Τον τελευταίο καιρό η κυβέρνηση του διαπλεκόμενου μεγιστάνα Σίλβιο Μπερλουσκόνι βρίσκεται σε έναν οργασμό εξαγγελίας μεταρρυθμίσεων. Σχεδόν όλοι του οι υπουργοί είναι επιφορτισμένοι με την περάτωση κάποιου «σημαντικού» νομοθετικού έργου, που έχει ως τελικό στόχο τον πολιτικό και οικονομικό «εκσυγχρονισμό». Οπως αναφέρει και το συντηρητικό βρετανικό περιοδικό «Εκόνομιστ», το υπουργείο Δικαιοσύνης πασχίζει αυτή την εποχή να κάνει σαφές το πώς θα νοικιάζει τις φυλακές σε ιδιώτες. Παράλληλα, το υπουργείο Παιδείας αναλύει τα φορολογικά κίνητρα που θα δώσει στους γονείς για να στείλουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικά σχολεία. Κοινός τόπος των μεταρρυθμίσεων είναι, για τον «Εκόνομιστ», η εδραίωση ενός άκρατου νεοφιλελευθερισμού - τον οποίο φυσικά επικροτεί.

Χαρακτηριστικότερη στιγμή του κύματος αυτού ήταν η εξαγγελία την προηγούμενη βδομάδα συνταγματικής μεταρρύθμισης, η οποία προκάλεσε έντονες συζητήσεις στην Ιταλία αφού πρόκειται στην ουσία για την αλλαγή βασικών κανόνων της συνταγματικής ζωής των τελευταίων 50 χρόνων.

Συγκεκριμένα, το σχέδιο (που δέχτηκε τα πυρά και του Προέδρου της Δημοκρατίας, Κάρλο Αζέλιο Τσιάμπι) προβλέπει την ενίσχυση των εξουσιών του πρωθυπουργού έναντι του Προέδρου, αφού θα είναι ο πρωθυπουργός που θα έχει πλέον στην ουσία τη δυνατότητα να διαλύει τη Βουλή και όχι ο Πρόεδρος. Επίσης, σύμφωνα με τη μεταρρύθμιση, το όνομα του αρχηγού ενός κόμματος θα τοποθετείται στην κορυφή των ψηφοδελτίων και ο νικητής των εκλογών θα μπορεί αυτόματα να εκλέγεται πρωθυπουργός χωρίς την προηγούμενη σύμφωνη γνώμη για το πρόσωπό του από άλλα κόμματα.

Ακόμη προβλέπεται ένα μικρότερο Κοινοβούλιο, που θα αποτελείται από 612, αντί 945, μέλη και στο οποίο η Βουλή των Αντιπροσώπων θα ασχολείται με εθνικά νομοσχέδια ενώ η Γερουσία θα ασχολείται με θέματα για τα οποία υπάρχει κοινή δικαιοδοσία μεταξύ του κράτους και των περιφερειών.

Η μεταρρύθμιση εξάλλου προβλέπει μεγαλύτερες εξουσίες για τις αρχές των περιφερειών. Πλέον τα επαρχιακά συμβούλια θα είναι υπεύθυνα για τις εκπαιδευτικές αρχές, τα νοσοκομεία και την τοπική αστυνομία - πάγιες απαιτήσεις του Ουμπέρτο Μπόσι και της «Λίγκας του Βορρά».

Το Κόμμα της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης ήδη καταδίκασε το σχέδιο και κάλεσε τα κόμματα της αντιπολίτευσης να το πολεμήσουν, αλλά το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, οι Δημοκρατικοί της Αριστεράς, αντιμετώπισε τις εξαγγελίες πολύ πιο ευνοϊκά.

Την ίδια ώρα σε εξέλιξη βρίσκεται και το άλλο μεγάλο μέτωπο, αυτό της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος, το οποίο έχει τη δυναμική να προκαλέσει μεγάλες κοινωνικές αναταραχές τους επόμενους μήνες.

Σύμφωνα με τις πρώτες λεπτομέρειες του σχεδίου, αρχικά προβλέπεται η «παροχή κινήτρων» για την παραμονή στην εργασία μετά το 35ο έτος δουλιάς και από το 2008 η σταδιακή κατάργηση της συνταξιοδότησης μετά από 35 έτη εισφορών - που ισχύει τώρα και επιτρέπει στους εργαζόμενους να βγαίνουν στη σύνταξη από τα 57 χρόνια. Σύμφωνα με το σχέδιο, οι συντάξεις αυτές θα καταργηθούν πλήρως μέχρι το 2018, οπότε οι εργαζόμενοι θα συνταξιοδοτούνται όταν συμπληρώσουν το 65ο έτος της ηλικίας τους. Τελικός στόχος του σχεδίου είναι να επεκταθούν οι ιδιωτικές συντάξεις...

Ηδη το σχέδιο έχει προκαλέσει την οργή των εργαζομένων. Το μεγαλύτερο συνδικάτο της χώρας, CGIL, το καταδίκασε και προειδοποίησε για έναρξη κύματος απεργιών, ενώ για «καυτό τρίμηνο» μίλησε ακόμα και ο ηγέτης του καθολικού συνδικάτου CISL, Σαβίνο Πετζότα - αν και ο ρόλος του τελευταίου στο παρελθόν ήταν τουλάχιστον ενδοτικός οπότε μάλλον θα πρέπει να είναι κανείς επιφυλακτικός...

Πολλοί, μεταξύ τους και η «κεντροαριστερή» αντιπολίτευση της «Ελιάς», σπεύδουν να αποδώσουν το χαρακτήρα αυτών των μεταρρυθμίσεων προσωπικά στον Μπερλουσκόνι και στη δίψα του για εξουσία αλλά και στα διαπλεκόμενα συμφέροντά του. Αλλωστε, ο πρωθυπουργός έχει στην ιδιοκτησία του τον όμιλο ιδιωτικών ασφαλίσεων «Mediolanum», που φυσικά θα κάνει χρυσές δουλιές, ενώ και με το νομοσχέδιο που κατέθεσε ο υπουργός Επικοινωνιών, Μαουρίτσιο Γκάσπαρι, και το οποίο ανοίγει το δρόμο στην ιδιωτικοποίηση της RAI και εισάγει την ψηφιακή καλωδιακή τηλεόραση, η «Mediaset» και ο Μπερλουσκόνι θα μπορούν να ελέγχουν τη συντριπτική πλειοψηφία των τηλεοπτικών καναλιών.

Ωστόσο, η παρατήρηση αυτή στερείται ιστορικής μνήμης και φυσικά σοβαρότητας. Αλλά πέρα από τα προσωπικά συμφέροντα του ίδιου του Μπερλουσκόνι (κανείς δεν ξεχνάει την καταστρατήγηση του νομικού συστήματος προκειμένου να μη βρεθεί στη φυλακή), αυτό που έχει σημασία είναι το περιεχόμενο πολιτικής. Και σε αυτό η «κεντροαριστερά» δεν έχει τίποτα να παρατάξει παρά ένα ίσως πιο ήπιο στιλ διακυβέρνησης.

Εξάλλου, κανείς δεν μπορεί να ξεχάσει ότι ήταν η κυβέρνηση της «Ελιάς» υπό τον Ρομάνο Πρόντι και αργότερα υπό τον Μάσιμο Ντ' Αλέμα που έβαλε την Ιταλία στην ΟΝΕ υποβάλλοντας τον ιταλικό λαό σε αμέτρητες θυσίες - όπως ήταν, για παράδειγμα, ο έκτακτος φόρος για την Ευρώπη το 1997. Επίσης, ήταν η κυβέρνηση της «Ελιάς» που όχι μόνον προχώρησε σε εκτεταμένο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων αλλά πραγματοποίησε σημαντική μεταρρύθμιση του συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης και έθεσε τις βάσεις για το σημερινό πρόγραμμα του Μπερλουσκόνι. Ακόμη ήταν η κυβέρνηση της «Ελιάς» που στο όνομα της φιλελεύθερης ορθοδοξίας επέφερε σημαντικές αλλαγές υπέρ της ελαστικοποίησης στις εργασιακές σχέσεις και που φυσικά και σήμερα κάνει λόγο για την ανάγκη ελαστικοποίησης και απελευθέρωσης των αγορών.

Οπως έχει σημειώσει στο παρελθόν ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κάρλτον Βίνσεντ ντε λα Σάλα, οι μεταρρυθμίσεις όλων των ιταλικών κυβερνήσεων (τεχνοκρατικών, δεξιών ή «κεντροαριστερών») μετά την κατάρρευση του πολιτικού συστήματος το 1992 και την έκρηξη των σκανδάλων που οδήγησαν και στην επιχείρηση «Καθαρά Χέρια», έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός αστικού κράτους που αφ' ενός φροντίζει όλο και περισσότερο για την ελεύθερη λειτουργία των αγορών και αφ' ετέρου (υπό τις πιέσεις της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης) γίνεται λιγότερο δεκτικό σε ό,τι αφορά στις κοινωνικές διεκδικήσεις.

Οι τελευταίες προτάσεις της κυβέρνησης Μπερλουσκόνι (συνταγματικές αλλά και οικονομικές) είναι προφανές ότι αποτελούν απλά τη συνέχεια αυτής της διαδικασίας. Επίσης, προφανείς είναι οι λόγοι για τους οποίους η αντιπολίτευση και δεν ενοχλείται στα αλήθεια από την ουσία των μέτρων αλλά και εξαντλείται στο να «καταγγέλλει» τα διαπλεκόμενα συμφέροντα και τις «αυθαιρεσίες» του πρωθυπουργού.