Η αναζωπύρωση του διαλόγου για τις μουσειακές συλλογές με αφορμή τα αιτήματα πολλών κρατών για επιστροφής αρχαιοτήτων τους (λ.χ της Ελλάδας για τα Μάρμαρα του Παρθενώνα) έχει πολλές παραμέτρους και αιτιάσεις, από τις πλέον επιστημονικές έως τις ύποπτες.

Το θέμα ανακινήθηκε πρόσφατα στην Ιταλία, με αφορμή την πρόθεση της Ιταλίας να επιστρέψει ένα κομμάτι από τη μετόπη του Παρθενώνα, η οποία βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Παλέρμο. Το κομμάτι θα επιστραφεί κατά την επίσημη επίσκεψη του προέδρου της Ιταλίας, στην Αθήνα, στις 6 Νοέμβρη.

Σύμφωνα με την ιταλική εφημερίδα «La Repubblica», η οποία δημοσιεύει την είδηση, κάτι τέτοιο θα ήταν αρκετό, ώστε να «ανάψει» η διαμάχη για να επιστρέψουν στις χώρες καταγωγής τους πολλά αρχαιολογικά ευρήματα που βρίσκονται σε μουσεία όλου του κόσμου.

Το συγκεκριμένο κομμάτι, διαστάσεων 35Χ34, προέρχεται από το πόδι της Πειθούς και αποτελεί μέρος της μετόπης στην ανατολική πλευρά του Παρθενώνα. Το γλυπτό δώρισε πριν 150 χρόνια στο Μουσείο του Παλέρμο Αγγλος διπλωμάτης που πέθανε στη Σικελία. Είναι περιττό να πούμε πώς βρέθηκε στα χέρια του. Σύμφωνα με την εφημερίδα, η επιστροφή του αποτελεί «πράξη φιλίας», «ενισχυτική» της ελληνικής εκστρατείας για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο.

Πρόκειται, όμως για «φιλική πράξη» που γίνεται με το αζημίωτο, αφού, όπως γράφει η «Repubblica», η Ελλάδα θα δωρίσει(!) στην Ιταλία ένα αρχαίο από το Μουσείο Ακρόπολης και θα διοργανώσει μεγάλη αρχαιολογική έκθεση στη Σικελία. «Εμπνευστής» αυτής της διαδικασίας, σύμφωνα με την εφημερίδα, είναι ο «φιλέλληνας» Λουί Γκοντάρ, σύμβουλος αρχαιολογικών θεμάτων της Προεδρίας της Ιταλικής Δημοκρατίας. Η εφημερίδα προσθέτει μάλιστα, ότι αν όλα πάνε καλά, η προσπάθεια αυτή θα αποτελούσε μια καλή αφορμή για να ζητήσει η Σικελία την επιστροφή του ανεκτίμητης αξίας αγάλματος της Αφροδίτης της Μοργκαντίνα, που εκλάπη και πουλήθηκε στο Μουσείο Γκετί στην Καλιφόρνια.

Πάντως, μερικοί Ιταλοί αρχαιολόγοι αντιδρούν, θεωρώντας ότι το ελληνικό αίτημα είναι «χαμένος πόλεμος» και ότι το αρχαίο που επιστρέφεται «αποτελεί πλέον, όπως και τα "Ελγίνεια", ευρωπαϊκή πολιτιστική κληρονομιά. Η επιστροφή του θα δημιουργούσε επικίνδυνο προηγούμενο που θα τίναζε στον αέρα όλα τα ευρωπαϊκά μουσεία». Η εφημερίδα δεν αναφέρει αν έχουν γνώμη και ποια είναι, για την κλεμμένη Αφροδίτη της Μοργκαντίνα...

Η χτεσινή αντίδραση του ελληνικού υπουργείου Πολιτισμού για το δημοσίευμα κάθε άλλο παρά πανηγυρική ήταν: «Επί του θέματος αυτού υπάρχουν επί μακρό χρόνο επαφές των υπουργείων Πολιτισμού των δύο χωρών. Στο ζήτημα αυτό θα αναφερθεί ο υπουργός Πολιτισμού μόλις υπάρξει επίσημη ανακοίνωση, είτε από πλευράς της ιταλικής Προεδρίας της Δημοκρατίας, είτε του ιταλικού υπουργείου Πολιτισμού, γιατί πρέπει να υπάρξει σεβασμός στη δεοντολογία που διέπει την επίσκεψη του Προέδρου της Ιταλικής Δημοκρατίας». Και η ανακοίνωση καταλήγει: «Σε κάθε περίπτωση όμως οι ελληνικές αρχαιότητες διέπονται από τον πρόσφατα ψηφισμένο αρχαιολογικό νόμο, ο οποίος ισχύει σε κάθε περίπτωση».

Προφανώς, δεν άρεσε στο ΥΠΠΟ η αναφορά της εφημερίδας στα ανταλλάγματα. Αν συμβαίνει αυτό είναι περίεργο, γιατί η ελληνική πλευρά έχει υποσχεθεί δημοσίως ανταλλάγματα στο Βρετανικό Μουσείο αν επιστρέψει τα Γλυπτά του Παρθενώνα.