Μπροστά στο 17ο Συνέδριο του Κόμματός μας έχει σημασία να εξετάσουμε αυτή τη σχέση.

Να μιλήσουμε δηλαδή για το ζήτημα της ταξικής συνείδησης της εργατικής τάξης (ΕΤ), γενικά των εργαζόμενων και την αναγκαιότητα του ολοκληρωμένου πολιτικού αγώνα, που φτάνει μέχρι την ανατροπή της εκμετάλλευσης.

Στόχος δύσκολος, που απαιτεί πρώτ' απ' όλα τα μέλη και τα στελέχη του ΚΚΕ, οι φίλοι και οι οπαδοί του, να έχουν εμπιστοσύνη στη δύναμη της ΕΤ, σταθερότητα στο καθήκον της πολύπλευρης ισχυροποίησης του Κόμματος της ΕΤ, του ΚΚΕ, ακλόνητη πίστη στην αναγκαιότητα και επικαιρότητα του σοσιαλισμού.

Δεν ξεκινάμε από την αρχή. Συνεχίζουμε το δρόμο που πριν από μας βάδισαν εκατοντάδες χιλιάδες απλοί άνθρωποι του λαού μας. Δεν αλλάζουμε διαδρομή. Να συντομεύσουμε το δρόμο θέλουμε, γκρεμίζοντας τις παραπλανητικές πινακίδες που κάποιοι έχουν στήσει. Είμαστε τώρα καλύτερα εξοπλισμένοι. Κουβαλάμε την πολύχρονη πείρα μας με τα θετικά και τα αρνητικά στη δράση μας, τη θεωρία μας και τις αρχές μας, την τιμημένη ιστορία μας.

Είμαστε πιο ώριμοι, ώστε να συζητάμε καλύτερα και να εφαρμόζουμε με μεγαλύτερη επιτυχία την κατάλληλη τακτική.

Το βασικό ερώτημα που θέλει απάντηση είναι: Ποιο το επίπεδο σήμερα της συνείδησης της ΕΤ και τι κάνουμε εμείς γι' αυτό; Συνειδητοποιεί τα πραγματικά της συμφέροντα και παλεύει γι' αυτά ή αποδέχεται τα επίπλαστα συμφέροντα που άλλοι έχουν καθορίσει γι' αυτήν;

Η αστική τάξη διαθέτει πολλά όπλα, μπορεί να χειρίζεται κατά το συμφέρον της την κοινωνική συνείδηση μέσα από πλήθος ιδεολογημάτων, μέσα από μηχανισμούς επίδρασης και ελέγχου του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος.

Από την άλλη μεριά υπάρχουν σοβαρές δυσκολίες που έχουν να κάνουν με τις αλλαγές στη ζωή των εργαζόμενων. Υπάρχει φόβος και ανασφάλεια, απομάκρυνση από την οργανωμένη ζωή, λόγω των αρνητικών αλλαγών στις εργασιακές σχέσεις, απογοήτευση και ηττοπάθεια. Οι εργαζόμενοι και κυρίως οι εργαζόμενες γυναίκες συμβιβάζονται τώρα πιο εύκολα μπροστά στις δυσκολίες, αποδέχονται το ελάχιστο, διεκδικούν κάποιο επιμέρους αίτημα (χωρίς βεβαίως να υποτιμάται κι αυτό), δεν απαιτούν όσα πραγματικά δικαιούνται.

Η διεκδίκηση γίνεται στα πλαίσια τα προκαθορισμένα από το ίδιο το σύστημα, η απαίτηση όμως μπαίνει στα πλαίσια που η ίδια η ανάπτυξη του καπιταλισμού βάζει, δημιουργώντας σύγχρονες ανάγκες.

Ο παραγόμενος πλούτος είναι αποτέλεσμα της μεγαλύτερης εκμετάλλευσης της ΕΤ από το κεφάλαιο. Αυτό το στοιχείο συσκοτίζεται, από την αστική τάξη, ακριβώς γιατί δεν τη συμφέρει να διεκδικηθεί και να απαιτηθεί η διαχείρισή του από τους ίδιους τους παραγωγούς του, δηλαδή την ΕΤ και τα λαϊκά στρώματα.

Αν απαιτηθεί αυτό, τότε τα θεμέλια της εκμετάλλευσης θ' αρχίσουν να τρίζουν κι αυτό το ξέρουν καλά όσοι στηρίζουν το σύστημα. Αυτοί που ακόμη δυσκολεύονται να το κατανοήσουν είναι οι εκμεταλλευόμενοι.

Βεβαίως, η άνοδος της πολιτικής συνείδησης της ΕΤ δε θα έρθει από μόνη της, ούτε μόνον από τις δικές μας αναλύσεις, ούτε μόνον ως αποτέλεσμα των οδυνηρών εμπειριών της από την εφαρμογή των αντιλαϊκών αναδιαρθρώσεων του καπιταλισμού.

Θα έρθει από την ατομική και συλλογική εμπειρία στη διαδικασία ανάπτυξης των αγώνων. Αγώνων ενωτικών, συντονισμένων και με σαφή προσανατολισμό. Θα έρθει από τη συγκεκριμένη ιδεολογικοπολιτική δουλιά των μελών και στελεχών του Κόμματος. Η ωρίμανση της ταξικής συνείδησης είναι σύνθετο ζήτημα, γίνεται μέσα απ' όλες τις μορφές της ταξικής πάλης, γίνεται με την ταξική σύγκρουση.

Μόνο το ΚΚΕ μπορεί να βοηθήσει την ΕΤ να κατανοήσει το ρόλο και την αποστολή της, την ευθύνη της απέναντι στα άλλα λαϊκά στρώματα που καταπιέζονται από την κυριαρχία των μονοπωλίων και την αυξημένη επιθετικότητα του ιμπεριαλισμού. Αλλωστε, γι' αυτό δημιουργήθηκε το ΚΚΕ και κάθε κομμουνιστικό κόμμα σε κάθε χώρα. Δεν έχει άλλο λόγο ύπαρξης παρά να φέρει την ΕΤ και τους συμμάχους της στην εξουσία.

Χωρίς δυνατό κομμουνιστικό κόμμα, οι αγώνες χάνουν τον προσανατολισμό τους, στην καλύτερη περίπτωση, μένουν στη διεκδίκηση καλύτερου μισθού ή μεροκάματου, στην προσπάθεια μείωσης της εκμετάλλευσης, όχι όμως και στην κατάργησή της.

Για την κατάργηση της εκμετάλλευσης απαιτούνται άλλα δεδομένα. Πρώτα - πρώτα η συνειδητοποίηση ότι δεν μπορεί να φέρει σε πέρας αυτό το στόχο μόνη της η ΕΤ. Εχει εν δυνάμει συμμάχους και πρέπει να τους αξιοποιήσει, να βρει μαζί τους κοινό λόγο και κοινή δράση.

Δεύτερο, μιλάμε για δυνατότητα συσπειρώσεων και μετώπων πάλης πάνω σε καθημερινά ή τοπικά προβλήματα που στην πορεία μπορούν να δυναμώνουν, να γίνονται πιο σταθερές και πιο ώριμες, να αφορούν γενικότερα ζητήματα.

Οσο το λαϊκό κίνημα θα ενισχύεται, θα δυναμώνουν και οι συσπειρώσεις, θα δυναμώνει και το Κόμμα μας. Και όσο το Κόμμα μας θα ενισχύεται, οι συσπειρώσεις και τα μέτωπα πάλης θα πολλαπλασιάζονται και το λαϊκό κίνημα θα γιγαντώνεται.

Αυτά δένονται μεταξύ τους διαλεκτικά, το ένα επιδρά στην ανάπτυξη του άλλου και το αντίστροφο.

Μπορεί ακόμη και να διαλύονται κάποιες συσπειρώσεις, γιατί δημιουργήθηκαν για κάτι προσωρινό ή γιατί στην πορεία του αγώνα κάποιοι κάνουν πίσω. Και σ' αυτή την περίπτωση το όφελος δεν είναι ούτε προσωρινό, ούτε μικρό. Κάθε μικρή ή μεγαλύτερη συσπείρωση βγάζει ρίζες. Βαθιές ή λιγότερο βαθιές, αφήνει εμπειρίες, δημιουργεί προϋποθέσεις στη συνείδηση της ΕΤ. Είναι σίγουρα όφελος. Ανοίγει το δρόμο για μεγαλύτερη, πιο συντονισμένη συσπείρωση και για το λαϊκό μέτωπο. Αρκεί σε κάθε τέτοια συσπείρωση να μην ξεχνάς την προοπτική, σημαντικό στοιχείο για την ανάπτυξη και το βάθεμα της ταξικής συνείδησης.

Αλλά και γιατί παλεύοντας για την προοπτική αποκτάς τη δυνατότητα και για κατακτήσεις σήμερα.

Βεβαίως, ο δρόμος του ταξικού αγώνα δεν είναι σπαρμένος με ρόδα, ούτε σε ευθεία γραμμή. Εχει ανεβοκατεβάσματα και πισωγυρίσματα, έχει και απώλειες.

Απαντάμε, λοιπόν, σε όλους όσοι «ανησυχούν», γιατί δε φτιάξαμε ακόμη το λαϊκό μέτωπο, ότι το ΑΑΔΜ δεν είναι κάποιος σταθμός στην πορεία μας για το σοσιαλισμό, είναι το μέσο που θα μας πάει εκεί. Οσες συσπειρώσεις και μέτωπα πάλης δημιουργούνται, τόσο οι προϋποθέσεις μαζεύονται για τη δημιουργία του λαϊκού μετώπου.

Συνεπώς έχει σημασία σήμερα να δούμε σε ποιο βαθμό έχουμε καταφέρει να γίνονται επιμέρους συσπειρώσεις.

Δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει ότι έχουν γίνει θετικά βήματα και στο εργατικό κίνημα, με τη δημιουργία και τη δράση του ΠΑΜΕ, και στο χώρο των μικρομεσαίων αγροτών με την ΠΑΣΥ, αλλά και στο αντιιμπεριαλιστικό κίνημα. Υπάρχουν δυνατότητες να ενισχυθούν παραπέρα και να δημιουργηθούν κι άλλες. Εδώ θα κριθούμε όλοι, από τις προσπάθειες και την επιμονή μας σ' αυτό το στόχο. Αυτός ο στόχος δεν εκφράζει απλά μία κομματική απόφαση. Η αναγκαιότητα των συσπειρώσεων και φυσικά του ΑΑΔΜ πηγάζει από το χαρακτήρα της εποχής μας και τις εξελίξεις που συντελούνται. Αν αυτό δεν κατανοηθεί, καμία αξία δε θα έχει οποιαδήποτε συσπείρωση δημιουργηθεί, επειδή εμείς το αποφασίσαμε.

Είναι υπόθεση, πρέπει να γίνει υπόθεση, της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού μας και όχι του Κόμματος.

Γι' αυτό λέμε ότι για ν' ανέβει η πολιτική συνείδηση της ΕΤ χρειάζεται η ύπαρξη και η δράση ενός ισχυρού κομμουνιστικού κόμματος, που θα προσανατολίζει το κίνημα, θα βοηθάει αποφασιστικά στην ενίσχυσή του, ώστε να λειτουργεί ως κινητήρια δύναμη της κοινωνικής εξέλιξης.

Η πρώτη απόπειρα της ΕΤ στην «έφοδό της στον ουρανό» έγινε, χωρίς δυστυχώς να ολοκληρωθεί.

Αφησε όμως υποθήκες στη συλλογική εμπειρία των καταπιεσμένων σε όλο τον κόσμο. Κι αυτό είναι ένα μεγάλο κέρδος.

Ο 21ο αιώνας θα είναι ο αιώνας της νίκης της ΕΤ, χωρίς πισωγύρισμα.

Αυτό το πιστεύουμε βαθιά, διαφορετικά είναι σα να δεχόμαστε ότι σταμάτησε η ιστορία της ανθρωπότητας, υπόθεση αντιεπιστημονική και παράλογη.

Αιμιλία Αγκαβανάκη

Μέλος της ΚΕ