Μια άγνωστη για τους περισσότερους σελίδα της ζωής του Τσε, η οποία αποκαλύπτει καθαρά, για άλλη μια φορά, πως η ουσία του Comandante Ernesto Guevara ήταν αποτέλεσμα της ευαισθησίας ενός αληθινού λάτρη του ωραίου, είναι η έκθεση φωτογραφιών που ο ίδιος τράβηξε και παρουσιάζεται μέχρι τις 2 Ιουλίου, στο Πολιτιστικό Κέντρο «Ελληνικός Κόσμος» (Πειραιώς 254, Κτίριο 1).

Οι φωτογραφίες αυτές καλύπτουν το διάστημα από τα πρώτα ταξίδια του στη νοτιοαμερικάνικη ήπειρο μέχρι την εποχή που, ως υπουργός Βιομηχανίας, επισκεπτόταν σοσιαλιστικές χώρες ανά τον κόσμο. Από τη στιγμή που άρχισε να εργάζεται, το 1955, ως φωτογράφος στους δρόμους της πόλης του Μεξικού, μέχρι τις εικόνες από τις κουβανικές φάμπρικες, τις μέρες του επαναστατικού πυρετού, ο Ερνέστο Τσε Γκεβάρα (Ροζάριο, Αργεντινή, 1928 - Λα Χιγκιέρα, Βολιβία, 1967) ακολούθησε τους δρόμους της ζωής με ένα όπλο στο ένα χέρι και μία φωτογραφική μηχανή στο άλλο. Δεν ήταν τυχαίο, επομένως, το γεγονός ότι, ανάμεσα στα προσωπικά του αντικείμενα, τα οποία βρέθηκαν στην τσάντα του, αφού έπεσε από τα πυρά των Βολιβιανών στρατιωτών, υπήρξαν και αρκετά φιλμ.

«Αυτή η έκθεση», λέει ο επιμελητής της έκθεσης Κάρλος Λάμας, «δεν είναι τίποτα άλλο παρά φόρος τιμής σε αυτόν που επέλεξε να χαράξει έναν δρόμο δύσκολο, σε αυτόν που έκανε πράξη την πίστη του, κι ελπίζουμε πως θα ελκύσει το ενδιαφέρον όσων θα ήθελαν να ανακαλύψουν, μέσω του φωτογραφικού του ματιού, κάτι από την ουσία και τη μαγεία του Τσε. Οι φωτογραφίες του είναι μέρος της κληρονομιάς που μας άφησε. Και έχει διπλή σημασία. Οι άνθρωποι εμπνέονται από τον Τσε γιατί θέλουν να ακολουθήσουν την ιδεολογία του για τη μάχη για έναν καλύτερο και δικαιότερο κόσμο και, ταυτόχρονα, θέλουν να τον τιμήσουν. Γι' αυτό, όπου υπάρχει κάποια αδικία, κάποια μάχη, είναι το πρόσωπο του Τσε που βγαίνει μπροστά σαν σύμβολο ενάντια στην οποιαδήποτε καταπίεση».

«Δε γνωρίζουμε με ακρίβεια», σημειώνει ο γιος του Καμίλο Γκεβάρα Μαρς, «πότε ο φωτογράφος παραμέρισε για χάρη του υπουργού, του συγγραφέα, του αντάρτη, του πολιτικού, του εργάτη, του λόγιου, του πρώιμα, τέλος, σκοτωμένου άνδρα. Ο χρόνος, εν τέλει, είναι ένας, και αυτό που ξέρουμε με ακρίβεια είναι ότι στην περίπτωσή του περιλάμβανε την υπόσχεση για τη γέννηση ενός νέου ανθρώπου. Αυτό κάνει τον φωτογράφο μας παγκόσμιο και δίνει στο έργο του μιαν ανεκτίμητη αξία στο πεδίο των ιδεών, μέσα στο οποίο μπορούμε να αντιμετωπίσουμε όσους μας καταστρέφουν τις ουτοπίες. Το Κέντρο μας, στόχο του έχει να παρουσιάσει το πλήρες "αποτύπωμα" της ζωής του Τσε, για να αποκαλυφθεί η αλήθεια και να καταδικαστεί το ψέμα, και για να μην αφήσουμε να περιοριστεί στο παρελθόν η ελπιδοφόρα πράξη αυτού του άντρα, αλλά να περάσει στο παρόν και στο μέλλον. Πρόκειται για μιαν έκφραση σεβασμού και αναγνώρισης προς αυτόν τον άνδρα, που είναι μαζί μας για πάντα, όπως ακριβώς η Φωτογραφία και το Φως».

«Δυστυχώς», επισημαίνει η Δρ. Maria del Carmen Ariet, επιστημονική συντονίστρια του Κέντρου Μελετών Che Guevarra που εδρεύει στην Κούβα, «δε διατήρησε στο προσωπικό του αρχείο όλες τις φωτογραφημένες στιγμές που κατέγραψε η οπτική του μόνιμου και διορατικού ταξιδιώτη, και μπορεί κανείς να αισθανθεί την απουσία αυτών των φωτογραφιών, οι οποίες, χωρίς αμφιβολία, θα είχαν εμπλουτίσει την Εκθεση. Το περίεργο είναι πως ένα ουσιαστικό κομμάτι της πορείας του Τσε αποτελεί ένα διαρκές ταξίδι, με διάφορα μέσα μεταφοράς, είτε μέσα στο εσωτερικό της Αργεντινής, στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1950, είτε σε ολόκληρη την Αμερική. Αυτά τα αξέχαστα ταξίδια τον άλλαξαν περισσότερο απ' ό,τι νόμιζε, όπως επίσης και η απόφασή του να συνδεθεί με την Κουβανική Επαναστατική Πρωτοπορία το 1955, πρώτα στην αντάρτικη πλευρά της και αργότερα υπηρετώντας τη με διάφορα καθήκοντα, ως ένας από τους ηγέτες της θριαμβευτικής επανάστασης. Σε όλες αυτές τις κρίσιμες στιγμές πραγματοποιούσε πολυάριθμα ταξίδια, συχνά σε τόπους δυστυχισμένους, μα πρωτόφαντους στα μάτια του ταξιδιώτη. Απαραίτητος συνένοχος στην περιπλάνησή του, η φωτογραφική του μηχανή, σαν διαρκές όπλο, να δίνει μορφή, από το χέρι του σκοπευτή, συλλαμβάνοντας εικόνες που αποκαλύπτουν την παγκόσμια αφοσίωση αυτού του βαθύτατου ανθρωπιστή».

Οπως μας πληροφορεί ο επιμελητής και καλλιτέχνης και ο ίδιος Κάρλος Λάμας, «η συλλογή αυτών των φωτογραφιών παρέμεινε ανέκδοτη στο Κέντρο Μελετών Τσε Γκεβάρα στην Αβάνα μέχρι και τον Απρίλη του 2001, όταν παρουσιάστηκε στη Βαλένσια (Ισπανία) και τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς στην Αβάνα, στο κάστρο Μόρο Καμπάνια. Στις αρχές του 2002, η έκθεση παρουσιάστηκε και στο Μεξικό, και στη συνέχεια στο Μοντεβιδέο. Θα μεταφερθεί σε διάφορες χώρες της Ευρώπης και της Ασίας. Περιλαμβάνονται φωτογραφίες από το ταξίδι του στην Κούβα της Επανάστασης, στο Κάιρο, στη Δαμασκό, στην Ταϊλάνδη, στη Βιρμανία, στις Ινδίες, στο Πακιστάν, στην Κεϋλάνη, στο Χονγκ Κονγκ, στην Ιαπωνία, στο Μαρόκο και στο Τολέδο. Πρόκειται για φωτογραφίες από αρχαιολογικούς χώρους, εργοστάσια, πόλεις, πορτρέτα και προσωπογραφίες. Η έκθεση χωρίζεται σε τρεις ενότητες: φωτογραφίες εποχής που εμφάνισε ο ίδιος ο Τσε, σύγχρονες κόπιες βάσει αρνητικού ή θετικού και σύγχρονες κόπιες βάσει έγχρωμων διαφανειών. Ο Τσε ήταν γνώστης της φωτογραφικής τεχνικής και του άρεσε να τραβά τόσο ασπρόμαυρες όσο και έγχρωμες φωτογραφίες».

«Ο Τσε», επισημαίνει ο Κάρλος Λάμας, «είναι ίσως το πιο δυνατό σύμβολο του 20ού αιώνα και συνεχίζει να είναι και τον 21ο. Ηταν ανθρωπιστής. Ο χαρακτήρας του, η επιμονή του, οι αγώνες του, αλλά και οι φωτογραφίες που έβγαλαν οι δολοφόνοι του θα μπορούσαμε να τις παρομοιάσουμε με την εικόνα του Χριστού στο Σταυρό - όπως έχουν πει κάποιοι ιστορικοί. Δεν είναι μόνο μια εικόνα, ένα σύμβολο επανάστασης για τον κόσμο, αλλά θα λέγαμε ότι ανάγεται σε "θρησκευτικό σύμβολο". Στη Βολιβία και σε κάποια μέρη στην Κούβα αντιμετωπίζεται ως Αγιος. Εγώ, βέβαια, δε θα τον χαρακτήριζα Αγιο, γιατί αυτός ο χαρακτηρισμός είναι πολύ μικρός. Δεν μπορεί να χωρέσει ούτε την προσωπικότητά του, ούτε την επαναστατική του δράση, ούτε το έργο του, ούτε την ποιότητά του ως ανθρώπου. Εγώ θα τον χαρακτήριζα τον καινούριο Ανθρωπο. Για μένα ο Αγιος είναι μόνο μια εικόνα, σε αντίθεση με τον Τσε, που, προκειμένου να καταλάβεις τι είναι, δεν πρέπει να ακολουθήσεις μόνο την εικόνα, αλλά πρέπει να καταλάβεις την πραγματικότητα, πρέπει να διαβάσεις τα γραπτά του, να μάθεις για τους αγώνες του και πιστεύω ότι αυτές οι φωτογραφίες μας δείχνουν την προσωπικότητα αυτού του ανθρώπου. Πιστεύω ότι αυτό που βοήθησε στο να γίνει πανανθρώπινο σύμβολο είναι ο χαρακτήρας του και ο αγώνας του για την αποκατάσταση της ειρήνης και της ισότητας τόσο στη Λατινική Αμερική, όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. Από πολύ μικρός έδειχνε ότι θα εξελιχθεί σε κάτι σπουδαίο. Από τα παιδικά του χρόνια διάβαζε πάρα πολύ, είχε διαβάσει όλα τα μεγάλα έργα της κλασικής φιλοσοφίας και από πολύ μικρός συμμετείχε σε συγκεντρώσεις που οργάνωνε ο πατέρας του εναντίον της δικτατορίας του Φράνκο».

Μη χάσετε, λοιπόν, αυτήν την έκθεση, που μοιάζει να αποτελεί μια μαγική συνωμοσία, που συνδυάζει την πιο υψηλή επαναστατική αισθητική με το πάθος, με το έργο ενός ανθρώπου που στοιχημάτισε να αλλάξει τους άλλους και να αλλάξει και ο ίδιος, στοχεύοντας σε μιαν ολοκληρωμένη ζωή, μέσω των κωδίκων της φωτογραφίας. Μια έκθεση, που αποτελεί, από τη μια, την αντανάκλαση ιστορικών στιγμών και επιλογών, και, από την άλλη, μιαν ακολουθία εικόνων ως προέκταση της μνήμης, ως μαρτυρία μιας κοινής ταυτότητας.

• Η έκθεση μετά την Αθήνα θα ταξιδέψει στη Θεσσαλονίκη, στο Ηράκλειο, στην Πάτρα και τα Γιάννενα.