Τα γεγονότα του περασμένου Γενάρη στο Εκουαδόρ απέδειξαν ότι το μακρύ χέρι των ΗΠΑ συνεχίζει ακάθεκτα τη δράση του στη Λατινική Αμερική. Οσοι πίστεψαν ότι με το τέλος του ψυχρού πολέμου ο «θείος Σαμ» θα χαλάρωνε τον έλεγχο σε αυτήν την περιοχή που θεωρεί «πίσω αυλή» του, θα αντιλήφθηκαν ότι πλανήθηκαν οικτρά. Σήμερα, στο Εκουαδόρ, η οικονομία βρίσκεται σε πορεία «δολαριοποίησης», ενώ το νέο πρόεδρο της χώρας τον υπέδειξαν οι ΗΠΑ, δεν τον εκλέξανε οι Εκουαδοριανοί.

Αλλά ας πάρουμε τα γεγονότα με τη σειρά τους. Εδώ και σχεδόν δύο μήνες, στις 21 του Γενάρη, ξέσπαγε στο Εκουαδόρ μια λαϊκή εξέγερση. Επικεφαλής του κινήματος διαμαρτυρίας κατά της αντιλαϊκής πολιτικής της κυβέρνησης Μαχουάντ ήταν η Οργάνωση των Ινδιάνικων Εθνικοτήτων του Εκουαδόρ (CONAIE) - που εκπροσωπεί περίπου τέσσερα εκατομμύρια ιθαγενών της χώρας - αγρότες και εργάτες, ενώ παρείχαν τη στήριξή τους και ανώτεροι αξιωματικοί του στρατού. Ομως και πολλές άλλες αριστερές δυνάμεις, όπως το Κομμουνιστικό Κόμμα του Εκουαδόρ (PCE), το Μαρξιστικό Λενινιστικό Κομμουνιστικό Κόμμα του Εκουαδόρ (PCMLE), το Δημοκρατικό Λαϊκό Κίνημα (MPD), καθώς και το ινδιάνικο κόμμα Πατσακουτίκ συμπαρατάχτηκαν με το κίνημα διαμαρτυρίας. Βδομάδες πριν, καλούσε η CONAIE τους Ινδιάνους αλλά και γενικότερα το λαό του Εκουαδόρ σε εξέγερση και έφοδο στην πρωτεύουσα Κίτο. Δεκάδες χιλιάδες Ινδιάνοι ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα και πορεύτηκαν προς την πρωτεύουσα, ενώ σε ολόκληρη τη χώρα πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι απέκλειαν δρόμους και γέφυρες. Ταυτόχρονα, το συνδικάτο των εργαζομένων στον πετρελαϊκό τομέα, καθώς και πολλές συνδικαλιστικές οργανώσεις άλλων κλάδων, καλούσαν τους εργαζόμενους σε απεργία διαρκείας. Στις 21 του Γενάρη, λοιπόν, Ινδιάνοι, αγρότες, εργάτες, μικρομεσαίοι έμποροι και φοιτητές, με τη βοήθεια μονάδων του στρατού και νεαρών αξιωματικών, κατέλαβαν το Κοινοβούλιο και το Ανώτατο Δικαστήριο, ενώ περικύκλωσαν το Προεδρικό Μέγαρο. Στη συνέχεια, διέλυσαν το Κοινοβούλιο και ανακήρυξαν την Εθνική Βουλή των Λαών του Εκουαδόρ, ενώ μία τριανδρία Εθνικής Σωτηρίας - αποτελούμενη από τον ιθαγενή ηγέτη Αντόνιο Βάργκας, τον πρώην πρόεδρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου Κάρλος Σολοσάνο και το συνταγματάρχη Λούσιο Γκουτιέρες- αναλάμβανε την εξουσία.

Η νέα λαϊκή εξουσία μιλάει για «επανίδρυση της χώρας», για «κοινωνική δικαιοσύνη», για «τέλος του νεοφιλελευθερισμού» κλπ. Η κυβέρνηση Κλίντον, αντιδρώντας άμεσα, εξαπολύει τις πρώτες της απειλές. Μέσω της πρεσβείας της στη Λίμα υπαγορεύει οδηγίες στην Οργάνωση των Αμερικανικών Κρατών (OAE). Ο πρώην πρόεδρος της Κολομβίας, Σέζαρ Γκαμπίρια, εκπρόσωπος της ΟΑΕ, προειδοποιεί για τη «συνταγματική εκτροπή». Οι ΗΠΑ απειλούν με απομόνωση της νέας κυβέρνησης, με οικονομικό αποκλεισμό, μέχρι και με πιθανή στρατιωτική επέμβαση, όπως είχαν πράξει στην Αϊτή. Ο στρατός της χώρας είναι μοιρασμένος σε αυτούς που στηρίζουν τους ιθαγενείς και το λαϊκό κίνημα και σε αυτούς που αντιτίθενται. Οι ΗΠΑ μέσω της πρεσβείας τους στο Κίτο πιέζουν τους συντηρητικούς στρατηγούς να αναλάβουν δράση. Η λαϊκή εξουσία ανατρέπεται και ο Γκουστάβο Νομπόα, αντιπρόεδρος της μισητής κυβέρνησης Μαχουάντ, τοποθετείται στην εξουσία. Στις πρώτες του δηλώσεις ο Νομπόα εξήγγειλε μέτρα για τη «δολαριοποίηση» της οικονομίας, για την αντιμετώπιση των υποχρεώσεων, όσον αφορά το εξωτερικό χρέος, και για την επιβολή της «τάξης και της πειθαρχίας», γεγονός που ξεκίνησε με τη σύλληψη μεγάλου αριθμού αγροτών και συνδικαλιστικών στελεχών.

Τα πολιτικά σκάνδαλα, η διαφθορά και η παράδοση δισεκατομμυρίων δολαρίων, από τα δημόσια ταμεία και τις οικονομίες των Εκουαδοριανών, στους τραπεζίτες που κινδύνευαν με πτώχευση, οδήγησαν το λαό του Εκουαδόρ να πάψει να εμπιστεύεται τους θεσμούς του κράτους και την πολιτική αστική τάξη. Η αποτυχία της νεοφιλελεύθερης πολιτικής και οι συνταγές αυστηρής λιτότητας και ελεύθερης αγοράς του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας που εφάρμοσε ο Χαμίλ Μαχουάντ, όξυναν την ήδη κρίσιμη κατάσταση των μεσαίων στρωμάτων και την εξαθλίωση των εκατομμυρίων φτωχών.

Μετά από 17 μήνες στην κυβέρνηση, ο πρόεδρος Μαχουάντ οδήγησε το Εκουαδόρ σε μία από τις χειρότερες κρίσεις στην ιστορία του. Μία συντηρητική έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας υπολογίζει ότι περίπου δύο εκατομμύρια άτομα ζουν σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας και ότι πάνω από πέντε εκατομμύρια, δηλαδή το 46% του πληθυσμού, είναι φτωχοί. Οι αριθμοί που παρουσίασε η Εθνική Αγροτική Συντονιστική Οργάνωση είναι πολύ πιο ανατριχιαστικοί: «Τα οικονομικά μέτρα του προέδρου υποτίμησαν το νόμισμά μας πάνω από 400%, αύξησαν τη φτώχεια - που αγγίζει πια πολύ ανησυχητικά νούμερα, το 90% του πληθυσμού είναι φτωχοί και από αυτούς το 70% ζουν σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας, φαινόμενο ακόμα πιο έντονο στις αγροτικές περιοχές, ενώ ο υποσιτισμός πλήττει πάνω από το 60% των παιδιών κάτω των πέντε ετών». Το Σεπτέμβρη του 1998, οι τιμές του αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος για οικιακή χρήση αυξάνονταν κατά 300%.

Ωστόσο, παρά τη μαζική φτώχεια και την αυξανόμενη κοινωνική δυσαρέσκεια, οι διεθνείς χρηματιστικοί θεσμοί απαίτησαν από την κυβέρνηση Μαχουάντ και νέα μέτρα αυστηρής λιτότητας. Ο Μαχουάντ υπάκουσε και έκανε άλλο ένα βήμα προς τη διαμόρφωση της «νεο αποικιοκρατικής» σχέσης. Ο Μαχουάντ αποφάσισε να «δολαριοποιήσει» την οικονομία, θέτοντας το Εκουαδόρ υπό τον άμεσο έλεγχο της Ομοσπονδιακής Αποθεματικής Τράπεζας (κεντρική τράπεζα) των ΗΠΑ. Ο λαός του Εκουαδόρ αντιλήφθηκε ότι αυτό θα είχε ως συνέπεια την αύξηση του κόστους των τροφίμων και των προϊόντων πρώτης ανάγκης μέχρι τα επίπεδα των ΗΠΑ, ενώ ο πληθυσμός θα συνέχιζε να έχει απολαβές στο υποτιμημένο εθνικό νόμισμα, το σούκρε. Μέσα σε μία μέρα, στις 6 του Γενάρη, το σούκρε έχασε ένα 17% έναντι του δολαρίου (29.000 σούκρε το δολάριο). Το αποτέλεσμα ήταν μία λαϊκή εξέγερση, ακολούθησε η αμερικανική επέμβαση μέσω των στρατιωτικών και, τελικά, η παλινόρθωση ενός πελατειακού καθεστώτος.

Οι ΗΠΑ επανέκτησαν έτσι, μέσω ενός «μασκαρεμένου» στρατιωτικού πραξικοπήματος, τον έλεγχο μιας χώρας- κλειδί, ως οικονομικό και στρατιωτικό πεδίο δοκιμών απέναντι στο ισχυρό αντάρτικο κίνημα της Κολομβίας, καθώς και στις ανησυχίες που προκαλεί η μεταρρυθμιστική διαδικασία που ακολουθεί η κυβέρνηση της Βενεζουέλας υπό τον Ούγκο Τσάβες.

Μπορεί αυτή η μάχη να χάθηκε, όμως ο λαός του Εκουαδόρ έστειλε το μήνυμά του, ότι ο πόλεμος δεν έχει τελειώσει.