως κακό σε ποσοστό 56,6%. Οσοι έχουν εισόδημα 150.001-300.000 δραχμές, τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 67,4% και 32,6%. Με εισόδημα 300.001-500.000 δραχμές, τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 79,8% και 20,2%. Με εισόδημα 500.001-800.000 δραχμές, τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 85,4% και 14,5%. Και με εισόδημα από 800.000 δραχμές και πάνω, τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 85,5% και 14,2%.