Μετρημένες βδομάδες στα δάχτυλα του ενός χεριού μάς χωρίζουν από τις ευρωεκλογές του Ιούνη. Και τώρα που έσβησαν οι διαταγμένοι και ενορχηστρωμένοι πανηγυρισμοί των ολίγων στις Βρυξέλλες και σ' άλλες έδρες του παγκοσμιοποιημένου κεφαλαίου, ας ρίξουμε άλλη μια φορά μια ήσυχη ματιά στα θρυλούμενα ότι την Πρωτομαγιά ολοκληρώθηκε η «ελεύθερη», η «ενιαία και αδιαίρετη Ευρώπη».

Τι απ' όλα αυτά ανταποκρίνεται στην αλήθεια; Πόσο ενιαία, πόσο ίση έγινε η Ευρώπη, πόσο ισότιμοι, ας πούμε, είναι οι πλούσιοι της Γερμανίας με τους φτωχούς και στερημένους από πολλά δικαιώματα κατοίκους των γκέτο της Σλοβακίας;

Ο δημοσιολόγος Χάνες Χοφμπάουερ, συγγραφέας του βιβλίου που πρόσφατα κυκλοφόρησε στη Βιέννη με τον τίτλο «Επέκταση προς Ανατολάς. Από την ώθηση προς Ανατολάς σε περιφερειακή ολοκλήρωση της ΕΕ», διαπιστώνει ως αποτέλεσμα της διεύρυνσης, ανάμεσα σε άλλα: «Ολοκληρωτικά στο περιθώριο ωθούνται ολόκληρο το ανατολικό όπως και τμήματα της βορειοδυτικής Πολωνίας, το βορειοανατολικό τμήμα της Σλοβακίας, η ουγγρική ανατολή, καθώς και η Βουλγαρία και Ρουμανία ως σύνολο. Διαφορές στα κατά κεφαλήν έσοδα ή στα κοινωνικά στοιχεία, όπως η στατιστική της ανεργίας, αποδείχνουν τη διάσταση της ανάπτυξης κατά τρόπο εντυπωσιακό. Ενώ στη Βαρσοβία και στο περιβάλλον της, στο χώρο της Μπρατισλάβα / Τρνάβα, στη Βουδαπέστη και στη Δυτική Ουγγαρία, σε αρκετά μέρη της Σλοβενίας, στην Πράγα και στη Δυτική Βοημία το μεικτό κοινωνικό προϊόν, κατά κεφαλήν υπολογιζόμενο, θα μπορεί προσεχώς να συγκρίνεται με δυτικοευρωπαϊκές αξίες, σ' όλες τις άλλες περιοχές οι κάτοικοι των ίδιων χωρών θα πρέπει να τα βγάζουν πέρα με τρεις έως πέντε φορές μικρότερα έσοδα. Ετσι το ψαλίδι που άνοιξε, κοινωνικά, τα περασμένα χρόνια μεταξύ λίγων πλούσιων και πολλών φτωχών, στην Ανατολική Ευρώπη, θα βρει ανταπόκριση και περιφερειακά. Αποφασιστικά επιβεβαιώθηκε αυτό στην πράξη στη Σλοβακία, όταν στα τέλη Φλεβάρη του 2004 δεκάδες χιλιάδες Ρόμα (Τσιγγάνοι) ξεκίνησαν από τα γκέτο τους στην Ανατολική Σλοβακία για να πάρουν με τη βία από τα κοντινά σούπερ μάρκετ αυτά που δεν μπορούσαν να αγοράσουν. Οι εξεγέρσεις της πείνας του Τρεμπίσοφ, του Λούνικ Ιχ και άλλων οικισμών των Ρόμα τρόμαξαν την κοινή γνώμη σε αναπτυγμένες περιοχές της Μπρατισλάβα. Η Δυτική Ευρώπη κοίταξε μπερδεμένη τους εξεγερμένους Ρόμα, που την 1η του Μάη 2004 γίνονται (έγιναν) πολίτες της ΕΕ. Το ότι αυτοί δεν έχουν να φάνε δεν ταιριάζει στο σχέδιο των ενθουσιαστικών περιγραφών. Γι' αυτό μεταχειρίζονται τους 500.000 Ρόμα της Σλοβακίας σαν κοινωνικά λεπρούς. Αν προσεχώς προκαλέσουν πάλι βίαια την προσοχή, η πείνα θα έχει εξαπλωθεί μέσα στη διευρυμένη Ευρώπη».

Αυτή η ανάλυση περιγράφει τις συνέπειες της ταξικής διαίρεσης μέσα σε μια και την ίδια κοινωνία, μέσα σε ένα και το ίδιο κράτος. Καταπίπτει λοιπόν και απ' αυτή την πλευρά ο μύθος για την ελεύθερη και ενιαία Ευρώπη.

Αλλά ο κ. Χοφμπάουερ προχωρεί και στο συμπέρασμα πως η διαφορά μεταξύ παλιάς και «νέας Ευρώπης» της Πρωτομαγιάς, επί δεκάδες χρόνια θα είναι άνιση, όπως επίσης και πού οφείλεται αυτό. Και πρώτα η παρούσα κατάσταση. Γράφει: «Οποιος ταξιδεύει στην πολωνική Κάτω Σιλεσία, στο Κατοβίτσε της Ανω Σιλεσίας, στην ουγγρική Ταταμπάνια ή στην Κεντρική Σλοβακία, αυτός δε χρειάζεται επιστημονική απόδειξη για την αποστέρηση των κοινωνικών δικαιωμάτων, που κυριαρχεί στους εκεί ζώντες ανθρώπους. Με μια κατά μέσο όρο ανεργία, στα οχτώ ανατολικοευρωπαϊκά κράτη (που εντάχθηκαν στην ΕΕ), του 15% (Πολωνία 20%, Σλοβακία 19%, Σλοβενία 6,5%) μπορεί εύκολα να φανταστεί κανείς κατά ποιο ολέθριο τρόπο εξαπλώθηκε η κοινωνική αχρήστευση (σ.σ. των ανθρώπων) στις περιοχές της κρίσης έξω από τα λίγα κέντρα. Προπάντων όταν παίρνει κανείς υπόψη ότι η ανεργία έως το 1989-'90 ήταν άγνωστο φαινόμενο στην Ανατολική Ευρώπη. Στην Ουγγαρία από 5,3 εκατομμύρια ανθρώπους, που εργάζονταν το 1990, έχασαν την εργασία τους έως το 2002 1,4 εκατομμύριο άνθρωποι (ή το 26%), στην Τσεχία 10% (500.000 άνθρωποι)».

Είναι αδύνατο να αναφερθούν εδώ όλα τα ενδιαφέροντα στατιστικά και άλλα στοιχεία του συγγραφέα στους διάφορους κοινωνικούς τομείς, με χαμένους τα πλατιά λαϊκά στρώματα.

Αλλά πώς θα κατορθώσουν τα «νέα» ευρωπαϊκά κράτη να προχωρήσουν, για να γίνουν ίσα με τα παλιά μέλη-κράτη της ΕΕ, και φυσικά πολύ περισσότερο με τα κυριότερα απ' αυτά; Ο Χοφμπάουερ επικαλείται εδώ τη γνώμη του Πολωνού οικονομολόγου και πρώην ΥΠΕΞ Ντάριους Ροσάτι, που υπολογίζει: Η Πολωνία θα χρειαστεί 23 χρόνια - και μάλιστα με ετήσια άνοδο του 5% - «για να φθάσει το επίπεδο ανάπτυξης της Ελλάδας, της Πορτογαλίας, της Ισπανίας. Η Λιθουανία θα χρειαζόταν 33 χρόνια, η Λετονία 23, η Ουγγαρία 22, η Σλοβακία 19, η Εσθονία 17 και η Τσεχία 15 χρόνια». «Γι' αυτό το καθήκον υπολογισμού ο Ροσάτι πήρε το 1998 μια πλασματική αξία ετήσιας ανάπτυξης 5% για τις λαϊκές οικονομίες της Ανατολικής Ευρώπης, που βέβαια δεν μπορεί να υπάρχει επί 10 έως 30 χρόνια».

Ολα αυτά είναι αποτέλεσμα των ιδιωτικοποιήσεων, της καταστροφής της βιομηχανίας και της επέλασης του μονοπωλιακού κεφαλαίου στα κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Η ΓΛΔ υπήρξε απ' αυτή την άποψη εύγλωττη απόδειξη και αυτό που έγινε στη ΓΛΔ έχει αρχίσει να γίνεται από καιρό στα «νέα» κράτη της ΕΕ και θα συνεχιστεί σε μεγαλύτερο βαθμό.

Ο Μιχαήλ Ρογκόφσκι, πρόεδρος του Ομοσπονδιακού Συνδέσμου της Γερμανικής Βιομηχανίας, δήλωσε σχετικά («Μπερλίνερ Τσάιτουνγκ», 30 του Απρίλη - 2 του Μάη): «Στο παρελθόν έχουν γίνει ήδη αρκετά. Γερμανικές επιχειρήσεις έχουν επενδύσει στο μεταξύ 30 δισεκατομμύρια ευρώ στις εντασσόμενες χώρες. Το εμπόριο με αυτές αποτελεί το 11% ολόκληρου του εξωτερικού γερμανικού εμπορίου. Η ανταλλαγή εμπορευμάτων με τις εντασσόμενες χώρες θα αναπτυχθεί ακόμα πιο δυναμικά από το εμπόριό μας γενικά... Χωρίς αμφιβολία θα μεταφερθούν θέσεις εργασίας (σ.σ. εννοεί γερμανικές επιχειρήσεις), αλλά από την άλλη θα δημιουργηθούν εδώ (στη Γερμανία) νέες θέσεις, επειδή στην Ανατολική Ευρώπη θα αυξηθεί η ζήτηση για γερμανικές μηχανές, εξοπλισμούς και προσφορά υπηρεσιών. Αυτή είναι η αρχή του παγκόσμιου εμπορίου και με αυτό δε γίναμε ποτέ φτωχότεροι, αλλά πλουσιότεροι».

«Στο παρελθόν έχουν γίνει ήδη αρκετά», δηλώνει ο μεγαλοβιομήχανος. Ο Χοφμπάουερ το επιβεβαιώνει παραθέτοντας στοιχεία: Η «Φολκσβάγκεν» θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η επιχείρηση που πραγματικά αποκόμισε κέρδη με τη διεύρυνση προς ανατολάς. Με εργοστάσια στην Τσεχία («Σκόντα»), στην Ουγγαρία (κινητήρες «Αουντι» και μηχανισμούς αυτοκινήτων) και στη Σλοβακία («Φολκσβάγκεν» και «Seat» στην Μπρατισλάβα). Οι κατασκευαστές αυτοκινήτων του Βόλφσμιτουργκ κατέκτησαν μια θέση στην Ανατολή που δεν έχει όμοιά της. Ολόκληρες χώρες έγιναν εξαρτημένες από - κατά το πλείστον - Δυτικοευρωπαίους επενδυτές. Το ευπρόσβλητο της λαϊκής οικονομίας μπορεί να διαβαστεί στις στατιστικές: Το 60% των ουγγρικών εξαγωγών οφείλεται στις εξαγωγές του τομέα αυτοκινήτων («Audi» - VW, «Suzuki»), 45% και 40% των τσέχικων και των σλοβακικών αντίστοιχα στα VW, 34% των πολωνικών («Ford» και «John Deere»). Στη Σλοβακία η «Peugeot»-«Citroen» και η «Hyundai» ετοιμάζουν τεράστια εργοστάσια για ετήσια κατασκευή 500.000 προσωπικών αυτοκινήτων.

Η «Νόιες Ντόιτσλαντ» (5 του Μάη) παραθέτει αρκετά ενδιαφέροντα στοιχεία από την επέλαση των τραπεζών στις «νέες χώρες» της Ευρώπης. Αναφέρουμε ενδεικτικά μόνο τα ακόλουθα: «Γύρω στις 300 τράπεζες πετυχαίνουν τώρα στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη ένα ποσό ισολογισμού 350 δισεκατομμυρίων ευρώ. Ο βαθμός συγκέντρωσης, δηλαδή το μερίδιο αγοράς των πέντε μεγαλύτερων τραπεζών, βρίσκεται στις περισσότερες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης με ένα 62% πάνω από το υψηλό μέσο όρο του 54% στο χώρο της ΕΕ».

Οι ξένες αυτές τράπεζες είναι γερμανικές, αμερικανικές, αυστριακές, ιταλικές. Και η περιγραφή τελειώνει: «Το 2003 ξένα ινστιτούτα αύξησαν τα μερίδιά τους μεταξύ Βαρσοβίας και Βουκουρεστίου από 62 σε 75%. Στην Τσεχία, στη Βουλγαρία και στη Σλοβακία οι τράπεζες είναι σχεδόν πλήρως σε ξένα χέρια. Τη μεγαλύτερη παρουσία στις χώρες της περιοχής εξακολουθεί να την έχει η Bank Austria».

Μόνο αυτά τα θεμελιωμένα στοιχεία αρκούν, νομίζουμε, για να πείσουν και τον πιο δύσπιστο άνθρωπο ότι οι διακηρύξεις πολιτικών και ΜΜΕ για ισότιμη, δημοκρατική, ελεύθερη Ευρώπη δεν είναι παρά ονειροπολήματα, στην καλύτερη περίπτωση, ή, το σωστότερο, δημαγωγικές παραπλανήσεις.