Τη δράση των ιμπεριαλιστών πίσω από κάθε μεγάλο πόλεμο στην Αφρική και την αποσταθεροποίηση που προκαλούν τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου στην περιοχή επισημαίνει, σε συνέντευξή του στο «Ρ», ο πρόεδρος της Ενωσης Νεολαίας και υπεύθυνος Διεθνών Σχέσεων του κόμματος της «Αφρικανικής Εθνικής Ενωσης Ζιμπάμπουε - Πατριωτικό Μέτωπο» (ΖΑΝU PF), Ρίτσαρντ Μπουκούμπουε. «Οι Αφρικανοί μπορούμε να ζήσουμε μαζί ειρηνικά», επισημαίνει ο Μπουκούμπουε, που βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, στο πλαίσιο του Συνεδρίου του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ειρήνης. Ο ίδιος εξηγεί, γιατί, παρά το μεγάλο πλούτο πολλών αφρικανικών χωρών, οι λαοί εξακολουθούν να ζουν βυθισμένοι στη φτώχεια, απαντά σε ερωτήματα για την προσπάθεια των ΗΠΑ να έχουν στρατιωτική παρουσία σε αφρικανικές χώρες με πρόσχημα την τρομοκρατία, αλλά και για το πρόγραμμα αναδιανομής της καλλιεργήσιμης γης στη Ζιμπάμπουε, που προκάλεσε τη λυσσαλέα αντίδραση της Βρετανίας...

-- Οι Αμερικανοί φαίνεται, τελευταίως, πως αναπτύσσουν τις στρατιωτικές τους δυνάμεις σε διάφορα σημεία της βόρειας και δυτικής Αφρικής, χρησιμοποιώντας ως πρόσχημα την τρομοκρατία. Πώς σχολιάζετε εσείς αυτήν την κινητικότητα;

-- Κάποιοι θα ήθελαν να δικαιολογήσουν τις κινήσεις τους, π.χ., στρατιωτικές ασκήσεις, στο έδαφος αφρικανικών χωρών, όμως, δεν υπάρχει τίποτε που να στοιχειοθετεί πως αφρικανικές χώρες επιχορηγούν, υποστηρίζουν υλικά, ή ηθικά, ή οικονομικά την τρομοκρατία. Οι οικονομολόγοι μας, πάντως, λένε πως δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε και να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας δεμένοι στο άρμα των ΗΠΑ. Ομως, αλλού στην Αφρική, αυτό το στοιχείο (της στρατιωτικής δραστηριότητας των ΗΠΑ) σχετίζεται με την επιρροή του ισχυρότερου οικονομικού ιμπεριαλισμού...

-- Τα τελευταία χρόνια, έχουμε και άλλες αφρικανικές χώρες, όπως το Τσαντ, που παράγουν πετρέλαιο. Και οι ΗΠΑ δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις πετρελαιοπαραγωγές χώρες της Αφρικής. Αυτό εξηγεί εν μέρει τη στρατιωτική τους παρουσία στην περιοχή;

-- Ναι! Εν μέρει κάποιος μπορεί να το πει αυτό. Βλέπουμε πως το πρώτο κύμα των στρατιωτικών τους δυνάμεων βρίσκεται εκεί που εκείνοι ονομάζουν «συμφέροντα», που στην προκείμενη περίπτωση βρίσκονται στις περιοχές με πετρελαιοπηγές... Προσπαθούν να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους με το να είναι παρόντες. Οπως, κοιτάξτε, για παράδειγμα, το ζήτημα του Σουδάν. Φυσικά, όλα αυτά τα χρόνια υπήρχε πόλεμος μεταξύ των Σουδανών με τη «βοήθεια» και του ξένου παράγοντα. Εάν ψάξεις τους βασικούς λόγους γι' αυτόν τον πόλεμο, είναι οι Αμερικανοί που επιχειρούν να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους, που είναι κυρίως τα πετρέλαια. Γι' αυτό και λέμε πως η ανάμειξή τους στην περιοχή δεν έχει βεβαίως να κάνει με το αφελές πρόσχημα της προστασίας των δικαιωμάτων των λαών στην Αφρική, όπως σήμερα, ισχυρίζονται οι Αμερικανοί με την υπόθεση του Σουδάν...

-- Αυτό εξηγεί και το γεγονός, γιατί, παρά το πετρέλαιο που αντλείται τα τελευταία δέκα χρόνια σε αφρικανικές χώρες, δεν έχει βελτιωθεί το βιοτικό επίπεδο λαών της περιοχής; Τελικά, το πετρέλαιο δεν έφερε στους πολλούς τροφή, σχολεία, ή εργασία;

-- Γενικώς, σ' αυτές τις χώρες, η κατάσταση χαρακτηρίζεται από τη συνέχιση των πολέμων, της ανέχειας, και από το γεγονός πως ένα μέρος των λαών υποφέρει πραγματικά, παρά το μεγάλο ορυκτό πλούτο της χώρας τους. Αυτό, βεβαίως, συμβαίνει, γιατί οι λαοί δεν έχουν λόγο στην παραγωγή και, φυσικά, στα τελικά κέρδη που επιφέρει το πετρέλαιο και που τα απολαμβάνουν οι διεθνείς πλιατσικολόγοι. Αυτοί συνηθίζουν, βέβαια, να αποδίδουν την αντίφαση της φτώχειας των λαών χωρών με ορυκτό πλούτο στην «κακοδιαχείριση» των κυβερνήσεων. Ομως, η κατάσταση αυτή δεν οφείλεται στις κυβερνήσεις μόνον. Καθώς πραγματικό λόγο στον πλούτο αυτών των χωρών δεν έχουν όχι μόνον οι λαοί, αλλά και οι κυβερνήσεις τους. Αυτοί που επωφελούνται πραγματικά απ' τον τεράστιο πλούτο είναι οι μεγάλες εταιρίες, οι ιμπεριαλιστές...

-- Ας πάμε τώρα στα τεκμαινόμενα της Ζιμπάμπουε. Πολλά γράφηκαν, αφότου η κυβέρνηση του Προέδρου Ρόμπερτ Μουγκάμπε έβαλε μπρος το πρόγραμμα για την αναδιανομή της καλλιεργήσιμης γης, που έως πρότινος εκμεταλλευόταν μειοψηφία λευκών μεγαλογαιοκτημόνων. Γιατί νομίζετε πως η Δύση, ιδιαίτερα η Βρετανία, αντέδρασε τόσο έντονα σ' αυτήν τη μεταρρύθμιση;

-- Πρώτα απ' όλα, πρέπει να καταλάβετε την προέλευσή μας ως χώρας. Ημασταν κάποτε βρετανική αποικία και πολεμήσαμε για την ανεξαρτησία μας το 1980. Και όταν κερδίσαμε την ανεξαρτησία μας, αυτό έγινε στο πλαίσιο των Συμφωνιών της Διάσκεψης του Λάνκαστερ, που είχε ως αποτέλεσμα κάποιες συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Στην περίπτωσή μας, βασικό ζήτημα ήταν εκείνο της καλλιεργήσιμης γης. Ηταν ένα απ' τα κίνητρα που έκαναν πολλούς απ' το λαό μας να παλέψουν για την ανεξαρτησία. Απ' την αρχή του απελευθερωτικού μας αγώνα, θεωρήσαμε πως δεν μπορεί να υπάρξει ανεξαρτησία, δίχως να προχωρήσουμε και σε διαδικασία απελευθέρωσης της γης. Ετσι, αυτό που έγινε στο πλαίσιο της Διάσκεψης του Λάνκαστερ, ήταν η συνάντηση Αμερικανών και Βρετανών που υποσχέθηκαν πως θα μαζέψουν χρήματα για να χρηματοδοτήσουν προγράμματα μετεγκατάστασης (για εκείνο το μέρος του πληθυσμού που επλήγη απ' την κατοχή καλλιεργήσιμων εκτάσεων απ' τη μειοψηφία των μεγαλοτσιφλικάδων). Από τα χρήματα που υποσχέθηκαν, δηλαδή κάπου 520 εκατομμύρια δολάρια, τελικώς κατέβαλαν 40 εκατομμύρια! Επειδή δεν κατέβαλαν τα χρήματα που όφειλαν στο πλαίσιο των συμφωνιών, άνθρωποι που συμμετείχαν στον απελευθερωτικό αγώνα του λαού μας άρχισαν να εξεγείρονται. Και τότε μεγάλες δυνάμεις μίλησαν εναντίον μας, κατηγορώντας μας για «παράνομες πράξεις και μη δημοκρατικές ενέργειες»... Ομως, όταν αυτοί μας έκαναν αποικία, παίρνοντας τη γη μας, δεν έθεσαν ζήτημα δικαιωμάτων. Τώρα που παίρνουμε πίσω αυτό που μας ανήκει, μας κατηγορούν για παραβιάσεις δικαιωμάτων του ανθρώπου και για ασέβεια στους κανόνες δικαίου! Εμείς τους ρωτάμε: «Οταν κάνατε τη γη μας αποικία, ήταν αυτό δημοκρατικό ή πράξη σύμφωνη με τους κανόνες δικαίου;».

-- Το θέμα αναδιανομής της γης δεν απασχολεί μόνον τη Ζιμπάμπουε, αλλά και άλλες χώρες, π.χ., τη Νότια Αφρική, όπου και εκεί υπάρχει μία μειοψηφία Αφρικάνερς που ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος της εύφορης γης. Γιατί πιστεύετε πως οι κυβερνήσεις Μαντέλα και Μπέκι ακολουθούν σ' αυτόν τον τομέα διαφορετική στρατηγική;

-- Δε θα πρέπει κάποιος να ξεχνά το πλαίσιο της νοτιοαφρικανικής πολιτικής. Εχουν περάσει μόλις δέκα χρόνια από την πραγματική ανεξαρτησία της χώρας και πολλά είναι τα ανοιχτά ζητήματα! Αργά ή γρήγορα, θα βρουν έναν τρόπο να αντιμετωπίσουν αυτά τα ζητήματα. Βέβαια, οι σύντροφοι απ' το συνασπισμό δυνάμεων του ANC (Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο) προσπαθούν να εφαρμόσουν ένα πρώτο πρόγραμμα, που να αντιμετωπίζει και το θέμα της γης. Ομως, είναι θέμα χρόνου να το λύσουν ριζικά και αυτό θα το βρουν μπροστά τους. Και στη Ν. Αφρική και στη Ναμίμπια... Είναι αναπόφευκτο! Δεν μπορείς να πεις πως έχεις ανεξάρτητη χώρα, όταν δεν έχεις παντού τον έλεγχο. Εάν πας στη Βρετανία για επενδύσεις, θα τις κάνεις με τους όρους της Βρετανίας. Εάν πας στην Αμερική, το ίδιο. Ε λοιπόν, αυτό που τους λέμε είναι απλό: Δώστε ό,τι μας ανήκει και μετά αν θέλετε ελάτε ως επενδυτές. Ομως, θα κάνετε επενδύσεις με τους όρους της Ζιμπάμπουε. Αυτό εμείς πιστεύουμε πως είναι δημοκρατικό...

-- Τα τελευταία χρόνια, οι ΗΠΑ προσπάθησαν να προωθήσουν σε χώρες με λειψυδρία και πείνα «ανθρωπιστική βοήθεια» γενετικώς μεταλλαγμένων τροφίμων. Η Ζιμπάμπουε ήταν η πρώτη που είπε «όχι», παρά το γεγονός πως υποσιτίζονταν χιλιάδες λαού λόγω ξηρασίας. Προ μηνών, «όχι» είπε και η κυβέρνηση της Ζάμπια...

-- Πιστεύουμε πως αυτό δεν ήταν ούτε δίκαιο, ούτε σωστό, αν και η Αφρικανική Ενωση δεν αρνείται τέτοια προϊόντα, όταν αυτό γίνεται καλοπροαίρετα. Οχι όμως και να επωφεληθούν απ' τη λειψυδρία στη Ζιμπάμπουε, για να μας αραδιάσουν γενετικώς μεταλλαγμένα τρόφιμα! Γι' αυτό και είπαμε όχι. Οταν θέλεις να βοηθήσεις έναν φίλο που λιμοκτονεί, δεν του δίνεις τρόφιμα που δε θα έπρεπε να καταναλώνονται από ανθρώπους, σωστά;

-- Ποια η κατάσταση σήμερα στη Ζιμπάμπουε, όσον αφορά περιοχές, όπου παρατηρείται έλλειψη τροφίμων;

-- Πριν από τρία χρόνια, δοκιμαστήκαμε από ξηρασία, που είναι και αποτέλεσμα της αποψίλωσης κάποιων δασών. Αυτήν την περίοδο είχαμε αρκετές βροχοπτώσεις και θέλω να πιστεύω πως μ' αυτές τις βροχές θα είμαστε σε θέση να έχουμε σοδειές ικανές τουλάχιστον για την κάλυψη των βασικών αναγκών όλου του λαού. Βεβαίως, και έχουμε ανάγκη από επιπρόσθετες ποσότητες, αλλά η κατάσταση δεν είναι τόσο δύσκολη, όσο πριν από τρία χρόνια. Θέλω να πιστεύω πως είμαστε στην αρχή μίας φάσης ανάκαμψης της οικονομίας.

-- Τελευταία, παρατηρούμε στρατιωτική κινητικότητα στην καρδιά της Αφρικής, στη λεγόμενη περιοχή των Μεγάλων Λιμνών. Βλέπουμε, π.χ., ένοπλες ομάδες της Ρουάντας, του Μπουρούντι προς και από τις περιοχές της ΛΔ του Κονγκό. Φοβάστε νέο πόλεμο στην περιοχή;

-- Το ζήτημα της περιοχής των Μεγάλων Λιμνών είναι εν μέρει ζήτημα, που αφορά και στη Ζιμπάμπουε. Θυμάστε την τελευταία φορά, όταν οι Κογκολέζοι ζήτησαν τη βοήθειά μας για την ανατροπή του Μομπούτου και η Ζιμπάμπουε τη διέθεσε; Εισήλθαμε στην περιοχή, προκειμένου να σταθεροποιηθεί η κατάσταση, αλλά βεβαίως η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη, καθώς, λόγω του πλούσιου κογκολέζικου ορυκτού πλούτου, υπήρχαν πολλοί, ανάμεσά τους μεγάλες εταιρίες, που επωφελήθηκαν απ' τα γεγονότα. Οι «διεθνείς πλιατσικολόγοι» είναι πράγματι πίσω από τους πολέμους και την αποσταθεροποίηση στην περιοχή. Δεν είναι οι Αφρικανοί που επιτίθενται σε Αφρικανούς ή προκαλούν τέτοιες καταστάσεις. Η κατάσταση στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών έχει διαμορφωθεί έως τώρα έτσι, γιατί η ΛΔ Κονγκό έχει πολύ ορυκτό πλούτο. Γι' αυτό και βλέπετε πως, όταν οι Αφρικανοί καταβάλουν προσπάθειες για να λύσουν τα προβλήματά τους, επεμβαίνουν διάφοροι. Και επεμβαίνουν, επειδή καταλαβαίνουν πως, π.χ., με την παρουσία του στρατού της Ζιμπάμπουε στη ΛΔ Κονγκό, οι λαοί τους συνειδητοποιούν πως είναι σημαντικό να παλέψουν μαζί... Θέλουμε, πάντως, να πιστεύουμε πως στο τέλος η ειρήνη και η ευημερία θα επέλθουν στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών...

-- Λέγεται πως είναι «απαραίτητη» η επαναχάραξη των συνόρων στην Αφρική, μετά το τέλος της περιόδου αποικιοκρατίας. Τι λέτε;

-- Θεωρώ πως πράγματι οι αφρικανικές χώρες σέβονται τα σύνορα που χαράχτηκαν επί αποικιοκρατίας. Δε νιώθουμε στριμωγμένοι σ' αυτά τα σύνορα. Ολοι είμαστε μέρος του κόσμου. Ομως, τελικά, ίσως λόγω πολέμων σε μερικές περιοχές να υπάρξουν αλλαγές. Αλλά θέλω να πιστεύω πως οι συρράξεις δεν είναι αποτέλεσμα αυτών των συνόρων, αλλά των μεγάλων ξένων συμφερόντων, που κρύβονται πίσω από κάποια «σύνορα». Ας σκεφθούμε όμως και αυτό: Αν σχεδιάσεις μία οικονομία σε 20 - 30 χώρες, που αποτελούν αποικίες σου, και ξαφνικά αυτές οι αποικίες γίνονται ανεξάρτητες, αυτό δημιουργεί προβλήματα στην οικονομία σου. Γι' αυτό και οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί επιχειρούν να διατηρήσουν τον έλεγχο σ' αυτές τις πρώην αποικίες, έτσι ώστε να επωφελείται και σήμερα η οικονομία τους. Εάν υπάρξουν κάποιες μεθοριακές αλλαγές, αυτό δε θα σημαίνει πως εμείς οι Αφρικανοί δεν μπορούμε να ζήσουμε μαζί, αλλά ότι κάποιες απ' τις μεγάλες χώρες επωφελούνται από τη φτώχεια ή τα προβλήματα, πολλά από τα οποία δημιουργούν οι ίδιες.

Επί παραδείγματι, στη Ζιμπάμπουε δημιούργησαν οι Βρετανοί το αντιπολιτευόμενο «Κίνημα Δημοκρατικής Αλλαγής», για να προωθήσουν τα συμφέροντά τους. Ομως, το κόμμα αυτό δεν έχει λαϊκή ανταπόκριση. Και κάθε φορά που χάνει στις εκλογές, λένε πως οι εκλογές ήταν νοθευμένες. Παράλληλα, οι Βρετανοί, μας λένε πως πρέπει να διαπραγματευτούμε μαζί τους! Με ποιους να «διαπραγματευτούμε»; Με ένα κόμμα, που δεν έχει την αποδοχή του λαού; Που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των Βρετανών;