Η αισθαντική ποιήτρια Μαρία Ιωάν. Πατσαλή, ανάμεσα στις πολλές ποιητικές συλλογές που μας έχει δώσει ως τώρα, μας έδωσε και συλλογές με δοκίμια που αφορούν τη φιλοσοφία της ζωής και την ποίηση. Εχοντας το χάρισμα να στοχάζεται πάνω σε καθημερινές αλήθειες, βοηθάει τον άνθρωπο να γνωριστεί με τον ίδιο τον εαυτό του.

Το βιβλίο της «Πνευματικές μνήμες» αποτελείται από κείμενα που γράφτηκαν και ανακοινώθηκαν σε διάφορα λογοτεχνικά συμπόσια. Μέσα απ' αυτά ο αναγνώστης γίνεται κοινωνός της ζωής και του έργου του Πινδάρου, αλλά και συγχρόνων ποιητών όπως είναι η Κλεαρέτη Δίπλα Μαλάμου, η ρομαντική ποιήτρια, σε στιγμές που εξυμνεί τη φύση με στίχους όπως αυτοί: «Στα θερισμένα ολόγυρα χωράφια, ξεδιπλώνει / μαλαμοΰφαντο χαλί, τ' αψύ το καλοκαίρι».

Η Μ. Ι. Π. γεννημένη και μεγαλωμένη στη Χαλκίδα δε θα μπορούσε να μην προβάλει εδώ την - απ' την ίδια πόλη - πονεμένη ποιήτρια Καλλιόπη Ε. Σκαρίμπα, αδερφή του Γιάννη Σκαρίμπα, άγνωστη στους πολλούς. Η ποιήτρια έφυγε απ' τη ζωή πριν προλάβει να «φτιάξει τ' ακρογιάλια» της Χαλκίδας, «με λυπημένη χάρη» και πάντα περιμένοντας το νυμφίο των ονείρων της «απ' του Ναδίρ τη νύχτα».

Συνυπάρχει ακόμα, σ' αυτό το βιβλίο, μαζί με το Διονύσιο Σολωμό, το Λορέντζο Μαβίλη, τον Ιωάννη Γρυπάρη, κι ο άγνωστος επίσης στους πολλούς Παναγιώτης Κάλλας Τσοπανάκος: «Ενας νεότερος Τυρταίος» που φλόγιζε τις καρδιές των παλικαριών στην Επανάσταση του '21. Ο Γερμανός Καρλ Μέντελσον στην ιστορία που έγραψε για την Ελλάδα (1453 -1874) είναι αυτός που αναφέρει τον Τσοπανάκο ως Τυρταίο. Και συμπληρώνει: «Μου προκάλεσε εντύπωση το ότι ο αμαθής αυτός άνθρωπος είχε εισχωρήσει στο πνεύμα των αρχαίων Ελλήνων, όπως μαρτυρούν οι κάτωθι στίχοι του από την περιβόητη μάχη του Λάλα: "Ω Αχιλλέα κι Ηρακλή / και θαυμαστέ Θεμιστοκλή Σηκωθείτε από τους τάφους / να ιδείτε νέους άθλους"».

Προλογίζοντας η Μ. Ι. Π. το αξιόλογο βιβλίο της θα σημειώσει: «Εμείς οι Ελληνες έχουμε σίγουρα υπέροχη κληρονομιά και ιερό χρέος». Η ίδια, ακριβώς, αυτός το χρέος εκπληρώνει, προβάλλοντας διαχρονικά την ποίηση ως «το άλας της Γης» (εκδόσεις ΜΑΥΡΙΔΗΣ).