Η κυβέρνηση της ΝΔ, όπως και του ΠΑΣΟΚ, προσβλέπει σε μια Ελλάδα «ενεργειακό κόμβο», που θα αποφέρει χρήμα και πολιτική δύναμη στη χώρα. Ανεξάρτητα από το γεγονός ότι η κυβέρνηση θέτει στην υπηρεσία του κεφαλαίου όποιο χρήμα και δύναμη διαθέτει αυτό το κράτος, οι διαρκείς εξελίξεις στον ενεργειακό τομέα σε παγκόσμιο επίπεδο μπορεί να οδηγήσουν την Ελλάδα από τον κόμβο στον ...κόμπο. Εναν πολιτικοοικονομικό «κόμπο» σφιχτοδεμένο, αποτελούμενο από διεθνείς ιμπεριαλιστικές πιέσεις για τις μεταφορές- διελεύσεις των καυσίμων, για τα κρατικά δικαιώματα, για τις εναλλακτικές διαδρομές. Τα επιχειρήματα της κυβέρνησης περί «ωφέλειας των λαών» από τη διαδικασία γέννησης νέων αγορών στον τομέα της ενέργειας και νέων αγωγών για το πετρέλαιο και ειδικότερα για το φυσικό αέριο, σκοντάφτουν. Κι αυτό επειδή πίσω από τις αποφάσεις των κυβερνήσεων των κρατών που εμπλέκονται στο ενεργειακό παιχνίδι βρίσκονται οι μεγάλες εταιρίες που χαράζουν τα δικά τους σχέδια, τους δικούς τους χάρτες και επικερδείς διαδρομές και στη συνέχεια στέλνουν το μήνυμα στις κυβερνήσεις, για να αρχίσει η υλοποίηση ή ...η μη υλοποίηση, στις πλάτες των λαών.

Για την κυβέρνηση οι ...κόμποι άρχισαν νωρίς. Ο ενθουσιασμός της για τις συμφωνίες των αγωγών παραλίγο να μετατραπεί σε απέραντη θλίψη με την πρόσφατη «βόμβα» της βουλγαρικής κυβέρνησης για το θέμα του πετρελαϊκού αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης. Τις πρώτες ώρες «πάγωσαν» όλοι. Το συναίσθημα αυτό μπορεί άνετα να αντιμετωπιστεί ως «πρόβα τζενεράλε» για μελλοντικές «κρίσεις». Χωρίς να έχει προηγηθεί επίσημη διακρατική ενημέρωση, στο περιθώριο της Διαβαλκανικής Συνόδου στη Θεσσαλονίκη, η βουλγαρική πλευρά προκαλούσε αναταράξεις και συνειρμούς σχετικά με την αμερικανική παρέμβαση. Κατά την επίσημη εκδοχή, έκρινε ότι οι 7 εταιρίες που συναποτελούσαν - μαζί με κρατική συμμετοχή - την κοινοπραξία που θα συμμετείχε από την πλευρά της Βουλγαρίας στο έργο κατασκευής του αγωγού, δεν ήταν σε θέση να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του έργου και τη διέλυσε! Να σημειωθεί ότι η οικονομική συμμετοχή της Βουλγαρίας αναμένεται να φτάσει στο 25% του συνολικού κόστους με ιδιωτικά και δημόσια κεφάλαια. Το ποσοστό αυτό ήταν μάλιστα απαίτηση της βουλγαρικής κυβέρνησης, καθώς αρχικά θα συμμετείχε μόνο κατά 10%.

Χρειάστηκε να περάσει μία ολόκληρη μέρα πριν η κυβέρνηση αναφερθεί στο θέμα, μέσω του πρωθυπουργού, Κ. Καραμανλή, ο οποίος δήλωσε ότι «το έργο συνεχίζεται κανονικά», επικαλούμενος τη συζήτηση που είχε με τον Βούλγαρο ομόλογό του και τις δηλώσεις του Βούλγαρου υπουργού Εξωτερικών. Λίγο αργότερα, ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας, Σ. Στανίσεφ, δήλωνε με τη σειρά του ότι «η τήρηση του χρονοδιαγράμματος αποτελεί προτεραιότητα για τη βουλγαρική κυβέρνηση όπως και για την Ελλάδα». Τέλος καλό, όλα καλά; Οχι ακριβώς. Ο αγωγός μπορεί και να καταβυθιστεί στην αδράνεια πριν ξεκινήσει, μπορεί και να υλοποιηθεί μέσα στις προθεσμίες. Αλλά η βουλγαρική «παρένθεση» (;) έκανε σαφείς τις εύθραυστες ισορροπίες, τη μικρή δυνατότητα πολιτικής παρέμβασης της Ελλάδας, την απόλυτη εξάρτηση των όποιων μεγαλεπήβολων κυβερνητικών σχεδίων από τις αλλαγές συμφερόντων των εμπλεκόμενων εταιριών και από τις παρεμβάσεις των μεγάλων δυνάμεων, όπως οι ΗΠΑ, στο πλαίσιο του ενεργειακού ανταγωνισμού. Το παιχνίδι δεν είναι πρωτίστως ενεργειακό, αλλά ιμπεριαλιστικό και ο κίνδυνος ελλοχεύει. Αυτή η πραγματικότητα αφορά σε όλα τα ενεργειακά σχέδια της κυβέρνησης.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, είχε προηγηθεί η ...επίσκεψη της υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Κ. Ράις, στην Αθήνα, η οποία προειδοποίησε ότι πρέπει να αποφευχθεί η μονοπωλιακή εξάρτηση στον τομέα της ενέργειας από τη Ρωσία! Στη συνέχεια μετέβη στην Τουρκία και στη Σόφια. Αμέσως μετά οι Βούλγαροι άρχισαν τις ...«διορθώσεις» στο θέμα του αγωγού, ενώ την ίδια στιγμή η Τουρκία ανακοίνωνε ότι σύντομα θα είναι έτοιμος ένας άλλος μεγάλος αγωγός πετρελαίου, αυτός του Μπακού - Τιφλίδας - Τζεϊχάν, ο οποίος αναμένεται να διοχετεύει πετρέλαιο και στη Βουλγαρία, η οποία έχει στενή ενεργειακή συνεργασία με την Τουρκία. Μπέρδεμα; Οχι και τόσο εάν ληφθεί υπόψη ότι ήδη υπάρχουν πάρα πολλοί αγωγοί που συνδέουν τη Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν, το Καζαχστάν, το Ιράν, το Ιράκ, την Κίνα κλπ. Αν κάτι μπαίνει επί τάπητος είναι τα μεγέθη τους και η ανάγκη αύξησης των μετακινούμενων ποσοτήτων πετρελαίου και φυσικού αερίου σε συνδυασμό με τη δυνατότητα εναλλακτικών διαδρομών για να αποφευχθούν πολιτικές ομηρίες.

Εντελώς ...συμπτωματικά, μετά την επίσκεψη Ράις και τις συστάσεις της, η Ελλάδα βρέθηκε να συνομιλεί με την Αίγυπτο για συνεργασία στο πετρέλαιο και εισαγωγή φυσικού αερίου, τόσο για την εσωτερική αγορά όσο και για την Ευρώπη ως χώρα διέλευσης. Ενας ακόμη «κόμβος» εμφανίζεται στο προσκήνιο παράλληλα με μια σαφή προσπάθεια ενεργειακής διαφοροποίησης κυρίως στον τομέα του φυσικού αερίου. Ο υπουργός Ανάπτυξης, Δ. Σιούφας, επισήμανε ότι η προωθούμενη συνεργασία δε θα πλήξει τις σχέσεις με Ρωσία και Αλγερία, τους μοναδικούς μέχρι στιγμής προμηθευτές φυσικού αερίου της Ελλάδας. Πρόσθεσε όμως ότι πρέπει να διευρυνθούν οι ενεργειακές πηγές. Είναι όμως δύσκολο να τα έχεις καλά με όλους και να βγαίνεις αλώβητος, τη στιγμή που: Η Ρωσία προσπαθεί να κατακτήσει τμήμα της μεταφοράς και λιανικής πώλησης φυσικού αερίου της Ευρώπης, η ΕΕ απαιτεί πρόσβαση τρίτων χωρών στους αγωγούς της Ρωσίας για να αποφύγει μονοπωλιακές καταστάσεις και οι ΗΠΑ στηρίζουν αγωγούς που υποσκελίζουν τη Ρωσία συνδέοντας την Ευρώπη απευθείας με άλλες πετρελαιοπαραγωγούς χώρες. Παρεμπιπτόντως, οι ΗΠΑ έχουν υποστηρίξει εξαρχής τον τουρκικό αγωγό που αποκλείει Ρωσία - Ιράν και τον έχουν ενισχύσει οικονομικά ενάντια και στις εκτιμήσεις ότι μπορεί να καταλήξει σε οικονομική αποτυχία!

Ο αγωγός Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης θα έχει έκταση 285 χιλιόμετρα και αναμένεται να κοστίσει 750- 800 εκατ. δολάρια. Αποτελεί εναλλακτική οδό διέλευσης του πετρελαίου της Ρωσίας και του Καζαχστάν, προκειμένου να περιοριστεί η θαλάσσια μεταφορά του. Μελλοντικά μπορεί να μεταφέρει ακόμη και φυσικό αέριο. Η συμφωνία που υπογράφτηκε τον Απρίλη του 2005 μεταξύ Ελλάδας - Βουλγαρίας - Ρωσίας χαρακτηρίστηκε «ιστορική», ίσως και λόγω της διάρκειας των συζητήσεων, καθώς χρειάστηκαν περίπου ...13 χρόνια για την κατάληξή της. Η κατασκευή της θα ενισχυθεί σημαντικά με κρατικές επιχορηγήσεις ενώ πολλές ιδιωτικές εταιρίες από τις τρεις χώρες έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον συμμετοχής στην κοινοπραξία που θα συσταθεί. «Συντονιστής» των ιδιωτικών εταιριών έχει αναλάβει η βρετανορωσική «ΤΝΚ - BP» που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της υπόθεσης. Πρέπει να σημειωθεί ότι υποστηρικτής του αγωγού ήταν και η αμερικανική πετρελαϊκή «Σεβρόν» που στους αρχικούς σχεδιασμούς θα συμμετείχε στο έργο κατά 10%!

Η ελληνική κοινοπραξία που προς το παρόν εμπλέκεται στο έργο, ΔΕΠ - ΘΡΑΚΗ ΑΕ (Λάτσης, Κοπελούζος), θα ασχοληθεί με την κατασκευή 136 χιλιομέτρων του αγωγού στο ελληνικό έδαφος. Τα έργα στην ελληνική πλευρά εκτιμάται ότι θα κοστίσουν 354 εκατ. ευρώ σε τιμές 2001. Τα 125 εκατ. ευρώ έχουν να κάνουν με εγκαταστάσεις στην παραλία της Αλεξανδρούπολης (αντλιοστάσιο, υποσταθμοί, μετρητές και λιμενικό έργο). Η ελληνική κυβέρνηση έχει ανακοινώσει μέσω του υπουργού Ανάπτυξης ότι «θα παράσχει κάθε δυνατή βοήθεια» επιλύοντας «φορολογικές και τελωνειακές εκκρεμότητες, αλλά και όλες τις δυνατές διευκολύνσεις, ώστε να καταστεί ακόμα περισσότερο ελκυστικό και προσοδοφόρο το επενδυτικό σχέδιο της κατασκευής και λειτουργίας του αγωγού». Παράλληλα, το ελληνικό κράτος θα προσφέρει 100 εκατ. ευρώ, ενώ ήδη έχουν αρχίσει οι ...«εκπτώσεις» στα κρατικά δικαιώματα διέλευσης για να γίνει ελκυστικότερο το έργο.

Ο αγωγός έχει αναχθεί, όπως και τόσα άλλα έργα, σε «εθνική υπόθεση». Ωστόσο, παραμένει εύστοχη και επίκαιρη η επισήμανση της ΝΕ Εβρου του ΚΚΕ, το Δεκέμβρη του 2004, η οποία τόνιζε: «Ο αγωγός ήταν και παραμένει υπόθεση των μονοπωλίων με μοναδικό στόχο την αύξηση των κερδών τους. Ολα αυτά τα χρόνια, τόσο η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, όσο και της ΝΔ, υλοποιούν πρόθυμα ό,τι προστάζουν τα μονοπώλια και ο ιμπεριαλισμός, ό,τι επιβάλλουν τα συμφέροντά τους».