Γιατί η θάλασσα;

Διότι κινείται, ζει, είναι απροσδόκητη και επίφοβη. Γιατί, ενώ είμαστε φτιαγμένοι από νερό, το νερό είναι ξένο. Καταλύει, τρώει το βράχο όπως τρώει τα σώματα. Φαινομενικά μόνο είναι ικανό να τα χαϊδέψει. Η θάλασσα μας διδάσκει το σεβασμό και βάζει κανόνες και όρια. Κανείς δεν παίζει μαζί της ατιμώρητος. Στοιχείο κινδύνου και στοιχειό. Παρά ταύτα οι ήρωες ζουν ουσιαστικά μέσα στο νερό, έχοντας κερδίσει την απόλυτη ελευθερία, που μόνο αυτό είναι ικανό να προσφέρει, αφού αυτό μόνο είναι ικανό να ανοίγει δρόμους. Το νερό υπάρχει παντού στο μυθιστόρημα. Κι ακόμη έρχεται ως καλοκαιρινή μπόρα ή ως χιόνι το Δεκέμβριο. Υπάρχει όμως και μια άλλου είδους υγρασία, εκείνη του κεντρικού χαρακτήρα του Στέφανου Κομνηνού. Κι αυτή είναι η υγρασία ακριβώς εκείνου που πάνω του μπορείς να σπείρεις, ξέροντας πως ο καρπός θα βλαστήσει και πως θα μπορέσεις να τον θερίσεις.

Γιατί το μοναστήρι;

Γιατί υπήρξε και χώρος επανάστασης. Από τους μεταγραφείς των παλιών κειμένων ως το κρυφό σχολειό, το Κούγκι, το Αρκάδι, τους εκατοντάδες ανώνυμους μοναχούς και πάει λέγοντας. Ακόμα και γιατί υπήρξε και φαντάζομαι πως είναι ακόμα χώρος λατρείας. Το να τοποθετείς την πλοκή ενός μυθιστορήματος ή, για να ακριβολογώ, την εξέλιξη ενός έρωτα μέσα σ' ένα μοναστήρι μοιάζει σαν να θυσιάζεις στη βαθύτερη έννοια του χριστιανισμού, τουλάχιστον όπως την κρίνω εγώ, στο πάθος για την αναγέννηση, στην ανθοφορία των σωμάτων, που ως επακόλουθο έχει την πνευματική ανθοφορία. Οι ήρωες δεν είναι χριστιανοί με τη στενή έννοια του όρου. Τρώνε, πίνουν, κουβεντιάζουν, γελούν, δοξάζουν τη ζωή και δε φοβούνται πως κάποια μέρα θα κριθούν για να καταλήξουν αναλόγως στον παράδεισο ή την κόλαση. Αντιθέτως, έχουν βιώσει την επίγεια κόλαση και δοξάζουν τη ζωή στον παράδεισο που οι ίδιοι επέλεξαν να κατοικήσουν.

Γιατί ο έρωτας;

Για να ακριβολογούμε, γιατί είναι ένας έρωτας γενικά μη αποδεκτός. Αφού εμπλέκει έναν άντρα στην ακμή των χρόνων του και μια γυναίκα αισθητά μικρότερη. Μπορεί για την ομορφιά του νέου δέρματος, που χαρίζει την ακτινοβολία σ' εκείνον που ο χρόνος όπου να 'ναι θα δαγκώσει. Για το γεγονός πως η μοναδικότητα του ήρωα βρίσκει την απάντησή της σ' εκείνη της νεότερής του κοπέλας. Κι ακόμη για το ότι δεν υπάρχουν στερεότυπα. Είναι ο ήρωας που, παρά την πείρα των χρόνων του, αφήνεται να παρασυρθεί και είναι πάλι αυτός που, μέσα από την πείρα των χρόνων του, τοποθετεί τα όρια για να τα καταλύσει, αφού ξέρει πως δε γίνεται να αρνηθεί το δεδομένο της καλής μοίρας. Η ερωμένη είναι τελικά, όπως και η κάθε γυναίκα, δώρο, μια καλή αγγελία για όποιον είναι ικανός να τη λάβει, μείξη στοιχείων, που ο ικανός να αναγνωρίσει κερδίζει στο πρόσκαιρο της ύπαρξής του για πάντα την ηδονή, έστω κι αν κάποτε οι σχέσεις τελειώνουν, ακριβώς γιατί οι σχέσεις είναι για να τελειώνουν.