Η ένοπλη σύγκρουση στο Νεπάλ ανάμεσα στο μαοϊκό κομμουνιστικό κόμμα και στο στρατό αναζωπυρώθηκε και θέριεψε το 2002. Ο απολογισμός της σύρραξης, που διαρκεί από το 1996, έφθασε τα 8.000 θύματα, αφού το χρόνο που πέρασε 4.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους - εξ αυτών, τουλάχιστον οι μισοί ήταν άμαχοι.

Με πρόσχημα τον εμφύλιο, το παλάτι επέβαλε ανώμαλες εξελίξεις στη χώρα, όπου επρόκειτο να διεξαχθούν εκλογές το Νοέμβρη. Ο μονάρχης Γκιανέντρα απέπεμψε την κυβέρνηση του Ντέουμπα τον Οκτώβρη, με αφορμή στρατιωτικές ήττες, ανέβαλε τις εκλογές και διόρισε κυβέρνηση τεχνοκρατών με πρωθυπουργό τον ηγέτη ενός μικρού φιλομοναρχικού κόμματος, Λοκέντρα Μπαχαντούρ Τσαντ.

Παρά τη ρητορική της υπέρ της έναρξης διαλόγου με τους μαοϊκούς αντάρτες, η κυβέρνηση Τσαντ, στην οποία έχουν τοποθετηθεί εξέχουσες μορφές της εγχώριας άρχουσας τάξης, όπως, π.χ., ο πρόεδρος του Εμποροβιομηχανικού Επιμελητηρίου του Νεπάλ, Ράβι Μπάκτα Σρέστα, που διορίστηκε υπουργός Πολιτισμού, Τουρισμού και Μεταφορών, στην πραγματικότητα απέρριψε δύο σχετικές προσφορές.

Ο ρόλος των ξένων δυνάμεων στον πόλεμο, αν κι ελάχιστα προβεβλημένος στο διεθνή Τύπο, είναι εξαιρετικά ενεργός. Οι ΗΠΑ, με επισκέψεις κορυφαίων διπλωματικών τους εκπροσώπων (πρώτος ο υπουργός Εξωτερικών, Πάουελ, τελευταία η υφυπουργός Ρόκα), φραστικά τάχθηκαν υπέρ της «εξεύρεσης ειρηνικής λύσης», ωστόσο παρείχαν τουλάχιστον 58 εκατ. δολάρια ως στρατιωτική βοήθεια στη μοναρχία για την «καταπολέμηση της τρομοκρατίας».

Ισως να μην είναι τόσο τυχαίο το ότι, με την παρουσία και Αμερικανών «τεχνικών συμβούλων», ο στρατός, που ενεπλάκη στις επιχειρήσεις, πέρσι, κατασφαγίασε, σύμφωνα με καταγγελίες ανθρωπιστικών οργανώσεων, 2.000 αμάχους, ως «συμπαθούντες» τους μαοϊκούς, που αξιώνουν κατάλυση της μοναρχίας και τερματισμό της κοινωνικής αδικίας.

Το Νεπάλ δεν αποτελεί μόνο δυνητικώς καλό πελάτη της αμερικανικής πολεμικής βιομηχανίας - και της ευρωπαϊκής: Πρόσφατα η ΕΕ κάλεσε για «ειρηνική επίλυση» του πολέμου, πράγμα που συνοδεύτηκε ταυτοχρόνως από πωλήσεις ευρωπαϊκών όπλων στο Κατμαντού. Μεγαλύτερη σημασία έχει η γεωπολιτική επιρροή που αποκαθιστούν οι ΗΠΑ στη χώρα, που διαθέτει θέση-κλειδί.

Η άποψη που υποστηρίζει το αμερικανικό υπουργείο Αμυνας και αποτελεί θεωρία του τωρινού υπουργού, Ντόναλντ Ράμσφελντ, η οποία είχε διατυπωθεί πολλά χρόνια πριν, περί κτισίματος ενός «τείχους αποτροπής» γύρω από την Κίνα, ενδέχεται να αποτελεί βασικό κίνητρο των αμερικανικών ανοιχτών (και μη) παρεμβάσεων στις εξελίξεις στο φτωχό κράτος της ΝΑ Ασίας.

Ωστόσο, η όλο και πιο αντιδραστική πολιτική που ακολουθεί πλέον το παλάτι σε συνδυασμό με την άγρια καταπίεση της εργατικής τάξης και των αγροτών πυροδοτούν ένα όχι ευκαταφρόνητο κίνημα αντίστασης, τόσο από πλευράς των κοινοβουλευτικών κομμάτων όσο και από κοινωνικά κινήματα, κατά κύριο λόγο τους αγρότες δίχως γη.

Το ΚΚ Νεπάλ/Ενωμένο Μαρξιστικό Λενινιστικό, το ισχυρότερο κόμμα της αντιπολίτευσης, επιχειρεί σε συνεννόηση με άλλα πολιτικά κόμματα την ανατροπή της κατά τρόπο αντισυνταγματικό διορισμένης κυβέρνησης, τη διεξαγωγή των αναβληθεισών εκλογών, καλεί για διαπραγματεύσεις με τους μαοϊκούς (από τη δράση των οποίων έχει πληρώσει βαρύ φόρο αίματος) και ανοίγει θέμα πολιτεύματος.

Το Κόμμα του Κογκρέσου, από την πλευρά του, θέτει θέμα αστικοδημοκρατικών μεταρρυθμίσεων (π.χ. έλεγχος του στρατού από τη Βουλή), ενώ συμμερίζεται τις εκκλήσεις του ΚΚΝ/ΕΜΛ για καταφυγή στις κάλπες όσο και την έναρξη ειρηνευτικού διαλόγου με τους μαοϊκούς. Το παλάτι βρίσκεται, έτσι, υπό τα διασταυρούμενα πολιτικά πυρά όλης της αντιπολίτευσης.

Την ίδια ώρα, το πρόβλημα της διανομής της γης - το μεγαλύτερο μέρος της οποίας ανήκει σε μεγαλοϊδιοκτήτες - στους αγρότες χωρίς γη γίνεται όλο και πιεστικότερο. Παρ' όλ' αυτά, το υπουργείο Διαχείρισης και Μεταρρυθμίσεων Αγροτικών Γαιών ανακοίνωσε στα τέλη Δεκέμβρη ότι παύει την αναδιανομή της γης στους εκατοντάδες χιλιάδες αγρότες δικαιούχους.

Ο εμφύλιος, η συνακόλουθη οικονομική κρίση λόγω της ραγδαίας πτώσης του τουρισμού, η ανικανότητα διαδοχικών κυβερνήσεων να εφαρμόσουν με συνέπεια αγροτική μεταρρύθμιση, η μετανάστευση του εκπαιδευμένου εργατικού προσωπικού και μεγάλου αριθμού ανειδίκευτων στο εξωτερικό, οι σχέσεις με τους δύο ισχυρούς γείτονες και οι δυτικές παρεμβάσεις αποτελούν βασικές διαστάσεις της κρίσης.

Μιας κρίσης που βρίσκεται σε όξυνση, σε στρατιωτικό, πολιτικό, οικονομικό και γεωπολιτικό επίπεδο. Αφού προφανώς η πολιτική ρευστότητα στο Νεπάλ δεν έχει νόημα μόνο για το εσωτερικό της χώρας, αλλά και για τις συνολικότερες ισορροπίες της περιοχής, δεδομένου πως έχει μετατραπεί σε πεδίο συγκρούσεων αόρατων, όσο και αντίρροπων δυνάμεων.