Η αντιδραστική αναδιάρθρωση που επιχειρήθηκε στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση αποτελεί την πρώτη πράξη στο έργο της συρρίκνωσης της δημόσιας δωρεάν παιδείας. Σύμφωνα με τις εντολές της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπως αυτές έχουν κωδικοποιηθεί στις ντιρεκτίβες της, η δεύτερη πράξη θα παιχτεί στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ολα δείχνουν ότι το σκηνικό και εκεί θα αλλάξει σε συντηρητική κατεύθυνση με την αποφασιστική στροφή στην κατάρτιση και την ύψωση νέων ταξικών φραγμών.

Το πρώτο βήμα το έκανε ο νόμος 2525 που εισήγαγε τα λεγόμενα «Προγράμματα Σπουδών Επιλογής» και το «Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο». Μια ματιά στα προγράμματά τους δείχνει με σαφήνεια το χαρακτήρα τους (πρόκειται για κατάρτιση), παρά τις διακηρύξεις του υπουργείου Παιδείας για παροχή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε ακόμα μεγαλύτερα τμήματα του λαού. Ο ίδιος ο υπουργός είχε στο παρελθόν χαρακτηρίσει τα ΠΣΕ ως προγράμματα κατάρτισης, ενώ για την επιβολή τους επιστρατεύτηκε για μια ακόμα φορά ο αυταρχισμός, με αποκορύφωμα την παρέμβαση του εισαγγελέα στο Πολυτεχνείο Κρήτης όταν η Σύγκλητος και σύσσωμο το Ιδρυμα τα καταδίκασε και αποφάσισε την κατάργησή τους.

Παράλληλα, τα πολυδιαφημισμένα νέα τμήματα σε ΑΕΙ και ΤΕΙ που χρηματοδοτούνται από κοινοτικά κονδύλια, με την πολυδιάσπαση των επιστημονικών αντικειμένων, με πτυχία που φαίνεται ότι οδηγούν σε παροχή δεξιοτήτων και όχι επιστημονικών γνώσεων, συμπληρώνουν το σκηνικό.

Κοντά στα παραπάνω, αξίζει να θυμηθεί κανείς το πρόβλημα της χρόνιας υποχρηματοδότησης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, που εκφράστηκε και με περικοπή κονδυλίων από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων και που είχε ως αποτέλεσμα το Πανεπιστήμιο Αθήνας να προχωρήσει στη μέθοδο του δανεισμού για την αποπεράτωση της Φυσικομαθηματικής Σχολής στην Πανεπιστημιούπολη, αποτελώντας δείγμα για το πώς εννοεί την οικονομική αυτοτέλεια το υπουργείο Παιδείας.

Πάντως, σύμφωνα και με πρόσφατη εξαγγελία του υπουργείου Παιδείας, ετοιμάζεται το σχέδιο νόμου για τα μεταπτυχιακά και την πανεπιστημιακή έρευνα, στο οποίο συμπυκνώνονται οι επιλογές του κεφαλαίου για την πανεπιστημιακή εκπαίδευση.