Μάργα Λοπέζ και Φρανσίσκο Ραμπάλ

Ο Λουί Μπουνιουέλ γεννήθηκε το 1900 στην Ισπανία. (Πέθανε στο Μεξικό, το 1983). Σε ηλικία μόλις 25 ετών αναγκάζεται να μεταναστεύσει στη γειτονική Γαλλία, αφού στην πατρίδα του η λογοκρισία τού έφερνε τεράστια εμπόδια να δημιουργήσει. Η δεύτερη κιόλας ταινία του («L' Age D'Or» - 1930), που γύρισε σε συνεργασία με τον φίλο του Σαλβαδόρ Νταλί, απαγορεύτηκε στην πατρίδα του επί 49 ολόκληρα χρόνια! Η πρώτη του ταινία «Ο Ανδαλουτσιανός σκύλος» (1928) αναστάτωσε τους θεατές με την εκφραστική της δύναμη (σουρεαλισμός).

Ο Λουί Μπουνιουέλ από πολύ νωρίς συνδέθηκε με τους σουρεαλιστές, οι οποίοι, στη δεκαετία 1920-1930, είχανε τεράστια επιρροή στις ευρωπαϊκές τέχνες και τους Ευρωπαίους καλλιτέχνες. Με το τέλος του 1930 οι κυριότεροι εκπρόσωποι του κινήματος διασπάστηκαν, αφού οι ασαφείς και βερμπαλιστικές εξαγγελίες του δεν έπεισαν την κοινωνία. Ο Αραγκόν, ο Ελιάρ, ο Πικάσο προσχώρησαν στο Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Ο Σαλβαδόρ Νταλί προσχώρησε στον καθολικισμό! Ο Λουί Μπουνιουέλ θα μπορούσε να πει κανείς πως πάταγε και στις δυο βάρκες! Σε όλο του το έργο, τόσο στη Γαλλία όσο και στο Μεξικό, αλλά και αργότερα στην Ισπανία, εκτός από τη σφοδρή κριτική που κάνει στην αστική τάξη, κάνει μεγάλες και σοβαρές αναφορές στη θρησκεία. Πότε είναι βαθιά κριτικές (και είναι τις περισσότερες φορές) και πότε βαθιά μεταφυσικές. Και στις δυο περιπτώσεις, πάντως, δεν αμφισβητεί την «ουσία», αλλά τη «λειτουργία».

Η ταινία του «Ναζαρέν» μπορεί να διαβαστεί και με τις δυο παραπάνω εκδοχές. Οι καθολικοί, για παράδειγμα, τη θεωρούνε «δική» τους ταινία. Αφού αναφέρεται στην προσπάθεια ενός καθολικού ιερέα να ζήσει ενάρετα. Οι μη καθολικοί, οι, τέλος πάντων, όχι θρησκόληπτοι θεατές βλέπουν τα ...υπόλοιπα της ταινίας! Και αυτά είναι πολλά. Βλέπουν το περιβάλλον (λαός), στο οποίο ζει και κινείται ο ενάρετος παπάς, να πνίγεται μέσα στην άγνοια και στις προλήψεις. Να γίνεται εύκολη λεία στην κάθε είδους εξουσία. Να διαμορφώνει έναν άθλιο (αποτέλεσμα των συνθηκών) χαρακτήρα. Βλέπουν την επίσημη εκκλησία και από κοντά το κράτος και τα όργανά του (δικαιοσύνη, αστυνομία) να πέφτουν σαν τα κοράκια πάνω στον συγχυσμένο λαό. Και να τον μαδούν.

Ο Μπουνιουέλ, όπως και άλλοι μεγάλοι καλλιτέχνες του καιρού του, δείχνει βαθιά επηρεασμένος από τη ζωή του Ναζωραίου! Τον έλκει, και τους έλκει, η «ακεραιότητα» του χαρακτήρα. Τον θεωρούν, για το έργο τους, ένα γερό παράδειγμα! Ο Μπουνιουέλ, πάντως, όπως και άλλοι γνωστοί καλλιτέχνες και συγγραφείς, άλλωστε (π.χ. Ν. Καζαντζάκης), δίνει στο δικό του Ναζωραίο ανθρώπινη διάσταση. Ετσι, βλέπουμε έναν λαϊκό παπά, έναν «άγιο» άνθρωπο, που ενώ δίνει καθημερινές μάχες για να επικρατήσει η δικαιοσύνη, αντιμετωπίζεται, τόσο από αυτούς που αδικούν όσο και από τους αδικημένους, με τον χειρότερο τρόπο. Αντί για ευχαριστώ, δέχεται προσβολές και εξευτελισμούς. Πολύ γερό δραματουργικό στοιχείο, για να προκύψει συγκίνηση! Πολύ γερή αφορμή, για φιλοσοφικές και υπαρξιακές συζητήσεις.

Στο τέλος και ο Μπουνιουέλ «σταυρώνει» το δικό του Χριστό. Μόνο που ο Μπουνιουέλ, έστω και δυσκολοδιάβαστα, για τον λιγότερο εξοικειωμένο με την κινηματογραφική γλώσσα θεατή, αφήνει να διαφανεί πως ο δικός του Χριστός «πήρε το μήνυμα»! Αυτός βγήκε «άλλος» άνθρωπος από αυτή τη δοκιμασία. Και αν είχε δεύτερη ζωή (ή εμείς που βιώσαμε την αλλαγή του;), άλλα πράγματα, και με άλλο τρόπο, θα έκανε. Στο τελευταίο πλάνο της ταινίας ο φακός επιμένει πάνω στο ανέκφραστο πρόσωπο του παπά. Η μουσική, που ακούγεται έντονα και συνεχώς αυξανόμενη, καταδείχνει τις δυναμικές διεργασίες, που γίνονται στο «εσωτερικό» του «Ναζωραίου».

Ο Μπουνιουέλ και στην ταινία «Ναζαρέν» δημιούργησε και κατέγραψε θαυμάσιες κινηματογραφικές εικόνες. Πρόσωπα, χώροι, ρούχα, ατμόσφαιρα. Είναι όλα ξεχωριστά! Παρακολουθώντας την ταινία, έχεις την αίσθηση πως πάνω στην οθόνη, σε ένα συνεχές «πανοραμίκ», ξεδιπλώνεται μια τεράστια τοιχογραφία. Μια τοιχογραφία, που περιέχει όλα τα «πρόσωπα» και όλες τις «συνιστώσες» του κοινωνικού δράματος, όλες τις «διεργασίες», που γίνονται στο εσωτερικό της ζωής και της κοινωνίας.

Παίζουν: Φρανσίσκο Ραμπάλ, Μάργα Λοπέζ, Ρίτα Μασέντο.