Ο ΜΗΝΑΣ ο αξέχαστος της Λευτεριάς. Ο Οκτώβρης του 1944. Εχουν περάσει από τότε 60 χρόνια. Εκείνη η αλησμόνητη Πέμπτη (12 του Οχτώβρη 1944) που η μέρα δεν ήθελε να τελειώσει κι η απέραντη λαοθάλασσα τρικύμιζε από τη μια άκρη στην άλλη της Αθήνας καθώς μαθευόταν το νέο το μεγάλο που λαχταρούσε χρόνια ν' ακούσει κι είχε με θυσίες μεγάλες πληρώσει ν' αντισταθεί στους εισβολείς.

ΗΤΑΝ σαν αύριο το βράδυ, που η πρωτεύουσα ζούσε μέσα σε μια γλυκιά αναμονή καρτερώντας το ξημέρωμα της καινούριας μέρας. Ακουγες τα βήματα αυτά των Γερμανών που αποχωρούσαν που θα 'ταν τα στερνά κι εσύ με τους νέους συντρόφους της ΕΠΟΝ τύπωνες σ' αυτήν την ολονυχτία χιλιάδες προκηρύξεις, αυτές που θα 'πρεπε να μοιραστούνε στην καρδιά της Αθήνας, που θα γιόρταζε τη λευτεριά της.

ΟΙ ΛΑΪΚΕΣ γειτονιές, όλα τα τιμημένα τα άπαρτα κάστρα του Αγώνα, που από βδομάδες κιόλας ζούσαν ελεύθερες με τα τμήματα του ΕΛΑΣ φρουρούς στα σύνορά τους. Οι καταματωμένες γειτονιές όλες πανέτοιμες για το μεγάλο πανηγύρι.

Η ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ, αυτό το Στάλινγκραντ του αντιστασιακού μας αγώνα, άνοιξε τα σεντούκια των κοριτσιών της και βγήκαν, προσφορά, τ' άσπρα χιονάτα υφάσματα για να ετοιμαστούν τα πανό, που μ' αυτά η γειτονιά θα κατέβαινε στη μεγάλη συγκέντρωση.

ΕΙΝΑΙ ο καλλιτέχνης της γειτονιάς, ο ζωγράφος Γ. Σικελιώτης, που με φλόγα θα δουλέψει το τεράστιο εκείνο πανό, που ξεχώριζε εντυπωσιακά ανάμεσα στα αμέτρητα άλλα πανό. Στο μεγάλο πανηγύρι η αντάρτισσα Καισαριανή βεβαίωνε πανηγυρικά τη μαχητική παρουσία της.

ΑΥΤΗ η μέρα, αυτές οι ώρες είναι που κι η εφημερίδα μας, ο «Ριζοσπάστης», από τα κατάβαθα της γης, όπου τυπωνόταν στα χρόνια της φασιστικής κατοχής αλλά και της βασιλομεταξικής δικτατορίας, βγαίνει στο φως του ήλιου. Είναι χιλιάδες και χιλιάδες που τον κρατούν στα χέρια, τον χαίρονται, τον δείχνουν. Αυτό το μικρό δισέλιδο.

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ μας είχε από καιρό κάνει έγκαιρα τις προετοιμασίες της, ώστε να βρεθεί έτοιμη την ώρα της απελευθέρωσης. Ετσι είχε εγκαταστήσει τυπογραφείο στη Ν. Ελβετία κι εκεί το συντακτικό επιτελείο τύπωνε το «Ρ» που με το μηχανισμό διανομής του προωθούσε γρήγορα σ' ολόκληρη την Αθήνα, όπου εξακολουθούσαν να είναι Γερμανοί.

ΕΙΝΑΙ χαρά ζωής να 'χεις ζήσει τέτοιες ώρες μοναδικές και στο ημερολόγιο να τη θυμάσαι αυτή τη μέρα, την πιο όμορφη, δίπλα σε νέους συναδέλφους που τρέχουν στο ρεπορτάζ και πάνω απ' όλα μέσα στην εφημερίδα μας που σου έθρεψε όνειρα, που σ' έκανε δημοσιογράφο. Ο δημοσιογράφος είναι μερικές φορές μοναδικές, που δε χρειάζεται τεφτέρια κι άλλα σύνεργα... Τα βλέπει, τα καταγράφει...

ΔΥΟ ΣΤΕΡΝΑ στερνά λόγια από το ρεπορτάζ της εφημερίδας μας. Υστερα από 60 χρόνια κρατά όλη τη φωτιά και την αλήθεια της μεγάλης μέρας. Γράφει ο «Ρ»: «Δεν ήταν άνθρωποι κοινοί, δεν ήταν άτομα όλες αυτές οι εκατοντάδες χιλιάδες άντρες, γυναίκες, παιδιά που ξεχύθηκαν σε μια απερίγραπτη ανθρωποθάλασσα προς το κέντρο της ξεσκλαβωμένης πόλης. Η ατομική ζωή χάνει ολότελα τη σημασία της σε παρόμοιες στιγμές».

ΚΑΙ το ρεπορτάζ προσθέτει: «Ηταν η μάζα, η ανώνυμη και κυρίαρχη μάζα, ήταν ο λαός που έγραφε έτσι μιαν ακόμη περήφανη κι ακατάλυτη σελίδα στη δοξασμένη ιστορία των αγώνων του...».

ΕΞΗΝΤΑ χρόνια πέρασαν από την ώρα που λευτερώθηκε η αδούλωτη Αθήνα. Η μεθαυριανή Τρίτη 12 του Οκτώβρη 2004, φέρνει στο νου την αξέχαστη εκείνη μέρα που το χιτλερικό κουρέλι χάθηκε από την Ακρόπολη. Και δεν κατέβηκε βέβαια μοναχό του. Η λευτεριά ήταν ακριβοπληρωμένη. Με ποτάμια αίματα, θυσίες, που δεν έχουν μετρημό. Κληρονομιά ατίμητη και ζωογόνα πάντα αυτή, που μας άφησε η ΕΑΜική Εθνική Αντίσταση.

«Η ΑΘΗΝΑ, έγραφε, τότε ο Γιάννης Ζεύγος, υπουργός στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, περήφανη κι αδούλωτη με το φωτοστέφανο του μαρτυρίου και του ηρωισμού, αστραποβολάει από δόξα, μεγαλείο και δείχνει σ' όλο το έθνος το δρόμο της πάλης και της νίκης...».