Μήνυμα ευγνωμοσύνης για τη συμπαράσταση που έδειξαν οι Ελληνες εργαζόμενοι στο δοκιμαζόμενο σερβικό λαό, αλλά και έκκληση για αύξηση της ευρωπαϊκής εργατικής αλληλεγγύης, απευθύνει σε συνέντευξή του στο «Ρ» ο πρόεδρος του Συνδικάτου Οικοδόμων Σερβίας, Μπράνκο Ποπόβιτς. Ο Μπράνκο Ποπόβιτς βρέθηκε για λίγες μέρες στην Αθήνα, μαζί με τον Ιβάν Παβίσεβιτς (επικεφαλής του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Σερβίας), με αφορμή τις εκδηλώσεις για την Εργατική Πρωτομαγιά. Ο πρόεδρος του Συνδικάτου Οικοδόμων Σερβίας, Μπράνκο Ποπόβιτς, συνομίλησε μαζί μας για τα σύγχρονα προβλήματα εργαζόμενων και ανέργων στη Σερβία, για τις επιπτώσεις των επιδρομών και του εμπάργκο, αλλά και για τις πολιτικές εξελίξεις που διαδραματίζονται αυτόν τον καιρό στη Σερβία.

Προσδοκούμε μεγαλύτερη αλληλεγγύη, αλλά παλεύουμε και με τα δικά μας μέσα...

- Ποιο μήνυμα κομίζετε στους Ελληνες εργαζόμενους, με αφορμή τις εκδηλώσεις για την Εργατική Πρωτομαγιά;

- Ηρθαμε εδώ για να υποστηρίξουμε τους φίλους μας Ελληνες οικοδόμους. Αξιζαν και αξίζουν τη συμπαράστασή μας, γιατί είναι αληθινοί μαχητές για τα δικαιώματα των εργαζομένων και γιατί εκτιμάμε πολύ τη βοήθεια και αλληλεγγύη που έδειξαν στους εργαζόμενους Σέρβους κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών. Ελπίζουμε μάλιστα ο αγώνας που κάνουν σήμερα οι Ελληνες εργαζόμενοι να γίνει κάποτε και από άλλους εργαζόμενους στην Ευρώπη. Ιδιαίτερα σήμερα, καθώς βρισκόμαστε σε μία απίστευτη περίοδο της ιστορίας της ανθρωπότητας, που οι ιδιοκτήτες του κεφαλαίου έγιναν πάρα πολύ βίαιοι, επιδιώκοντας να περάσουν οι εργαζόμενοι στη νέα χιλιετία με τα «δικαιώματα» που είχαμε τον 18ο αιώνα! Νομίζω ότι οι φίλοι μας οι οικοδόμοι έχουν δίκαιο να παλεύουν τόσο σκληρά, θέλοντας να σταματήσουν αυτή τη συμπεριφορά των κεφαλαιοκρατών.

- Σε ποιες συνθήκες εργάζεται και ποια προβλήματα αντιμετωπίζει σήμερα ο μέσος Σέρβος εργαζόμενος;

- Οπως σε άλλες χώρες και οι δικοί μας εργαζόμενοι δουλεύουν σε πολύ δύσκολες συνθήκες. Τώρα, απασχολούνται με την ανοικοδόμηση της χώρας, που τόσο επλήγη από τους ΝΑΤΟικούς βομβαρδισμούς. Είναι μία προσπάθεια που καταβάλλεται μόνο με τα δικά μας μέσα. Τα μέσα και χρήματα που έχουμε στη διάθεσή μας είναι πενιχρά. Αλλωστε, οι επιχειρήσεις μας τα τελευταία 10 χρόνια δοκιμάστηκαν πολύ, δεδομένων των πολέμων και των κυρώσεων σε βάρος της χώρας μας. Είναι δύσκολο σε τέτοιες συνθήκες να έχει κανείς καλά αποτελέσματα... Παρ' όλα αυτά είναι εντυπωσιακά τα αποτελέσματα όσον αφορά την ανοικοδόμηση γεφυρών, δρόμων, εργοστασίων πετροχημικών, πολυκατοικιών και κτιρίων, ενώ οι ζημιές που προκάλεσαν οι επιδρομές ξεπερνούν τα 100 δισ. δολάρια. Εμείς ούτε καλά -καλά μισό δισ. δολάρια δεν μπορέσαμε να βρούμε... Δεδομένου πως δεν υπάρχουν ούτε σημεία θέλησης από πλευράς των επιδρομέων να αποκαταστήσουν τις ζημιές που προκάλεσαν.

Ετσι, ό,τι κάνουμε το κάνουμε με τα δικά μας μέσα... Οι μισθοί μας κυμαίνονται σε πολύ χαμηλά επίπεδα γύρω στις 17.000 δρχ. το μήνα, ενώ τα μηνιαία έξοδα μιας οικογένειας ξεπερνούν τις 80.000 δρχ!

- Το εύγλωττο ερώτημα είναι πώς καταφέρνει ένας Σέρβος εργαζόμενος να επιβιώσει σήμερα με τέτοια πενιχρά μέσα;

- Στη Σερβία θριαμβεύει η μαύρη οικονομία. Η μαύρη αγορά είναι πολύ ανεπτυγμένη. Είναι εργασίες που ναι μεν πληρώνονται, αλλά αυτοί που είναι εργοδότες δεν πληρώνουν φόρους στο κράτος, ούτε καλύπτουν ασφαλιστικά τους εργαζόμενους. Πολλές φορές, οι εργαζόμενοι έχουν δύο δουλιές: Δουλεύουν στην κανονική δουλιά το πρωί και το απόγευμα στον παράνομο εργοδότη. Ως επί το πλείστον, οι Σέρβοι εργαζόμενοι ασχολούνται με το παρεμπόριο, πουλώντας π. χ. βενζίνη στους δρόμους, για να επιβιώσουν.

- Πέραν των έντονων κινητοποιήσεων που έκαναν οι Ελληνες εργαζόμενοι, υπάρχουν ενδείξεις εργατικής αλληλεγγύης από άλλους εργαζόμενους της Ευρώπης;

- Εμένα με ανησυχεί το γεγονός πως δεν υπάρχει περισσότερη αλληλεγγύη μέσα στο συνδικαλιστικό κίνημα της Ευρώπης... Τα συνδικάτα και οι συνδικαλιστικές ενώσεις, εκτός της Ελλάδας, ταυτίστηκαν με τα συμφέροντα των κυβερνήσεών τους. Αυτό δεν είναι τυπικό για το συνδικαλιστικό κίνημα. Επρεπε να δείξουν πολύ πιο μεγάλη συμπαράσταση και αλληλεγγύη και να αρχίσουμε έναν ενωμένο αγώνα ενάντια στο μεγάλο κεφάλαιο. Τώρα, εκτός από τους Ελληνες και ιδιαίτερα τους φίλους μας Ελληνες οικοδόμους, υπάρχουν κάποιες επαφές με εργαζόμενους από συνδικάτα της Πορτογαλίας, της Ιταλίας, της Ουκρανίας, της Ρωσίας... Αυτές τις μέρες περιμένουμε στο Βελιγράδι να μας επισκεφθούν αντιπροσωπείες από το ουγγαρέζικο συνδικάτο οικοδόμων. Μια καλή είδηση είναι ότι επικοινώνησαν μαζί μας οι φίλοι μας από την Ισπανία που θέλουν να μας επισκεφθούν. Βέβαια, υπάρχει η καλή συνεργασία με το Συνδικάτο Οικοδόμων Ελλάδας... Αυτά δείχνουν πως υπάρχουν κάποια σημάδια μιας συνεργασίας.

- Υπάρχουν κάποια σημάδια γενικότερης αφύπνισης των εργαζομένων σε διεθνές επίπεδο. Πιστεύετε πως θα μπορούσε να αυξηθούν με τον καιρό οι αντιδράσεις τους και για την πολιτική των μεγάλων δυνάμεων στη Γιουγκοσλαβία;

- Βέβαια! Είναι σίγουρο, όμως, πως δίχως την αφύπνιση του συνδικαλιστικού κινήματος, δε θα μπορέσουμε μόνοι μας να κάνουμε τίποτε... Σιγά - σιγά φαίνεται πως υπάρχουν ενδείξεις αλληλεγγύης και από άλλες χώρες. Πιστεύουμε πως θα έπρεπε οι εργαζόμενοι και σε άλλες χώρες να διαδηλώσουν και να αντιδρούν στις κυβερνήσεις τους. Να πιέσουν για τη δημιουργία ταμείου αλληλεγγύης για την ανοικοδόμηση της χώρας μας. Βλέπετε τώρα στη Σερβία έχουμε 1.200.000 πρόσφυγες, εκ των οποίων το 50% είναι μέλη συνδικάτων από το Κοσσυφοπέδιο, τη Βοσνία, την Κροατία. Ετσι, αυτή τη στιγμή χρειαζόμαστε μια μεγάλη ανθρωπιστική βοήθεια καθώς έχουμε φθάσει στα όρια της ύπαρξης. Εμείς δίνουμε ό,τι μπορούμε, αλλά αυτά δεν αρκούν καθόλου!

- Υπάρχει κάποια υποστήριξη της κυβέρνησης ή και της αντιπολίτευσης απέναντι στα προβλήματα των Σέρβων εργαζομένων και ανέργων και με ποιον τρόπο γίνεται φανερό κάτι τέτοιο;

- Σήμερα στη Σερβία υπάρχουν μόνον 1.000.000 εργαζόμενοι. Απ' αυτούς, 500.000 δουλεύουν στα εργοστάσια, και οι υπόλοιποι σε γραφεία, εκπαίδευση, νοσοκομεία ή είναι υπάλληλοι του κράτους και των δήμων. Δε θα ήταν υπερβολή να πούμε πως απ' αυτό το ένα εκατομμύριο εργαζόμενους ζουν άλλα δέκα εκατομμύρια! Πριν από τον πόλεμο, οι εργαζόμενοι ήταν 2.200.000 και οι άνεργοι 750.000. Σήμερα, 1.200.000 άνεργοι βρίσκονται σε λεγόμενες «αναγκαστικές διακοπές», κάτι που κάνει το σύνολο των ανέργων να ανέρχεται σε περίπου 2.000.000 άτομα.

Επιπλέον, ο μέσος μισθός είναι λιγότερος από 17.000 δρχ. και σίγουρα πολλοί απ' αυτούς δεν είναι ικανοποιημένοι. Στη διάρκεια των επιδρομών, είχαμε μία πολύ μεγάλη ενότητα στο σερβικό λαό και μετά τον πόλεμο είχαμε έναν ενθουσιασμό για την ανοικοδόμηση της χώρας. Αλλά είχαμε και αντιδράσεις της αντιπολίτευσης. Και μπορώ να πω πως πολλοί εργαζόμενοι είναι με την αντιπολίτευση, γιατί η «αναθέρμανση» της παραγωγής και η ανάκαμψη της οικονομίας πάει πολύ - πολύ αργά. Και γι' αυτή την κατάσταση ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό και η σερβική κυβέρνηση. Προς το παρόν, έχουμε έναν αγώνα σκληρό μεταξύ των κομμάτων της αντιπολίτευσης και της κυβέρνησης για την εξουσία. Το γενικότερο χάος αφήνει λίγα περιθώρια για την οικονομική ανάκαμψη...

- Πιστεύετε πως η ανεργία πλήττει αδιάκριτα κάθε κατηγορία εργαζομένων ή υπάρχουν περισσότερα προβλήματα σε ειδικές κατηγορίες του εργατικού δυναμικού ανάλογα με το φύλο, την ηλικία κ.λπ.; Υπάρχουν λ.χ. πληροφορίες που φέρουν τους νέους, ιδιαίτερα εκείνους που πολέμησαν στους πολέμους, να είναι το υψηλότερο ποσοστό ανέργων...

Το πιο τραγικό τα τελευταία δέκα χρόνια είναι πως τουλάχιστον 200.000 νεαροί έφυγαν από την ΟΔ Γιουγκοσλαβία και πήγαν στο εξωτερικό. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία εργαζόμενοι, που είχαν τέσσερα με πέντε χρόνια μέχρι να βγουν στη σύνταξη, επλήγησαν ιδιαίτερα από τις καταστροφές που προξένησαν οι ΝΑΤΟικές επιδρομές. Επιπλέον, εμείς είχαμε μια αναπτυγμένη γραφειοκρατική μηχανή. Ετσι, αρκετοί απ' αυτούς που απασχολούνταν στα γραφεία έμειναν δίχως δουλιά, μια που πολλοί απ' αυτούς δεν ήξεραν να κάνουν τίποτε άλλο.

Πολιτικές που θέτουν τη χώρα σε τροχιά αλλαγών...

- Η αντιπολίτευση φαίνεται στο εξωτερικό να έχει ως βασικό στίγμα το σύνθημα αλλαγής εξουσίας, την αποχώρηση του Προέδρου Μιλόσεβιτς και την άμεση διεξαγωγή γενικών εκλογών. Ωστόσο, δε φαίνεται να φέρνει στην επιφάνεια ή να ασχολείται έντονα με τα προβλήματα των εργαζόμενων. Γιατί πιστεύετε πως συμβαίνει αυτό;

- Είναι ένα πολύ ενδιαφέρον φαινόμενο... η αδράνεια που υπάρχει και στο λαό και στους εργαζομένους. Μπορεί να είναι αποτέλεσμα των τραγικών γεγονότων που ζήσαμε πέρσι με την επιδρομή και μπορώ να πω πως ίσως είναι αποτέλεσμα της βίας του καθεστώτος που φαίνεται πως αυξήθηκε... Εχουμε εγκλήματα που καθημερινά γίνονται ολοένα και περισσότερα και το κράτος φαίνεται αδύναμο να τα ελέγξει. Εάν οι εργαζόμενοι παίρνουν μέρος στις εκδηλώσεις της αντιπολίτευσης είναι γιατί θέλουν αλλαγές.

- Ομως, υπάρχει το ζήτημα πως η αντιπολίτευση αναφέρεται γενικά σε αλλαγές, τις οποίες ασαφώς, εάν ελάχιστα, προσδιορίζει...

- Αυτό είναι αλήθεια. Η αντιπολίτευση θέλει γενικότερα η Σερβία να περάσει από την κοινωνική ιδιοκτησία στην ιδιωτικοποίηση. Λένε πως θέλουν να έρθουν οι ξένοι επενδυτές, γι' αυτό και επιτάσσουν το ζήτημα των ιδιωτικοποιήσεων...

- Ωστόσο, η πολιτική μαζικών ιδιωτικοποιήσεων και οι οικονομικές τακτικές τύπου «θεραπείας - σοκ» φαίνεται πως είχαν δυσμενή, για το λαό, αποτελέσματα στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Γιατί η σερβική αντιπολίτευση επιθυμεί την επανάληψη μιας τέτοιας πολιτικής; Πιστεύετε πως ο λαός θα μπορούσε να υποστηρίξει μαζικά τέτοιες παρατάξεις;

- Μετά από χρόνια φαίνεται πως η κοινωνικού τύπου ιδιοκτησία, που την είχαμε τα τελευταία 40-30 χρόνια, άρχισε να γίνεται εμπόδιο για την οικονομική ανάπτυξη στη Σερβία. Πρέπει να καταλάβετε πως και το καθεστώς πουλάει και ξεπουλάει και προχωρά σε ιδιωτικοποιήσεις, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την ιδιωτικοποίηση του Οργανισμού Τηλεπικοινωνιών. Νομίζουμε πως το καθεστώς ξεπουλά, για να έχει κεφάλαια που θα το βοηθήσουν να παραμείνει στην εξουσία. Εμείς, ως οικοδόμοι, θέλουμε κάτι άλλο. Θέλουμε να μείνουν οι εργαζόμενοι αυτοί που θα έχουν τον έλεγχο των επιχειρήσεων, έχοντας για παράδειγμα το 51% των μετοχών μιας επιχείρησης. Ετσι, εάν θέλει κάποιος να επενδύσει 100 εκατ. μάρκα στη βιομηχανία τσιμέντου, κάνοντας μια νέα βιομηχανική μονάδα παραγωγής, θα έχει τόσες μετοχές... Για μας, κάτι τέτοιο θα ήταν λύση μπροστά στο τεράστιο πρόβλημα της ανεργίας.

- Τι ελλείψεις υπάρχουν στη χώρα αναφορικά με τις επιπτώσεις του εμπάργκο και των περσινών επιδρομών;

- Εχουμε λιγότερα γεωργικά προϊόντα τώρα, μεταξύ άλλων και γιατί παρατηρούνται σοβαρές ελλείψεις σε ανταλλακτικά αγροτικών μηχανημάτων. Μία από τις επιπτώσεις των βομβαρδισμών είναι ότι παρήγαγε «συνταξιούχους» με πολύ χαμηλές αποδοχές... Δεκάδες χιλιάδες οικογένειες συνταξιούχων με μηνιαίες αποδοχές γύρω στις 10.000 δρχ. το μήνα αδυνατούν να αγοράσουν είδη όπως ένας θερμοσίφωνας, του οποίου το κόστος ξεπερνά τις 45.000 δρχ. Τα νοσοκομεία δεν έχουν ιατροφαρμακευτικό υλικό. Αρκετά φάρμακα υπάρχουν, για παράδειγμα, σε ιδιωτικά φαρμακεία, αλλά η τιμή τους είναι απρόσιτη για τον άνεργο, τον συνταξιούχο, ακόμη και τον μέσο εργαζόμενο!

- Επίκεινται γενικές εκλογές ίσως πριν την εκπνοή αυτού του χρόνου. Πώς προβλέπετε να αντιδράσει ο λαός μπροστά στην κάλπη;

- Πιστεύουμε πως εάν οι εκλογές διεξαχθούν σε ήρεμο κλίμα, με αληθινή ελευθερία του Τύπου και της τηλεόρασης και μέσα σε μία δημοκρατική ατμόσφαιρα στη Σερβία, τότε θεωρώ σχεδόν σίγουρο πως θα έχουμε αλλαγές...