Κυριακή 24 Ιούλη 2005
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 6
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Γλυπτά και σχέδια του Γ. Χαλεπά

Λεπτομέρεια από το έργο «Το παραμύθι της πεντάμορφης»
Λεπτομέρεια από το έργο «Το παραμύθι της πεντάμορφης»
Μόνιμη στέγη αποκτά στην Τήνο μία σημαντική συλλογή έργων του Γιαννούλη Χαλεπά (1851-1938). Στο Μέγαρο του Ιδρύματος Τηνιακού Πολιτισμού εκτίθενται 21 γλυπτά και 3 σχέδια με μολύβι του μεγάλου καλλιτέχνη. Συγκεκριμένα, σε αίθουσα που φέρει το όνομά του, παρουσιάζονται δεκαπέντε γύψινα προπλάσματα, τρία πήλινα αγαλματάκια και τρία χάλκινα έργα, καθώς και τρία σχέδια με μολύβι. Ολα, χρονολογημένα με ακρίβεια, κατανέμονται και στις τρεις περιόδους της καλλιτεχνικής του δημιουργίας. Στην πρώτη περίοδο (1870-1878) ανήκει το εράσμιο γύψινο ανάγλυφο της «Φιλοστοργίας», που φιλοτεχνήθηκε από τον καλλιτέχνη όταν ήταν 24 ετών, φοιτητής στο Μόναχο. Στη δεύτερη περίοδο (1902-1930), κατά την οποία ο Γ. Χαλεπάς έζησε στη γενέθλια γη, τον Πύργο της Τήνου, περιλαμβάνονται τα περισσότερα έργα (19 συνολικά), τα οποία συγκροτούν μια σημαντική ενότητα της νεοελληνικής πλαστικής δημιουργίας. Ανάμεσά τους, «Το παραμύθι της πεντάμορφης», η «Μήδεια», «Σάτυρος με Ερωτα», «Κοιμώμενη Αριάδνη», η προτομή «Αλέξανδρος ζωντανός και νεκρός», η προτομή της Αθηνάς, «Ηρωδιάς» κ.ά. Στην τελευταία περίοδο της ζωής του ανήκει το γύψινο ανάγλυφο με τον «Ευαγγελισμό», καθώς και τα σχέδια. Είναι η περίοδος που ταυτίζεται με την εποχή που έζησε και δημιούργησε στην Αθήνα (1930-1938).

Ο Γιαννούλης Χαλεπάς το 1934
Ο Γιαννούλης Χαλεπάς το 1934
Ο Γ. Χαλεπάς υπήρξε η πιο τραγική, ίσως, μορφή στην ιστορία της νεοελληνικής γλυπτικής, αλλά και ένας σπουδαίος καλλιτέχνης, που με τη σμίλη του άνοιξε καινούριους δρόμους στη νεότερη ελληνική τέχνη. Γεννημένος στον Πύργο Τήνου, ήταν ο πρώτος από τα έξι παιδιά του Ιωάννη Χαλεπά. Μεγάλωσε, όπως και τα αδέλφια του, στο περιβάλλον του πατρικού εργαστηρίου, μία από τις σημαντικότερες επιχειρήσεις μαρμαρογλυπτικής στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Μετά από σύντομη παραμονή του στη Σύρο, όπου τον έστειλε ο πατέρας του να σπουδάσει προορίζοντάς τον για έμπορο, ο Γ. Χαλεπάς εγκαταστάθηκε το 1869 μαζί με την οικογένειά του στην Αθήνα. Εως το 1872 σπούδασε γλυπτική στο Σχολείο των Τεχνών, ενώ ένα χρόνο αργότερα, με υποτροφία, συνέχισε στο Μόναχο. Σ' αυτή την πρώτη περίοδο το έργο του χαρακτηρίζεται από ρεαλιστική απόδοση των θεμάτων, είναι επηρεασμένο από τον ακαδημαϊσμό της Σχολής του Μονάχου και εντάσσεται μέσα στον κλασικισμό του 19ου αιώνα.

Το 1876 ο Γ. Χαλεπάς αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα, όπου άνοιξε δικό του εργαστήριο στην πλατεία Συντάγματος. Τότε (1877) φιλοτέχνησε και το πιο διάσημο γλυπτό της νεοελληνικής γλυπτικής, την «Κοιμωμένη» του Α΄ Νεκροταφείου, το οποίο του έφερε τη γενική αναγνώριση. Την εποχή αυτή (1877-1878) εμφανίστηκαν τα πρώτα συμπτώματα της αρρώστιας του, που κορυφώθηκαν όταν κατέστρεψε ο ίδιος το έργο του «Μήδεια». Την επόμενη δεκαετία (ως το 1888) φαίνεται ότι έζησε στην Τήνο. Η κατάστασή του συνεχώς χειροτέρευε, με αποτέλεσμα να νοσηλευτεί ως «πάσχων από άνοιαν» στο Ψυχιατρείο της Κέρκυρας, απ' όπου βγήκε το 1902, δύο χρόνια μετά το θάνατο του πατέρα του.

Ακολούθησε η εποχή της Τήνου, όπου έμενε με τη μητέρα του και άρχισε πάλι να δουλεύει. Ομως, κανένα από τα έργα αυτής της περιόδου που σώζονται, δε χρονολογείται με απόλυτη βεβαιότητα, καθώς οι μαρτυρίες συγκρούονται μεταξύ τους. Αλλοι υποστηρίζουν ότι κατέστρεφε ο ίδιος τα έργα του και άλλοι ότι του τα κατέστρεφε η μητέρα του, η οποία πέθανε το 1916. Στη συνέχεια, η παραγωγή του αυξήθηκε, ενώ ο αθηναϊκός Τύπος άρχισε να ενδιαφέρεται γι' αυτόν όλο και περισσότερο. Ηδη, το 1904 τον είχε επισκεφτεί στην Τήνο ο Λ. Σώχος, που τον βρήκε να βόσκει πρόβατα. Αργότερα τον επισκέφτηκε ο Α. Σώχος και άλλοι λόγιοι της εποχής, που θεωρούσαν υποχρέωσή τους να συναντήσουν τον απόμακρο καλλιτέχνη της Τήνου. Το 1922 έφτασε στο νησί ο Θ. Θωμόπουλος, ο οποίος πέρασε στο γύψο ορισμένα έργα του Χαλεπά που ήταν σε πηλό. Με αυτά τα έργα έγινε το 1925 έκθεση στην Ακαδημία Αθηνών, η οποία δύο χρόνια αργότερα, του απένειμε το Αριστείο των Τεχνών. Στις 24 Αυγούστου 1930, η ανιψιά του Ειρήνη Χαλεπά τον έφερε στην Αθήνα, όπου έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του σε ζεστό οικογενειακό περιβάλλον, δουλεύοντας με άνεση και έχοντας κερδίσει τη γενική αναγνώριση.

Σημειώνουμε ότι η έκθεση πραγματοποιείται από το Πανελλήνιο Ιδρυμα Ευαγγελιστρίας Τήνου. Συνοδεύεται από πλούσια εικονογραφημένο επιστημονικό κατάλογο, σε δύο γλώσσες, ελληνικά και αγγλικά (έκδοση του Ιδρύματος Τηνιακού Πολιτισμού).


Η. ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ