Δεκατρείς υπουργοί Αθλητισμού και αντιπροσωπείες από δέκα ακόμη κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ), συμπεριλαμβανομένων και των υπό ένταξη κρατών, συμμετείχαν στη διήμερη άτυπη σύνοδο που έγινε στις 8-9 του Μάη στο Ζάππειο, στο πλαίσιο της Ελληνικής Προεδρίας. Κύριο θέμα των εργασιών η προσθήκη στο υπό επεξεργασία ευρωπαϊκό Σύνταγμα ειδικού άρθρου για τον αθλητισμό.

Τα σχετικά ζητήματα ανέλαβε να διατυπώσει η Ελληνική Προεδρία «ως προς τη θέση του αθλητισμού στην κοινοτική έννομη τάξη και στο μελλοντικό ευρωπαϊκό Σύνταγμα» και είναι χαρακτηριστικά τα συμπεράσματα που φαίνεται να υπάρχει συμφωνία. Ετσι, στο πρώτο σημείο αναφέρεται: «Ο αθλητισμός ως εκπαιδευτική, κοινωνική, αλλά και οικονομική δραστηριότητα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, άρα και για τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών». Ωραία λόγια και μέγιστη υποκρισία. Γιατί το μόνο που ενδιαφέρει την ΕΕ είναι η οικονομική πλευρά του αθλητισμού. Χαρακτηριστικές είναι οι αναφορές της αρμόδιας (και) για τον αθλητισμό επιτρόπου, Βίβιαν Ρέντιγκ: «Είμαι πεπεισμένη ότι ο αθλητισμός χρειάζεται μια ισχυρή οικονομική διάσταση», «οι αγώνες, ο αθλητισμός, αποτελούν ακόμα ένα στοιχείο που προσδίδει δυναμισμό στην οικονομική δραστηριότητα», «η αύξηση του αριθμού των αθλητικών διοργανώσεων δημιούργησε ένα ρεύμα αθλητικού τουρισμού που αποτελεί και ένα σημαντικό οικονομικό παράγοντα»... Εξίσου αποκαλυπτική και η αναφορά του υπουργού Πολιτισμού, Ε. Βενιζέλου: «Ο αθλητισμός δεν είναι μόνο σωματική και διανοητική άσκηση αλλά και μία πολύ σημαντική οικονομική διάσταση - είναι ο αθλητισμός αυτός που δημιουργεί τη λεγόμενη βιομηχανία του ελεύθερου χρόνου»...

Στο δεύτερο συμπέρασμα σημειώνεται: «Ο αθλητισμός και η αθλητική πολιτική ανήκουν, βεβαίως, κατά βάση, στην αρμοδιότητα των κρατών-μελών». Διατύπωση κενή περιεχομένου αφού στα πλαίσια των νόμων της οικονομίας της αγοράς, όπου εντάσσεται και ο αθλητισμός, οι κυβερνήσεις ενδιαφέρονται πρωτίστως για το εμπορευματοποιημένο μοντέλο, ενώ το παράδειγμα και της χώρας μας δείχνει ότι το δικαίωμα στην άθληση για τα λαϊκά στρώματα και τη νεολαία χρυσοπληρώνεται ή απλά δεν υπάρχει.

Ταυτόχρονα, τα κράτη-μέλη δεν μπορούν να κρύψουν τις διαφορές που έχουν γι' αυτό και κομψά σημειώνεται στα συμπεράσματα: «Είναι σημαντικό το γεγονός ότι τα κράτη-μέλη που έχουν διατυπώσει επιφυλάξεις, ως προς την ανάγκη ρητής αναφοράς του αθλητισμού και ως προς την ανάγκη συμπερίληψης ενός ειδικού άρθρου στο μελλοντικό ευρωπαϊκό Σύνταγμα, δήλωσαν τη διάθεσή τους να παρακολουθήσουν με προσοχή τη συνέχεια των συζητήσεων για το θέμα αυτό στην Ευρωπαϊκή Συνέλευση και αργότερα στη Διακυβερνητική Διάσκεψη...».

Πάντως, στις συζητήσεις δεν έλειψαν κορόνες και ανέξοδες αναφορές σε αρχές, αξίες, ιδανικά και ερασιτεχνισμό. Σκοπός να αναβαπτίσουν το αποτυχημένο μοντέλο του εμπορευματοποιημένου αθλητισμού, να κερδίσουν εντυπώσεις και ν' αναστρέψουν τη φθίνουσα πορεία της απήχησης που έχει το «προϊόν» τους. Με απλά λόγια, δηλαδή, να το φτιασιδώσουν και να το κάνουν ξανά ελκυστικό άρα εμπορεύσιμο... Ενώ λοιπόν στην πράξη αδιαφορούν για την πραγματική διάσταση του αθλητισμού (ως κοινωνικό αγαθό) και συμμετέχουν στον εκφυλισμό του, σε θεωρητικό επίπεδο αναπτύσσουν θεωρητικούς προβληματισμούς. Για παράδειγμα, ο υφυπουργός Αθλητισμού, Γ. Λιάνης, έκανε λόγο για «κρίση που συχνά πλήττει το παγκόσμιο αθλητικό κίνημα, κρίση ιδεολογική, καθώς πλήττεται ο φιλοσοφικός πυρήνας των αγώνων από την άκρατη εμπορευματοποίηση, κρίση λειτουργική, καθώς οι επιδόσεις αποτελούν συχνά αυτοσκοπό και συχνά προβολή συμφερόντων. Τέλος, κρίση οργανωτική, αφού συχνά επίσης δεν υπάρχουν δυνατότητες ελέγχου της βίας και του ντόπινγκ». Είπε ακόμη: «Κάθε παρέκκλιση και υπερβολή ή πράξεις όπως το ντόπινγκ, η βία, η δωροδοκία, η προσπάθεια επίτευξης νίκης του αθλητή με οποιαδήποτε άνομα μέσα δε συμβιβάζονται με τον αθλητισμό και θέτουν υπό αίρεση την αθλητική ιδέα. Η χρήση ουσιών και αναβολικών υποκατάστατων καταστρέφει την υγεία και τη ζωή, τα πιο πολύτιμα αγαθά του ανθρώπου». «Ξέχασε» όμως να πει και να αναπτύξει ότι τα παραπάνω δεν οφείλονται στους ...κακούς αλλά στην παραμόρφωση του αθλητισμού και στη μετατροπή του σε επιχείρηση με μοναδικό σκοπό τη νίκη-κέρδος.

Στα πλαίσια της κίνησης εξωραϊσμού λοιπόν (και με άλλες φυσικά παραμέτρους) εντάσσεται η προσπάθεια της ΕΕ να συμπεριλάβει στο υπό κατάρτιση Σύνταγμά της ειδικό άρθρο για τον αθλητισμό. Ουσιαστικά ευελπιστεί αφ' ενός να λειτουργήσει διαχειριστικά και εξισορροπητικά, ώστε να αναδιοργανωθεί και να διασωθεί το σύστημα και αφ' ετέρου ν' αναλάβει ηγετικό ρόλο, σ' ένα πεδίο με πολλαπλά οφέλη.

Τα παραπάνω επιβεβαιώνονται από τις συγκεκριμένες αναφορές της αρμόδιας για τον αθλητισμό επιτρόπου, Βίβιαν Ρέντιγκ, κατά τη δεύτερη μέρα της συνόδου: «...Θα πρέπει να εξευρεθεί ένα σωστό σημείο ισορροπίας μεταξύ της οικονομικής και της αθλητικής διάστασης (...) Θα ήθελα να επιμείνω σ' αυτή την "ισόρροπη συνεργασία", που είναι η έκφραση-κλειδί που θα πρέπει να διέπει τον αθλητισμό ως οικονομική δραστηριότητα και ως σωματική άσκηση (...) Δε συνεργάζονται ενεργώς οι υπουργοί που είναι αρμόδιοι για τον αθλητισμό και που, αναμφίβολα, αν μπορούσαν να δραστηριοποιηθούν σε ένα επίσημο πλαίσιο, θα ήταν σε θέση να καταστήσουν αποτελεσματικότερη την παρέμβαση της Κοινότητας (...) Θα έβλεπα θετικά έναν κοινό προβληματισμό των ευρωπαϊκών χωρών που θα οδηγούσε, π.χ., στη δημιουργία μηχανισμού ανταλλαγής μεθόδων και εμπειριών ή στον πολλαπλασιασμό του αριθμού των διευρωπαϊκών και των ευρωμεσογειακών υποψηφιοτήτων»...

Βέβαια, το εγχείρημα γίνεται με αυστηρή προσήλωση στη στρεβλή φιλοσοφία της εμπορευματοποίησης. Ο αθλητισμός είναι γι' αυτούς ένα ακόμα προϊόν από το οποίο υπάρχουν δυνατότητες κερδών. Ενδεικτικά στοιχεία για το τι γίνεται και ταυτόχρονα αποκαλυπτικότατα για τις αιτίες που η ΕΕ ασχολείται με τον αθλητισμό και θέλει να τον θέσει υπό την «ομπρέλα» της είναι τα λεγόμενα του Γ. Λιάνη: «Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο αθλητισμός αντιπροσωπεύει το 3% του παγκόσμιου εμπορίου. Τα τηλεοπτικά δικαιώματα έχουν καταστεί, σε συνδυασμό με τις εμπορικές συμφωνίες, η βασική πηγή χρηματοδότησης του επαγγελματικού αθλητισμού. Στο πρόγραμμα των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896 υπήρχαν ελάχιστα αθλήματα. Στο πρόγραμμα των Αγώνων του 2004 στην Αθήνα θα υπάρχουν 28 αθλήματα με 296 αγωνίσματα, τα οποία θα διεξαχθούν σε 17 ημέρες. Η μορφή των Αγώνων όπως επικράτησε ως φυσικό επακόλουθο δημιούργησε μία τάση γιγαντισμού των Αγώνων σε όλη την έκταση της διοργάνωσης. Μια άλλη πολύ σημαντική παράμετρος είναι τα τηλεοπτικά δικαιώματα και το κόστος μετάδοσης των Αγώνων. Είναι τόσο υψηλό που μόνο τηλεοπτικοί κολοσσοί μπορούν να αναλάβουν ένα τέτοιο εγχείρημα. Τα δικαιώματα μετάδοσης των Αγώνων για τις ΗΠΑ, στους Ολυμπιακούς του Λος Αντζελες, κυμάνθηκαν στα 287 εκατομμύρια δολάρια. Στην Ολυμπιάδα της Σεούλ το 1988 πληρώθηκε σε τηλεοπτικά δικαιώματα από τους Αμερικανούς το εξωπραγματικό ποσό των 750 εκατομμυρίων δολαρίων. Το 1992 στη Βαρκελώνη μόνο τα τηλεοπτικά δικαιώματα για την Αμερική πληρώθηκαν από το δίκτυο ΝΒC με το ποσό των 450 εκατομμυρίων δολαρίων, ενώ η Χρυσή Ολυμπιάδα της Ατλάντα το 1996 ήταν η Ολυμπιάδα των χορηγών, αφού ο καθένας πλήρωσε 40 εκατομμύρια δολάρια. Το πρώτο ρεκόρ στη διοργάνωση αυτή δεν είχε σχέση με αθλητικές επιδόσεις, αλλά αφορούσε την τηλεθέαση 3,5 δισ. τηλεθεατών που παρακολούθησαν την τελετή έναρξης των Αγώνων»...

Και όμως, παρ' όλα αυτά δε δίστασε (σε μια ένδειξη υποκρισίας) να πει: «Η Ολυμπιακή Φλόγα είναι σύμβολο. Σύμβολο ενότητας των πολιτισμών και υποδεικνύει τη μεταφορά των μηνυμάτων και των αξιών του Ολυμπισμού από την Ιερή Αλτη της Αρχαίας Ολυμπίας που διοργανώνει τους Αγώνες. Η Φλόγα είναι μόνο μία, αυτή της Αρχαίας Ολυμπίας. Δεν πρέπει να εμπορευματοποιείται ούτε να νοθεύεται. Η ΔΟΕ έχει ιστορική ευθύνη να διατυπώσει με άρθρο στο καταστατικό της και να κατοχυρώσει την Ολυμπιακή Φλόγα ως το ένα και μοναδικό σύμβολο που μεταφέρει τα μηνύματα των Αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων στη σύγχρονη εποχή». Δηλαδή, οι κύριοι φορείς της εμπορευματοποίησης να αρνηθούν- ακυρώσουν τον εαυτό τους, τις πράξεις και τα συμφέροντά τους! Φυσικά «ξέχασε» επίσης να πει ποια ήταν η στάση της κυβέρνησης, στην οποία είναι μέλος, κατά το ξεπούλημα της Φλόγας...

Να θυμίσουμε πως η προσπάθεια της ΕΕ ξεκίνησε με τη δήλωση των πρωθυπουργών στη Νίκαια. Δεν είναι όμως αρκετή αφού όπως επισημαίνεται και στα συμπεράσματα της συνόδου: «Πρόκειται για μια πολιτική δήλωση και όχι για ένα νομικά δεσμευτικό κείμενο, γι' αυτό από μόνη της δεν αρκεί». Γιατί, σύμφωνα με τον Ε. Βενιζέλο, αλλιώς «θα έχουμε σοβαρά προβλήματα, όχι μόνο στην άσκηση της κοινοτικής πολιτικής αλλά και των εθνικών πολιτικών, γιατί θα προσκρούουμε ενδεχομένως σε πολλές κοινοτικές διατάξεις». Αλλη μια σημαντικότατη παράμετρος (λαμβανομένης υπόψη και της οικονομικής ύφεσης που επικρατεί), αναδεικνύεται, διά στόματος Γ. Λιάνη, με τον τονισμό της ανάγκης «να καταρτιστεί ειδικό άρθρο που να κατοχυρώνει τον αθλητισμό ως επιλέξιμο είδος»...