Το καλοκαίρι μάς χαμογελά, με νόημα το μάτι κλείνει, πονηρά, «έρχομαι» ψιθυρίζει. Ναι, έρχεται και από τη μια με λαχτάρα το περιμένουμε, από την άλλη όμως κάποια ανησυχία μάς διαπερνά. Ναι, καθ' οδόν είναι, έρχεται όπου να 'ναι, αυτό είναι σίγουρο. Αναρωτιόμαστε πόσο φλογερό θα είναι; Ιδωμεν. Μέχρι να 'ρθει όμως ας εκμεταλλευτούμε τις γαλανόχρυσες μέρες που έχουν αρκετά επιμηκυνθεί κι ας κάνουμε κάτι διαφορετικό. Τι θα κάνουμε; Νομίζουμε ότι τώρα είναι η πιο κατάλληλη εποχή για να επισκεφτούμε την Κνωσό. Σήμερα θα κάνουμε μια επίσκεψη - προσκύνημα, ένα ταξίδι που χρόνια ολόκληρα σχεδιάζαμε αλλά που την τελευταία στιγμή όλο και κάτι συνέβαινε και όλο το αναβάλλαμε.

Η Κνωσός είναι ένα χωριό χτισμένο πλάι στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Κνωσού και όπως είναι φυσικό έχει κίνηση όλο το χρόνο. H αρχαία Κνωσσός ήταν, όπως όλοι γνωρίζουμε, το κέντρο του μινωικού πολιτισμoύ στα 2000 - 1400 π.Χ. Εδώ βρισκόταν το μεγαλύτερο ανάκτορο της Κρήτης, το οποίο οικοδομήθηκε στα ερείπια του αρχαιότερου που είχε καταστραφεί στα 1700 π.Χ. Πολύπλοκο και πολυδαίδαλο στο σχέδιό του, δημιούργησε την εντύπωση στους ερευνητές ότι ήταν η κατοικία της λάβρυος, του διπλού πελέκεως, του ιερού συμβόλου που βρέθηκε χαραγμένο στους τοίχους και τους πεσσούς - στύλους του ανακτόρου. Ετσι, ο λαβύρινθος κατέληξε να σημαίνει κτίριο πολύπλοκο που δεν είναι εύκολο, μάλλον αδύνατον να βρει κανείς την έξοδό του. Το ανάκτορο της Κνωσού γνώρισε δυο αρχιτεκτονικές εποχές, την περίοδο των Παλαιών Ανακτόρων και των Νέων Ανακτόρων που κι αυτά καταστράφηκαν.

Ο πρώτος που έκανε συστηματική ανασκαφή στην Κνωσό το 1878 ήταν ο Μίνως Καλοκαιρινός. Αργότερα, στα 1894 έφτασε στην Κρήτη ο Αγγλος αρχαιολόγος Αρθουρ Εβανς και έτυχε σε εκείνον να ανακαλύψει το ανάκτορο. Οι εργασίες άρχισαν αμέσως μετά την αυτονόμηση της νήσου το 1900 και συνεχίστηκαν με πολλές διακοπές μέχρι το 1935.

Ας ρίξουμε μια ματιά στα ανάκτορα, μια ματιά μόνον διότι ο χρόνος πιέζει και ο χώρος δε φτάνει, δυστυχώς. Αρχίζουμε από τη δυτική αυλή. Πλακόστρωτη έκταση που οριοθετείται στο βάθος από τη μνημειώδη δυτική πρόσοψη του ανακτόρου. Από «πομπικό δρόμο» της αυλής φτάνουμε στο δυτικό πρόπυλο και θα περάσουμε στο δωμάτιο με τον κίονα, για να φτάσουμε στο διάδρομο της πομπής, (πήρε την ονομασία του από την τοιχογραφία).

Θα συνεχίσουμε στο νότιο πρόπυλο και θα δούμε πίσω να ανοίγεται η μεγάλη σκάλα που οδηγούσε στον πρώτο όροφο, εκεί που μένανε οι ευγενείς. Και λίγο πιο πέρα, στη νότια είσοδο μπορούμε να θαυμάσουμε το αντίγραφο της τοιχογραφίας, που έχει για τίτλο «ο πρίγκιπας με τα κρίνα» το πρωτότυπο βρίσκεται στο αρχαιολογικό μουσείο του Ηρακλείου. Στη δυτική πτέρυγα (τριώροφη κατά τον Εβανς) στη βόρεια άκρη της είναι η αίθουσα του θρόνου, και στην προέκταση του κέντρου της αυλής βρίσκονται τα ερείπια του τριμερούς ιερού, ενώ στην ανατολική πλευρά είναι τα βασιλικά διαμερίσματα, το μέγαρο της βασίλισσας, οι τοιχογραφίες των δελφινιών

... ήταν επίσης διώροφη και χρονολογείται γύρω στο τέλος της νεοανακτορικής Περιόδου. Ο Εβανς, μετά την ανακάλυψη του ανακτόρου της Κνωσού, προχώρησε σε αναστηλώσεις και ανακατασκευές των ερειπίων με μπετόν αρμέ. Φυσικά, υπάρχουν αντιρρήσεις για τη μεγάλη χρήση του μπετόν αρμέ, όμως ίσως χάρη σ' αυτήν μπορούμε σήμερα να πάρουμε μια ιδέα για την ιδιότυπη μινωική αρχιτεκτονική και το λαβυρινθώδες κτίσμα των ανακτόρων της Κνωσού.

...που χρονολογείται και αυτό την ίδια περίπου χρονική περίοδο αποτελείται από πρόπυλο με κίονες, κύρια αίθουσα με πλακόστρωτη αυλή μπροστά της και πολύθυρο, δεξαμενή καθαρμών, ιερό και υπόγειες κρύπτες με πεσσούς. Ηταν διώροφο και μεταξύ των άλλων ευρημάτων είναι και το ταυροκέφαλο ρυτό από μαύρο στεατίτη, με ένθετα μάτια από ορεία κρύσταλλο.

Καλό θα είναι να στρωθούμε στο διάβασμα, πολλά δε έχουμε μάθει και ακόμα περισσότερα έχουμε ξεχάσει για την ιστορία του Ηρακλείου κατά τη διάρκεια των αιώνων, για την πόλη με τα τρία ονόματα, Ηράκλειο, Κάστρο και Χάνδαξ που προέρχεται από την αραβική λέξη Χάντακ. Ας το ρίξουμε και στη μελέτη. Ενα από τα βιβλία που κυκλοφoρούν σχετικά με την Κνωσό είναι το βιβλίο του Τζόζεφ Αλεξάντερ Μακγκιλίβρεϊ «Μινώταυρος, ο σερ Αρθουρ Εβανς και η αρχαιολογία του Μινωικού Μύθου» (εκδόσεις «Ωκεανίδα»). Στον πρόλογό του ο συγγραφέας, ο οποίος διετέλεσε έφορος Κνωσού της Βρετανικής Σχολής, περιγράφει τα συναισθήματά του κατά την πρώτη επίσκεψή του στην Κνωσό και μιλά για την απότομη αυτή επαφή με την ψυχρή και σκληρή πραγματικότητα, για ένα αίσθημα ντροπής και προδοσίας που τον κυρίευσαν και καταλήγει.: «Κι αν ήμουν εγώ μπερδεμένος, τι μπορεί να συμβαίνει με όλους εκείνους τους επισκέπτες που δεν έχουν σπουδάσει αρχαιολογία όπως εγώ;».