«Μια εικόνα ίσον χίλιες λέξεις», λέει ένα ρητό. Πρόσφατα, με τη βοήθεια του Σοσιαλιστικού Κόμματος Λετονίας (ΣΚΛ) 4 ευρωβουλευτές, μεταξύ αυτών και ο Στρατής Κόρακας (μέλος της ΚΕ και ευρωβουλευτής του ΚΚΕ), επισκέφτηκαν το μνημείο που έστησαν οι σημερινές αρχές για τις φασιστικές «λετονικές λεγεώνες των Ες-Ες» στην περιοχή «Λέστενε». Επισκέφτηκαν όμως και τα σοβιετικά αντιφασιστικά μνημεία στην περιοχή «Σάλασπιλς». Μερικές από τις εικόνες που αντικρίσαμε, θα προσπαθήσουμε να μεταφέρουμε με τα παρακάτω κείμενα και φωτογραφίες.

Αρχικά επισκεφτήκαμε την περιοχή «Λέστενε», όπου μέχρι και τις 9 Μάη 1945, έως το τέλος δηλαδή του Β` Παγκοσμίου Πολέμου γίνονταν μάχες με τους φασίστες. Ηταν η περιοχή της λεγόμενης «περικύκλωσης του Κουρλιάνσκ». Ο Κόκκινος Στρατός είχε εγκλωβίσει από στεριά και θάλασσα τις δυνάμεις των ναζί στη Λετονία, μεταξύ αυτών και των ντόπιων συνεργατών τους, τις λεγόμενες «Λετονικές λεγεώνες των Ες-Ες». Οι μάχες ήταν πολύ σκληρές και πολύνεκρες.

Οι σημερινές αρχές της Λετονίας αποφάσισαν να μαζέψουν τις σορούς των νεκρών λεγεωνάριων και να δημιουργήσουν ένα νεκροταφείο γι' αυτούς στην περιοχή, όπου έστησαν κι ένα μνημείο γι' αυτούς. Από τον κρατικό προϋπολογισμό της χώρας δόθηκαν 600 χιλιάδες δολάρια για το νεκροταφείο και το μνημείο των Ες-Ες, που εγκαινιάστηκε το 2003.

Κάθε 16 Μάρτη γίνονται εκδηλώσεις τιμής για τους Λετονούς ναζί, με επικεφαλής τον υπουργό Αμυνας, εκπροσώπους του λετονικού Κοινοβουλίου, τη μουσική μπάντα του υπουργείου, άλλους υπουργούς και βουλευτές των δεξιών κομμάτων.

«Εμείς ήμασταν χιλιάδες σαν εσένα, που επίσης αγαπούσαμε τη ζωή και την πατρίδα, τον ήλιο και τα παιδιά. Πολεμήσαμε χωρίς να προσπαθήσουμε να γλιτώσουμε από τις σφαίρες, αλλά οι σφαίρες δεν μπόρεσαν να μας σκοτώσουν. Πεθάναμε στην αιχμαλωσία, εξαντλημένοι από την πείνα και το κρύο, βασανισμένοι στο ναζιστικό κάτεργο». Αυτά τα λόγια είναι χαραγμένα στη βάση του μνημείου των Σοβιετικών αιχμαλώτων πολέμου στην περιοχή «Σάλασπιλς». Εδώ βρίσκονταν Σοβιετικοί αιχμάλωτοι πολέμου, τους οποίους είχαν αφήσει στο λιβάδι αυτό, περικυκλωμένους με συρματόπλεγμα και κάτω από τη φύλαξη των Ες-Ες και της λετονικής κατοχικής αστυνομίας. Ηταν φθινόπωρο του 1941. Οι αιχμάλωτοι προσπάθησαν να κάνουν τρύπες μέσα στη γη, για να γλιτώσουν από το κρύο. Μάταια. Οι δύο εξεγέρσεις τους καταπνίγηκαν στο αίμα. Σχεδόν όλοι τους πέθαναν από το κρύο, την πείνα και τις αρρώστιες.

Το 1967 έγινε το μνημείο, που απεικονίζει ένα χέρι, να βγαίνει από τη γη. Τη σοβιετική περίοδο θεωρούνταν μνημείο πανεθνικής σημασίας. Ομως τώρα, όπως μας κατήγγειλε ο Α. Ρούμπιξ, Πρόεδρος του ΣΚΛ, οι αρχές άρχισαν να σκάβουν θεμέλια για να χτίσουν 20 βίλες πάνω στα κόκαλα αυτών των ηρώων! Ευτυχώς, με την παρέμβαση της οργάνωσης των βετεράνων του αντιφασιστικού πολέμου και της τοπικής οργάνωσης του Σοσιαλιστικού Κόμματος Λετονίας, έγινε κατορθωτό, έστω προσωρινά, να σταματήσουν τα συγκεκριμένα «έργα». Κανείς όμως δεν ξέρει τις πραγματικές διαθέσεις των αρχών, για το αν δηλαδή έχουν οριστικά παραιτηθεί από την ιδέα της καταστροφής του μνημείου ή απλώς περιμένουν να καταλαγιάσουν οι αντιδράσεις. Είναι σίγουρο ότι θα απαιτηθεί η διεθνής αντίδραση και κατακραυγή για τη σωτηρία του αντιφασιστικού μνημείου.

Δεκαπέντε περίπου λεπτά με το λεωφορείο από το μνημείο των Σοβιετικών αιχμαλώτων βρίσκεται το συγκρότημα των μνημείων στο πρώην στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Σάλασπιλς. Εκεί ήταν πλέον ένα «τελειοποιημένο» στρατόπεδο συγκέντρωσης, από το οποίο πέρασαν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι, πολίτες διαφορετικών χωρών. Κυρίως από τις γειτονικές Δημοκρατίες της Σοβιετικής Ενωσης, τη Λετονία, τη Λιθουανία, την Εσθονία, τη Λευκορωσία, την Ουκρανία, τη Ρωσία και άλλες χώρες της Ευρώπης. Κι αυτό γιατί η Λετονία θεωρήθηκε «ιδανική», λόγω της δυσκολίας διαφυγής, σε περίπτωση που κάποιος κατάφερνε να φύγει από το κολαστήριο. Κυρίως, επρόκειτο για Εβραίους, Τσιγγάνους, αλλά και κομμουνιστές, αντιφασίστες..

Υπήρχαν 45 παραπήγματα, σε έκταση 400 στρεμμάτων, όπου είχαν μεταφερθεί δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι. Τα παιδιά βρίσκονταν σε ξεχωριστά παραπήγματα. Το στρατόπεδο συγκέντρωσης «λειτούργησε» την περίοδο από τον Οκτώβρη του 1941 έως τον Οκτώβρη του 1945 και σ' αυτό έχασαν τη ζωή τους πάνω από 100 χιλιάδες άνθρωποι. Αρχικά πρόχειρα τους έθαβαν. Αλλά όταν το 1943 άρχισε να πλησιάζει ο Κόκκινος Στρατός τους ξέθαψαν και τους έκαιγαν ανά «στρώματα». Ενα «στρώμα» ξυλείας ένα «στρώμα» πτωμάτων κλπ. Μέχρι και το 1944 στην περιοχή μπορούσε να δει κανείς τους καπνούς που υψώνονταν από το στρατόπεδο...

Οι ενήλικες χρησιμοποιούνταν για εργασίες, όπως η συλλογή τύρφης, η κατασκευή δρόμων και αεροδρομίων. Τα παιδιά τα χρησιμοποιούσαν για να τους παίρνουν το αίμα, που στη συνέχεια το χρησιμοποιούσαν για τους τραυματίες. Τουλάχιστον 7.000 παιδάκια υπολογίζεται ότι έχασαν τη ζωή τους σ' αυτήν την επώδυνη, εγκληματικής σύλληψης, διαδικασία. Σήμερα, συνηθίζεται οι επισκέπτες του μνημείου να αφήνουν στις θέσεις όπου ήταν τα παραπήγματα των παιδιών ...καραμέλες.

Σήμερα από τον κρατικό προϋπολογισμό της Λετονίας δε δίνεται ούτε ένα λατ για τη διατήρηση του μνημείου αυτού, παρά τις σχετικές προτάσεις της κοινοβουλευτικής ομάδας του Σοσιαλιστικού Κόμματος Λετονίας. Αυτή η αντιμετώπιση έχει και «επιχειρήματα». Οι δεξιές και κεντρώες κοινοβουλευτικές ομάδες της Λετονίας, δηλαδή οι Λετονοί «φίλοι» των Καραμανλή και Παπανδρέου και Σημίτη στα αντίστοιχα «ευρωπαϊκά κόμματα» (στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, όπου συμμετέχει η ΝΔ και στο Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα, όπου συμμετέχει το ΠΑΣΟΚ) παρουσιάζουν το συγκεκριμένο στρατόπεδο συγκέντρωσης, ούτε λίγο ούτε πολύ ως «κατασκήνωση αναψυχής» και δε νιώθουν κάποια ιδιαίτερη ανάγκη για τη διατήρησή του! Αλλωστε, έχουν άλλες προτεραιότητες, όπως το μνημείο των Λετονικών Ες-Ες.

Δεν πρέπει να διαφεύγει επίσης από τον καθένα, πως τόσο ο Φερχόιγκεν (ως αρμόδιος επίτροπος της διεύρυνσης), όσο και «κεντροαριστερός» Πρόντι, έδωσαν δημόσια τη συγκατάθεσή τους για να προχωρήσει αυτό το έργο αποκατάστασης του ναζισμού στη Λετονία, στις απαντήσεις που έδωσαν σε σχετικές ερωτήσεις του ευρωβουλευτή του ΚΚΕ Στρατή Κόρακα.

Φωτογραφία 10: Με τον Στρ. Κόρακα. Πίσω μας διακρίνονται οι φιγούρες της «ταπεινωμένης κοπέλας», της «μάνας» και η σύνθεση «Δε θα περάσουν!» Να σημειωθεί ότι η όλη σύνθεση αυτού του μνημείου πήρε το βραβείο Λένιν το 1970.

Οταν επισκέπτεσαι ιστορικά μνημεία, ιδιαίτερα αυτά που ξέρεις πως μονάχα πριν μερικές δεκαετίες συσσώρευσαν τον πόνο, τη δυστυχία και το θάνατο χιλιάδων ανθρώπων, γιατί δεν ανήκαν στη «σωστή ράτσα» δεν μπορεί παρά να ανατριχιάζεις. Το ίδιο ανατριχιαστικά, αλλά σε συνδυασμό με άλλα αισθήματα, όπως της λύπης και της οργής, αισθάνεσαι όταν λίγα χιλιόμετρα πιο κει συναντάς τα μνημεία που στήνονται σήμερα υπέρ των ναζί! Οταν μαθαίνεις πως καταδικάζουν βετεράνους του αντιφασιστικού αγώνα για τη δράση τους. Οταν οι ναζί παρελαύνουν δημόσια, με τις «ευλογίες» των τοπικών κι «ευρωπαϊκών» αρχών, που απαγορεύουν τα ΚΚ και το σφυροδρέπανο, η αγανάκτηση φουντώνει και μια φωνή βγαίνει από μέσα σου! Οχι, θα μας βρείτε απέναντι! Δε θα περάσετε! Δε θα σας αφήσουμε ήσυχους! Από τις 13 Ιούνη θα είμαστε εκεί, πιο ισχυροί, μαζί με τους κομμουνιστές, αντιφασίστες και ριζοσπάστες της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Εσθονίας, της Ουγγαρίας, της Τσεχίας, της Σλοβακίας, της Ρωσίας, της Ουκρανίας, όλης της Ευρώπης, θα σας δυσκολέψουμε, έως να σας κλείσουμε οριστικά το δρόμο. Η αποκατάσταση του φασισμού δε θα περάσει!