Οι διεθνείς μέρες που είναι αφιερωμένες σ' ένα σημαντικό γεγονός, σε μια θεματική ή σε μια προτεραιότητα που θέτει η παγκόσμια κοινότητα, μέσω του ΟΗΕ ή άλλων διεθνών οργανισμών, τείνουν να προσομοιάσουν με το χριστιανικό εορτολόγιο που καθημερινά έχει αναφορά σε κάποιον άγιο ή οσιομάρτυρα. Μια απλή περιήγηση στα ημερολόγια αρκεί για να διαπιστωθεί του λόγου το αληθές. Ετσι, πριν από λίγες μέρες είχαμε την «εορτή» της γυναίκας. Μια μέρα από τις 365 του χρόνου της δίνουν την ευκαιρία για ένα λουλούδι στο χώρο εργασίας ή το σπίτι, για κάποια καλά λόγια που θα ειπωθούν στο σχολείο από τους εκπαιδευτικούς στους μαθητές τους και αφιερώματα στα ΜΜΕ, που διακρίνονται από την κενολογία τους και εξαντλούνται στις ποσοστώσεις και την αναγκαιότητα των νομοθετικών ρυθμίσεων που πρέπει να επιχειρηθούν. Και μετά τη δωδεκάτη νυχτερινή ξανά - μανά τα ίδια. Δηλαδή το απόλυτο τίποτα. Δηλαδή, από ...οικολογική οπτική, αντιμετωπίζεται «ως άλλο ένα είδος» αναγκαίο για την ισορροπία του οικοσυστήματος ή ορθότερα της οικόσφαιρας. Πέραν αυτού ουδέν. Ανεργία γυναικών, υπερ-εκμετάλλευση, φυλετικές διακρίσεις, ανισότητα σε πολιτικοκοινωνικό επίπεδο κτλ. είναι έννοιες που ναι μεν μπορεί και να ακουστούν, αλλά θα ξεχαστούν την επόμενη μέρα. Εξω από τη λογική αυτή, η σελίδα φιλοξενεί σήμερα ένα απόσπασμα από το έργο της Rita Madotto «Οικοκαπιταλισμός» (εκδ. «Στάχυ»), που κυκλοφόρησε πριν από δέκα χρόνια στη χώρα μας. Και μπορεί να μην έτυχε της ανταπόκρισης που του αναλογούσε, από το αναγνωστικό κοινό, όπως εξάλλου όλα τα βιβλία με παρόμοια θεματολογία, αλλά η σημερινή αναφορά του είναι συμβολική, μια και η σελίδα το είχε παρουσιάσει τότε λεπτομερειακά.

Σύμφωνα με την συγγραφέα του βιβλίου ένας από τους ελκυστικότερους τομείς της «πράσινης» βιομηχανίας αφορά στα απόβλητα. Ως γνωστό, η παραγωγή αντλεί πόρους από το περιβάλλον και τους μεταμορφώνει σε εμπορεύματα. Τη διαδικασία της μεταμόρφωσης των πόρων σε εμπορεύματα ακολουθεί η παραγωγή αποβλήτων. Αλλά και τα ίδια τα εμπορεύματα μετά τη χρήση μεταμορφώνονται σε απόβλητα. Σύμφωνα με το νόμο της «διατήρησης της μάζας», η ποσότητα των αποβλήτων που προέρχεται από την παραγωγή και την κατανάλωση των εμπορευμάτων είναι ίση με την ποσότητα των φυσικών πόρων που αντλήθηκαν. Κι επειδή, τόσο στην παραγωγική διαδικασία, όσο και στην κατανάλωση (για τη μεταμόρφωση των πραγματικών εμπορευμάτων) χρησιμοποιούνται «περιβαλλοντικά εμπορεύματα», όλα τα παραπάνω γίνονται αντικείμενο οικονομικών συναλλαγών. Το τελικό αποτέλεσμα της παραγωγικής διαδικασίας υπό την έννοια αυτή οδηγεί ούτως ή άλλως σε απόβλητα.

Συχνά γίνεται το λάθος να θεωρούνται όλα τα απόβλητα ρυπογόνα. Στο σύγγραμμα Οικονομία και Οικολογία, (G. Nebbia, 1974) ένα απόβλητο λογίζεται ως ρυπογόνο, με βάση τρεις προϋποθέσεις: α) Την ποσότητα του αποβλήτου β) από τον οικολογικό και εμπορευματικό χαρακτήρα του γ) από τη διάσταση, τον οικολογικό χαρακτήρα και τη φυσική ιστορία του σώματος - δέκτη, πριν και μετά την εισδοχή του αποβλήτου.

Είναι πλέον διακριτή, υπό τις παρούσες συνθήκες, η αδυναμία της απορρόφησης, από τη Γη, του παραγόμενου φορτίου των αποβλήτων. Στη βιβλιογραφία συναντάμε ολοένα και συχνότερα τον όρο «απόβλητα έκτακτης ανάγκης», όρος συνώνυμος της μόλυνσης.

Στις ΗΠΑ παράγονται πάνω από 160 τόνοι αποβλήτων το χρόνο, τα οποία ισοδυναμούν με μια φάλαγγα αυτοκινήτων 50 τόνων το καθένα που ξεκινά από τη γη και φτάνει στο φεγγάρι! Το 1990 σε έρευνα του F. Vergnano αναφέρεται ότι με το αλουμίνιο, που καταλήγει στις χωματερές των ΗΠΑ θα μπορούσε να ανανεωθεί ο αεροπορικός τους στόλος τέσσερις φορές. Κάθε πολίτης της χώρας αυτής παράγει ημερησίως τουλάχιστον δυο κιλά σκουπίδια. Ηδη η παραγωγή απορριμμάτων της άγγιξε τα 200 εκατομμύρια τόνους. Να επισημάνουμε ότι ένα ποσοστό της τάξης του 10% - 15% είναι χημικά και τοξικά απόβλητα. Το 80% των απορριμμάτων κατέληγαν σε 6.000 μεγα-χωματερές, που είναι διασπαρμένες στο έδαφος των ΗΠΑ, ο αριθμός των οποίων μειώθηκε κατά 30%, επειδή έφθασαν στα όριά τους και εξαιτίας των αντιδράσεων των τοπικών κοινωνιών (σ.σ. ο οποίος θα μειωθεί κι άλλο). Παράλληλα, είναι πολύ δύσκολο να εξευρεθούν νέοι χώροι.

Αιτούμενο από την Επιτροπή Περιβαλλοντικής Προστασίας η μείωση των απορριμμάτων που καταλήγουν στις χωματερές κατά 20%, αυτών που καταλήγουν στις μηχανές αποτέφρωσης (9%) να αυξηθούν στο 20% και η ανακύκλωση από 11% να φτάσει στο 25%. Κάτι το οποίο δεν μπορεί να επιλύσει οριστικά την «κατάσταση έκτακτης ανάγκης» με τα απορρίμματα, με αποτέλεσμα να οδηγούνται στην «εξαγωγή αποβλήτων», κυρίως σε χώρες του Τρίτου Κόσμου.

Το μέσο κόστος μιας χωματερής στις ΗΠΑ είναι 50-60 δολάρια ανά τόνο, το οποίο όμως μπορεί να ξεπεράσει τα 100 δολάρια σε ορισμένες περιπτώσεις (μεταφορά, είδος απορριμμάτων, τεχνικές διαχείρισης κτλ.), ενώ στις χώρες του Νότου, το κόστος δεν ξεπερνά τα 2,5-3,5 δολάρια. Ο ενταφιασμός των απορριμμάτων είναι, πέρα από κάθε αμφισβήτηση, μια μέθοδος επισφαλής και περιβαλλοντικά προβληματική. Η κύρια στόχευση πρέπει να αποβλέπει (σ.σ. πέρα από την αλλαγή του καταναλωτικού προτύπου, το οποίο είναι και η μοναδική προοπτική απεμπλοκής από το πρόβλημα) στην εφαρμογή τεχνικών ελάττωσης των απορριμμάτων και της απλούστευσης των διαδικασιών της ανακύκλωσης. Δηλαδή, σε τεχνικές που θα μειώσουν το κόστος της ανακύκλωσης, όπως για παράδειγμα η κατά υλικό περισυλλογή κ.ά.

Οι δαπάνες για την ανακύκλωση έχουν αυξηθεί θεαματικά και ένας νέος τύπος επικερδών επιχειρήσεων έκανε την εμφάνισή του με τεράστιο κύκλο εργασιών. Με τον τρόπο αυτό, η οπτική των απορριμμάτων δεν αντιμετωπίζεται ως ένα ζήτημα που χρειάζεται άμεσα λύση, αλλά ως ένα πεδίο για business. Κάτι το οποίο έχουμε τονίσει συχνά από τη στήλη. H αγορά σε ρόλο οικο-αρχαγγέλου. Πολυεθνικοί κολοσσοί, όπως η Waste Management, η οποία είναι παγκοσμίως η μεγαλύτερη εταιρία στον τομέα των απορριμμάτων, με τζίρο 6.000 δισεκατομμυρίων δολαρίων και 38.000 υπαλλήλους ή οι Browning Ferries Industries με τζίρο 3.500 δισεκατομμυρίων και 25.000 υπαλλήλους και σειρά άλλων επιχειρήσεων έχουν εισβάλει με οικολογικό κάλυμμα να διαχειριστούν ένα πρόβλημα που είναι παράγωγο του ίδιου του συστήματος. Με απλοελληνικά: Δημιουργούμε ένα πρόβλημα για να αναλάβουν να το επιλύσουν, έστω και μερικώς, κάποιοι άλλοι με το αζημίωτο, στους οποίους οφείλουμε και την εκτίμησή μας για τις ...πολύτιμες υπηρεσίες τους. Ομορφος, στ' αλήθεια, κόσμος!

(Αλλά θα συνεχίσουμε και στο επόμενο)