Οι πολιτικές εξελίξεις που ακολούθησαν τη μεταπήδηση του πρωθυπουργού της Πορτογαλίας, Μανουέλ Ντουράου Μπαρόζο, στην προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τον περασμένο Ιούνη, δημιούργησαν κραδασμούς στο αστικό πολιτικό σύστημα. Γεγονός που έθεσε για περίπου ένα μήνα σε δοκιμασία τους αστικούς πολιτικούς θεσμούς της χώρας (μερικοί σχολιαστές με δόση υπερβολής χαρακτήρισαν τα γεγονότα τα πιο σημαντικά από την Επανάσταση των Γαριφάλων), ενώ τελικά έληξε με ένα ουσιαστικό εκλογικό πραξικόπημα και την αλλαγή φρουράς μεταξύ των βασικών πολιτικών εκπροσώπων της αστικής τάξης.

Τους κραδασμούς στην ουσία πυροδότησαν τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών του περασμένου Ιούνη, που έστειλαν ένα διπλό μήνυμα στη συντηρητική κυβέρνηση. Αφ' ενός το εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό συμμετοχής (38%), όπως και στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, απέδειξε τη βαθιά δυσαρέσκεια του πορτογαλικού λαού για το ευρωπαϊκό «όραμα» και τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές που επιβάλλει. Πολύ περισσότερο στην Πορτογαλία που τα τελευταία χρόνια όχι μόνο μαστίζεται από οικονομική κρίση αλλά εφαρμόζει ένα εξαιρετικά σκληρό πρόγραμμα λιτότητας προκειμένου να μειώσει το έλλειμμα που είχε ξεπεράσει το 4% του ΑΕΠ. Το δεύτερο μήνυμα ήταν η καταδίκη του κυβερνητικού συνασπισμού των Σοσιαλδημοκρατών (PSD) (ουσιαστικά είναι χριστιανοδημοκράτες) και του Λαϊκού Κόμματος (PP), που στις εκλογές κατέβηκαν με κοινό ψηφοδέλτιο με την επωνυμία «Φόρτσα Πορτογαλία». Τα δύο κόμματα μαζί έχασαν περισσότερες από 16 μονάδες σε σχέση με το άθροισμα των ποσοστών τους στις βουλευτικές του 2002 (33% έναντι 49%).

Τις επόμενες βδομάδες ο Μπαρόζο πολύ βολικά επέλεξε να γίνει πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στην περίπτωση αυτή ο Πρόεδρος της χώρας (εν προκειμένω ο Ζόρζε Σαμπάιο, που προέρχεται από το Σοσιαλιστικό Κόμμα, το οποίο κέρδισε τις εκλογές του Ιούνη) έχει δύο επιλογές, ή να διαλύσει τη Βουλή και να προκηρύξει νέες εκλογές ή να καλέσει το κόμμα που κέρδισε τις προηγούμενες βουλευτικές να προτείνει νέο υποψήφιο για την πρωθυπουργία. Ο Σαμπάιο αφού συναντήθηκε με πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες της χώρας αλλά όχι με εκπροσώπους του συνδικαλιστικού κινήματος, αποφάσισε να ψηφίσει υπέρ της «συνέχειας», να δώσει δηλαδή την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στο νέο ηγέτη των Σοσιαλδημοκρατών, Πέδρο Σαντάνα Λόπες (χαρακτηρίζεται ως ο Πορτογάλος Μπερλουσκόνι εξαιτίας των επενδύσεών του σε μέσα ενημέρωσης αλλά και του δεξιού λαϊκίστικου πολιτικού λόγου του), με την προϋπόθεση ότι δε θα υπάρξουν παρεκκλίσεις από το πρόγραμμα λιτότητας, ιδιωτικοποιήσεων και επιθέσεων εναντίον των δικαιωμάτων των εργαζομένων της κυβέρνησης Μπαρόζο, προκειμένου να μην «κινδυνέψει» η «οικονομική ανάκαμψη» της χώρας.

Η απόφαση του Προέδρου προκάλεσε μεταξύ άλλων και την παραίτηση του ηγέτη του Σοσιαλιστικού Κόμματος, Φέρο Ροντρίγκεζ, ο οποίος, όπως είπε, τη θεώρησε «προσωπική ήττα». Ανάλογα σχόλια έκαναν πολλά στελέχη του Σοσιαλιστικού Κόμματος, που πίστεψαν ότι ο Σαμπάιο θα τους παρέδιδε τα κλειδιά της εξουσίας. Το Σεπτέμβρη οι Σοσιαλιστές αναμένεται να εκλέξουν στην αρχηγία του κόμματος τον «επικοινωνιακό» Ζοσέ Σόκρατες, ο οποίος θεωρείται ακόμα πιο μπλερικός από τον Ροντρίγκεζ και διακηρύσσει μια νέα στροφή του Σοσιαλιστικού Κόμματος στο Κέντρο (πόσο πιο Κέντρο αναρωτιέται κανείς).

Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι παρά την προφανή προσπάθεια των μεγάλων παραγόντων της οικονομικής και πολιτικής ζωής της Πορτογαλίας να διασφαλιστεί το αντιλαϊκό πρόγραμμα, η νέα κυβέρνηση μόνο σταθερή δεν μπορεί να χαρακτηριστεί αφού οι αντιθέσεις εντός της είναι τεράστιες. Ισχυρά στελέχη εντός των Σοσιαλδημοκρατών, όπως ο Μαρτσέλο Ρεμπέλο ντε Σόουσα (θεωρούνταν από τα φαβορί για την ηγεσία), έχουν αμφισβητήσει ανοιχτά την εκλογή του Σαντάνα Λόπες από το Εθνικό Συμβούλιο, ενώ προβλήματα υπάρχουν και με το υπερσυντηρητικό Λαϊκό Κόμμα, που σίγουρα θα επιθυμούσε να ενισχύσει τη θέση του σε βάρος των Σοσιαλδημοκρατών.

Τελικά, πέρα από τα παιχνίδια εξουσίας και την ανανέωση των προσώπων, το μήνυμα των τελευταίων βδομάδων ήταν ότι η κρίση αξιοπιστίας του πολιτικού συστήματος της Πορτογαλίας λύθηκε με το γνωστό τρόπο. Δηλαδή, με την ψήφο υπέρ της «συνέχειας». Το επόμενο βήμα, όπως υποσχέθηκε και ο πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας, Βίτορ Κονστάνσιο, είναι «να γίνουν αυξήσεις στους μισθούς μικρότερες του πληθωρισμού έτσι ώστε να διασφαλιστεί η οικονομική αναθέρμανση»...