Προκαλεί θλίψη η θύμηση, ανεξαρτήτως αποτελεσμάτων, ότι ο γεννήτωρ αυτού του κυβερνητικού κόμματος μιλούσε για την «εθνική αξιοπρέπεια και εδαφική ακεραιότητα», για την «πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική» και για την «ανάγκη σύμπραξης της Ελλάδας με το σοσιαλιστικό χώρο». Τώρα, ο σοσιαλιστικός χώρος έχει ανατραπεί. Η «εθνική ανεξαρτησία και ακεραιότητα» μοιάζουν με όρους - «λάστιχα», που τεντώνουν - χαλαρώνουν κατά περίπτωση. Η «πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική» μοιάζει με επιλογή προσώπων ενός κοινού δυνάστη. Η «σύμπραξη της Ελλάδας με το σοσιαλισμό» μεταβλήθηκε σε εφαλτήριο, για να παιχτούν ρόλοι, που ανέθεσε ο ιμπεριαλισμός σε βάρος χωρών, με αρχή τη Γιουγκοσλαβία του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, κατόπιν των γνωστών ενεργειών της ελληνικής κυβέρνησης.

Λέγεται, σαν ιστορική επωδός, ότι σε κάθε καθεστώς έντονος εκφυλισμός προηγείται της πτώσης του. Χωρίς να θέλω να διαφωνήσω με αυτήν την ιστορική διαπίστωση, αναρωτιέμαι, «μετά την πτώση, τι;». Για εκείνους που θεωρούν τέτοια ιστορικά διλήμματα λυμένα εκ των προτέρων, θα βρουν την πραγματική απάντηση στο γεγονός πως στην ιστορική κλίμακα τα εκατό και διακόσια χρόνια είναι αυτό που ονομάζεται στη Διαλεκτική «σπειροειδής εξέλιξη».