Η αμερικανική προπαγάνδα πάνω στο θέμα της ιρακινής πολιτιστικής κληρονομιάς, που καταστράφηκε και λεηλατήθηκε από τους ίδιους τους ιμπεριαλιστές, καθώς και από το διεθνές κύκλωμα αρχαιοκαπηλίας με αφορμή την επίθεσή τους, εκτός από γελοία τείνει να γίνει και επικίνδυνη για τις αρχαιότητες.

Σύμφωνα με πληροφορίες που δημοσιεύονται στο διαδίκτυο, το Μουσείο της Βαγδάτης - ή ό,τι, τέλος πάντων, απέμεινε από αυτό - «προτίθεται» να διοργανώσει μεγάλη έκθεση στις ΗΠΑ τους επόμενους μήνες, με μερικές από τις σημαντικότερες αρχαιότητές του που σώθηκαν! Η έκθεση θα συμπεριλάβει και τον περίφημο «Θησαυρό της Νιμρούντ», δηλαδή τη σπουδαία συλλογή ασσυριακών κοσμημάτων, που οι Αμερικανοί παρουσίασαν στις αρχές του περασμένου Ιούλη στο Μουσείο της Βαγδάτης σε ένα «κλειστό» κοινό. Πρόκειται για την ίδια συλλογή που είχε ανακαλυφθεί στα υπόγεια της κεντρικής τράπεζας της Βαγδάτης, προφανώς για να γλιτώσει από τους βομβαρδισμούς. Η ανεκτίμητη συλλογή του 8ου π.Χ. αιώνα περιλαμβάνει 650 βραχιόλια, περιδέραια, βασιλικές τιάρες και ημιπολύτιμους λίθους και θεωρείται από τους ειδικούς ως ένα από τα μεγαλύτερα αρχαιολογικά ευρήματα του 20ού αιώνα. Ανακαλύφθηκε στους τάφους των Ασσύριων βασιλισσών κοντά στη βόρεια πόλη της Μοσούλης μεταξύ του 1988 και του 1992.

Η συλλογή δεν έχει εκτεθεί ποτέ στο εξωτερικό και το πιθανότερο είναι αυτό να μη γινόταν ποτέ, αν οι Αμερικανοί δεν ήταν τόσο προκλητικά αδιάφοροι στους στοιχειώδεις κανόνες ασφαλείας που πρέπει να διέπουν τέτοια ευρήματα. Δεν υπάρχει αρχαιολόγος στον κόσμο που να μην ανατρίχιαζε ακόμη και στη σκέψη μιας τέτοιας μεταφοράς και έκθεσης σε τόσο μεγάλη απόσταση, λόγω των προφανών κινδύνων που κρύβουν τέτοιου είδους μεταφορές. Εδώ πρόκειται όμως για κλασική περίπτωση «αυτοκρατορικής» έπαρσης, κατά τα πρότυπα όλων των κατακτητών που μετέφεραν στην πατρίδα τους σημαντικά κειμήλια των χωρών που κατακτούσαν, για να «στολίσουν» τα υπό διαμόρφωση μουσεία τους, ή, πιο παλιά, τα παλάτια τους. Στην προκειμένη περίπτωση δεν αναφέρεται ρητώς πως ο «Θησαυρός της Νιμρούντ» θα παραμείνει στις ΗΠΑ και αφήνεται να εννοηθεί πως θα πρόκειται μόνο για περιοδική έκθεση. Να θυμίσουμε, πάντως, πως στα μέσα του Απρίλη, στη βρετανική εφημερίδα «Γκάρντιαν», μια ομάδα Βρετανών αρχαιολόγων σε κοινή επιστολή τους εξέφρασαν την αγανάκτησή τους για τις πιέσεις των ΗΠΑ, ώστε να χαλαρώσει η νομοθεσία που προστατεύει την ιρακινή πολιτιστική κληρονομιά (η οποία απαγορεύει την πώληση των έργων τέχνης στο εξωτερικό), με τη δικαιολογία ότι τα αντικείμενα αυτά θα είναι πιο ασφαλή στις ΗΠΑ...

Σύμφωνα με τον Ιταλό, Πιέτρο Κορντόνε, ο οποίος έχει «χρεωθεί» με την «επιτήρηση» των πολιτιστικών «δραστηριοτήτων» του Ιράκ, η έκθεση αναμένεται να εγκαινιαστεί στις ΗΠΑ «μέσα σε έξι έως οκτώ μήνες». Ο ίδιος λέει ότι «μαζί με αυτά τα κομμάτια της εξαιρετικής ομορφιάς (σ.σ. του "Θησαυρού της Νιμρούντ"), συμπεριλαμβανομένων των βραχιολιών με τις αγκράφες που λειτουργούν ακόμα, στο αμερικανικό κοινό θα παρουσιαστεί επίσης το "Βάζο της Βάρσα", ένα μοναδικό κομμάτι από αλάβαστρο που χρονολογεί στα 3200 π.Χ. και απεικονίζει σκηνές από την καθημερινή ζωή». Αυτό το σουμεριακό βάζο ανακαλύφθηκε από Γερμανούς αρχαιολόγους το 1940 κοντά στη νότια πόλη Σαμάβα και ήταν μεταξύ των 3.400 χειροποίητων αντικειμένων που λεηλατήθηκαν από το μουσείο της Βαγδάτης, σύμφωνα πάντα με τις «εκτιμήσεις» του στρατού κατοχής. Πάντα σύμφωνα με την κατοχική εκδοχή, το βάζο βρέθηκε στα μέσα Ιουνίου από τρία νέα άτομα, «τα οποία πληρώσαμε για να επιστρέψουν το κομμάτι», σύμφωνα με τον Κορντόνε.

Πάντως, το «τοπίο» γύρω από την ποσότητα και την ποιότητα των «εξαφανισθέντων» αρχαιοτήτων του Ιράκ παραμένει «θολό», ίσως εσκεμμένα. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με μια ιστοσελίδα που αυτοπαρουσιάζεται ως δικτυακός τόπος συλλογής πληροφοριών για τους κλεμμένους θησαυρούς, υπάρχει αντικείμενο που ενώ παρουσιάστηκε από το CNN ως «εντοπισμένο», στη συνέχεια δηλώθηκε ως «εξαφανισμένο». Πρόκειται για τη σουμεριακή μαρμάρινη προτομή μιας γυναίκας, ύψους 20 εκατοστών, που χρονολογείται το 3000 π.Χ. Ανακαλύφθηκε στην πόλη Ουρούκ, το μεγαλύτερο αστικό κέντρο της αρχαίας Μεσοποταμίας, που είναι γνωστό στο σύγχρονο Ιράκ ως Βάρκα. Αυτή τη στιγμή η τύχη του αγνοείται.

Σε ό,τι αφορά στο ίδιο το Μουσείο της Βαγδάτης, οι Αμερικανοί μπορεί να το χρησιμοποιούν για τις προπαγανδιστικές τους επιδείξεις, αλλά η πραγματικότητα είναι σκληρή. Στις αρχές Αυγούστου συγκεντρώθηκαν στο Τόκιο 30 εμπειρογνώμονες στο πλαίσιο κοινής πρωτοβουλίας της ΟΥΝΕΣΚΟ, της ιαπωνικής αντιπροσωπείας για τις πολιτιστικές υποθέσεις (BUNKACHO) και της ιαπωνικής εθνικής επιτροπής για την ΟΥΝΕΣΚΟ, με στόχο το συντονισμό των διεθνών προσπαθειών για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς του Ιράκ και την εξασφάλιση της επαναλειτουργίας του μουσείου με τους «καλύτερους δυνατούς όρους».

Οπως προκύπτει από την κοινή τους δήλωση, μετά το πέρας των εργασιών της συνάντησης, το μουσείο δεν μπορεί να επαναλειτουργήσει αυτή τη στιγμή, ενώ η έλλειψη υποδομών απειλεί τα εκθέματά του. Οι εμπειρογνώμονες συνέστησαν σειρά μέτρων που πρέπει να ληφθούν: 1) Να δοθεί ο απαραίτητος εξοπλισμός και η υλικοτεχνική υποδομή - συμπεριλαμβανομένων των συστημάτων θέρμανσης, αερισμού και κλιματισμού ασφάλειας -«προκειμένου να εξασφαλιστούν η λειτουργία και η επαναλειτουργία του μουσείου» και να ενισχυθεί το ανθρώπινο δυναμικό του. 2) Να ενισχυθεί η ασφάλεια και η επιτήρηση στα ιστορικά κτίρια, πολιτιστικά ιδρύματα και αρχαιολογικές περιοχές και να καθιερωθεί ένα «μακροπρόθεσμο πρόγραμμα κατάρτισης για την τοπική αστυνομία και τις στρατιωτικές δυνάμεις». Προφανώς οι εμπειρογνώμονες δεν έχουν μεγάλη εμπιστοσύνη στις δυνάμεις κατοχής. 3) Να υλοποιηθούν «τα συμφωνημένα, σε διεθνές επίπεδο, πρότυπα της ΟΥΝΕΣΚΟ για την τεκμηρίωση των ιστορικών κτιρίων και των αρχαιολογικών περιοχών». Είναι μια έμμεση υπογράμμιση ότι ο στρατός κατοχής δεν μπορεί και δεν πρέπει να «αποτιμά» την πολιτιστική κληρονομιά. 4) Να εξασφαλιστεί η «ικανότητα υποστήριξης των πολιτιστικών ιδρυμάτων στο Ιράκ», μέσα από μια λεπτομερή αξιολόγηση αναγκών, «βάσει ενός περιεκτικού ερωτηματολογίου», που να συμπεριλαμβάνει τα αρχεία και τις βιβλιοθήκες της χώρας. Αλλη μια έμμεση σημείωση ότι στο Ιράκ κινδυνεύει το σύνολο της πολιτιστικής του κληρονομιάς και όχι μόνο το Μουσείο της Βαγδάτης.

Στη συνέχεια ζητούν από το Γενικό Διευθυντή της ΟΥΝΕΣΚΟ να συστήσει, «το συντομότερο δυνατόν», μια διεθνή επιτροπή συντονισμού για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς του Ιράκ, υπό την αιγίδα «της μελλοντικής κυβέρνησης του Ιράκ» σε συνεργασία με την ΟΥΝΕΣΚΟ, ώστε να εξασφαλιστεί ότι η διεθνής βοήθεια θα παρέχεται με τα υψηλότερα διεθνή πρότυπα και στις «επιλεγμένες προτεραιότητες που τίθενται από την ιρακινή αρχή». Επίσης γίνεται αναφορά στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά της χώρας, με έμφαση στις διάφορες κουλτούρες των μειονοτήτων του Ιράκ, ιδιαίτερα στον τομέα των τεχνών και της λαογραφίας. Τέλος, ζητούν από τα κράτη που δεν έχουν επικυρώσει ακόμα τη σύμβαση της ΟΥΝΕΣΚΟ του 1970 σχετικά με την παράνομη εισαγωγή, εξαγωγή και μεταφορά της πολιτιστικής κληρονομιάς, να το κάνουν, έτσι ώστε να βοηθηθεί η ανεύρεση των κλεμμένων. Παρεμπιπτόντως, το Ιράκ έχει επικυρώσει από τότε ακόμη αυτή τη σύμβαση, όπως και άλλες παρόμοιες. Οι ΗΠΑ δεν μπορούν να καυχηθούν για το ίδιο...