«Συμφωνείτε να γίνει η Δημοκρατία του Μαυροβουνίου ανεξάρτητο κράτος με πλήρη διεθνή νομική υπόσταση;» Σ' αυτό το ερώτημα καλούνται να απαντήσουν σήμερα με ένα ναι ή όχι χιλιάδες απ' τους περίπου 467.000 εγγεγραμμένους ψηφοφόρους του Μαυροβουνίου. Η τελική στάση του εκλογικού σώματος θα συμβάλει στον καθορισμό της πορείας του έτερου μέλους της ως τώρα Ενωσης με τη Σερβία, που στο Μαυροβούνιο ανεκδοτολογικά αποκαλείται «Σολανιστάν»... (Απ' το όνομα του επικεφαλής της ΕΕ για την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Αμυνας, Χαβιέ Σολάνα, όταν το 2003 πρότεινε το κρατικό υβρίδιο χαλαρής Ενωσης Σερβίας -Μαυροβουνίου που αντικατέστησε την ΟΔ Γιουγκοσλαβίας).

Αν και το αποτέλεσμα δεν μπορεί να προβλεφτεί με ασφάλεια, θεωρείται πιθανό οι κάλπες να μη γεννήσουν τελικά ένα καθαρό «ναι» υπέρ της ανεξαρτησίας του Μαυροβουνίου. Για δύο βασικούς λόγους:

Η ΕΕ (διά του ειδικού απεσταλμένου της στο Μαυροβούνιο Μίροσλαβ Λάιτσακ) και το Συμβούλιο της Ευρώπης ανάγκασαν (κυρίως...) την κυβέρνηση και (λιγότερο...) την αντιπολίτευση του Μαυροβουνίου να δεχτούν πως η ανεξαρτησία θα μπορούσε να γίνει αυτόματα μόνον εάν:

• Α) Η συμμετοχή του εκλογικού σώματος είναι άνω του 50%.
• Β) Το ποσοστό υπέρ του «ναι» είναι «τουλάχιστον 55%». Οπερ σημαίνει πως ακόμη και εάν οι υπέρμαχοι της ανεξαρτησίας συγκεντρώσουν ποσοστό έστω και 54% τότε η Ενωση με τη Σερβία θα πρέπει να διατηρηθεί, έστω και εάν αυτό αποτελέσει αντικείμενο μιας νέας διαπραγμάτευσης ανάμεσα σε Βελιγράδι και Ποντγκόριτσα...

Βεβαίως, οι «δύσκολοι» όροι που έθεσε η ΕΕ στις προσπάθειες του μπλοκ που υποστηρίζει την ανεξαρτησία του Μαυροβουνίου δείχνουν να αντανακλούν μάλλον μια συμμαχία των απροθύμων παρά των προθύμων να ρίξουν τη χαριστική βολή σ' ό,τι απέμεινε απ' την ΟΔ Γιουγκοσλαβίας. Οχι, βεβαίως, γιατί επιθυμούν «την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή», αλλά γιατί συμφέρει επί του παρόντος - λόγω της συνέχισης των στημένων συνομιλιών της Βιέννης μεταξύ Σέρβων και Κοσσοβάρων Αλβανών για το Κοσσυφοπέδιο - η παράταση της αβεβαιότητας στο Μαυροβούνιο που οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις της ΕΕ εξέθρεψαν. Και αυτήν την αβεβαιότητα στο Μαυροβούνιο την εξέθρεψαν, κάνοντας επί τουλάχιστον μία δεκαετία, τα στραβά μάτια στις λαθροχειρίες του νυν πρωθυπουργού Μίλο Τζουκάνοβιτς (και τις σχέσεις του με το οργανωμένο έγκλημα), εθελοτυφλώντας παράλληλα στις πολιτικές της κυβέρνησής του που έχουν σήμερα ήδη μετατρέψει το Μαυροβούνιο σε ένα ανεξάρτητο κρατίδιο με μοναδικό ζητούμενο τη διεθνή νομική αναγνώριση της υπόστασής του και τη μεγάλη πλειοψηφία του λαού να στενάζει απ' τις «νεοφιλελεύθερες» αντιλαϊκές συνταγές του ξένου μεγάλου κεφαλαίου...

Αλλωστε, χρόνια τώρα, το Μαυροβούνιο ζει παράλληλο βίο με τη Σερβία, παρά τους μακροχρόνιους δεσμούς που συνδέουν τους πληθυσμούς τους.

Το 1996, η Ποντγκόριτσα αντικατέστησε το σερβικό δηνάριο με γερμανικό μάρκο και αργότερα με το ευρώ.

Τον Ιούνη του 2002, το Μαυροβούνιο και η Σερβία διαχώρισαν τις τελωνειακές τους υπηρεσίες, υιοθέτησαν διαφορετικά συστήματα δασμών και φόρων (ακόμη και ιδιωτικοποιήσεων...), ενώ διαθέτουν διαφορετικές κεντρικές τράπεζες.

Ενα χρόνο μετά, το κρατικό υβρίδιο της Ενωσης Σερβίας - Μαυροβουνίου, τον Ιούλη του 2004, η μαυροβουνιακή βουλή υιοθέτησε νέα σημαία (με φιλομοναρχικά σύμβολα του παρελθόντος...), νέο εθνικό ύμνο και εθνική επέτειο την 13η Ιούλη εις ανάμνηση της Συνόδου του Βερολίνου το 1878 (που αναγνώρισε την ανεξαρτησία τού τότε βασιλείου του Μαυροβουνίου)...

Με δεδομένη τη μεγάλη πόλωση και όξυνση που καταγράφεται τελευταία στο εκλογικό σώμα του Μαυροβουνίου (όπως έδειξαν οι καταγγελίες της αντιπολίτευσης για απόπειρα μαζικών δωροδοκιών υποστηριχτών της Ενωσης με τη Σερβία απ' την κυβέρνηση του αμφιλεγόμενου Μαυροβούνιου πρωθυπουργού Μίλο Τζουκάνοβιτς, οι περιστασιακές συμπλοκές πολέμιων και υποστηριχτών της ανεξαρτησίας σε διάφορες πόλεις του Μαυροβουνίου), οι κρίσιμοι παράγοντες που θα μπορούσαν να καθορίσουν προς τα πού θα γείρει τελικώς η ζυγαριά του δημοψηφίσματος θεωρούνται:

• Η στάση των αναποφάσιστων που σύμφωνα με τις τελευταίες σφυγμομετρήσεις της κοινής γνώμης κυμαίνονταν σε ποσοστό 12 με 15%. Ποσοστό αρκετά σημαντικό, εάν συλλογιστεί κανείς ότι τα αποτελέσματα των τελευταίων σφυγμομετρήσεων έφεραν το 45,6% να είναι υπέρ του μπλοκ της ανεξαρτησίας (που συνθέτουν το Δημοκρατικό Κόμμα Σοσιαλιστών - DPS - του Τζουκάνοβιτς, η Δημοκρατική Ενωση Αλβανών Μαυροβουνίου - DUA - και η Δημοκρατική Ενωση - DU) και το 41,5% υπέρ του μπλοκ της Ενωσης με τη Σερβία (που συγκροτούν το Σοσιαλιστικό Λαϊκό Κόμμα - SNP - του ηγέτη της μείζονος αντιπολίτευσης Πρέντραγκ Μπουλάτοβιτς, το Δημοκρατικό Σερβικό Κόμμα - DSS - και το Εθνικό Κόμμα -NS)...
• Η ροή του κύματος των Μαυροβούνιων που ζουν στη Σερβία, των Σέρβων και ιδιαίτερα των Αλβανών της διασποράς σε ΗΠΑ και ΕΕ που έχουν κληθεί να ψηφίσουν...

Ανεξαρτήτως αποτελέσματος θεωρείται βέβαιο (σύμφωνα και με τις τελευταίες ανακοινώσεις του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ και του ειδικού απεσταλμένου των Βρυξελλών στο Μαυροβούνιο, Μίροσλαβ Λάιτσακ) πως Σέρβοι και Μαυροβούνιοι θα κληθούν να επαναδιαπραγματευτούν τις μεταξύ τους σχέσεις.

Και στην περίπτωση του «διαζυγίου», οπότε θα πρέπει να καθορίσουν τα μεταξύ τους σύνορα και να ξεκαθαρίσουν τι και πόσα θα πάρει εκάστη πλευρά.

Και στην περίπτωση που το δημοψήφισμα βγάλει ένα «γκρίζο» «όχι» (δηλαδή το «ναι» συγκεντρώσει ποσοστό κατά τι μικρότερο του 55%). Σ' αυτό το ενδεχόμενο, διπλωματικές πηγές υποστηρίζουν πως η ΕΕ μελετά τη «λύση» μιας νέας, ακόμη χαλαρότερης, ένωσης δύο «ανεξάρτητων κρατών» που θα λειτουργεί ως ενιαία οντότητα μόνον σε ζητήματα διεθνών σχέσεων.

Οσον αφορά τώρα στην κυβέρνηση Τζουκάνοβιτς, ο Μαυροβούνιος πρωθυπουργός έχει ήδη ξεκαθαρίσει πως για την κυβέρνησή του το δημοψήφισμα ταυτίζεται με μια ψήφο εμπιστοσύνης ή μομφής από πλευράς του εκλογικού σώματος. Σε περίπτωση που επικρατήσει ένα ξεκάθαρο ή ένα «γκρίζο» «όχι», έχει προειδοποιήσει πως θα παραιτηθεί και θα προκηρυχτούν πρόωρες γενικές εκλογές. Μια τέτοια εξέλιξη, με δεδομένη την όξυνση που έχει δημιουργηθεί στο εκλογικό σώμα, δεν αποκλείεται να προσλάβει μεγαλύτερες διαστάσεις από μια απλή κυβερνητική κρίση. Ορισμένοι αναλυτές πιθανολογούν πως η εκδήλωση βίαιων επεισοδίων μεταξύ πολέμιων και υποστηριχτών της ανεξαρτησίας σε συνδυασμό με την παραίτηση της κυβέρνησης Τζουκάνοβιτς θα μπορούσε να δημιουργήσει μια γενικότερη κατάσταση αποσταθεροποίησης στην ευρύτερη περιοχή. Κάτι τέτοιο δε θα συνέφερε, στην παρούσα φάση, ορισμένα ιμπεριαλιστικά κέντρα στην ΕΕ με δεδομένη την εκρηκτική κατάσταση που επικρατεί τελευταία στο Κοσσυφοπέδιο, πρωτίστως λόγω της άνομης κατάστασης που έχουν εκθρέψει οι ΝΑΤΟικές δυνάμεις κατοχής, δευτερευόντως λόγω των σημαδεμένων συνομιλιών για το «μέλλον» του προτεκτοράτου...

Τι θα σήμαινε, όμως, μία άμεση ανεξαρτητοποίηση του Μαυροβουνίου στην παρούσα συγκυρία; Θα πυροδοτούσε εξελίξεις αφ' ενός στο Κοσσυφοπέδιο (όπου οι Αλβανοί διεκδικούν μεταξύ των άλλων και τμήμα του ανατολικού Μαυροβουνίου), καθώς το ρεύμα υπέρ της ανεξαρτητοποίησης του προτεκτοράτου εξακολουθεί να παραμένει ισχυρό. Αφ' ετέρου θα έδινε το έναυσμα στη Σερβοβοσνιακή Δημοκρατική Οντότητα να διεκδικήσει με ανάλογο τρόπο τη διάρρηξη οιωνδήποτε τυπικών ή ουσιαστικών δεσμών με τη Βοσνία - Ερζεγοβίνη. Τρίτον, να επαναδραστηριοποιηθούν οι αυτονομιστικές δυνάμεις Αλβανών στην ΠΓΔΜ και να διεκδικήσουν, σε επόμενο στάδιο, ανεξαρτησία ή ένωση με το Κοσσυφοπέδιο. Σε κάθε περίπτωση, οι τορπίλες που έχουν από χρόνια βάλει τα ιμπεριαλιστικά κέντρα στην ευρύτερη χερσόνησο του Αίμου αναμένεται, αργά ή γρήγορα, να εκραγούν...