Πέμπτη 8 Ιούνη 2006
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 36
ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΑΙΝΙΩΝ
ΙΖΑΜΠΕΛ ΚΟΪΞΕ
Η μυστική ζωή των λέξεων

«Η Μυστική Ζωή Των Λέξεων» είναι η πέμπτη ταινία της Ιζαμπέλ Κοϊξέ. Αριθμός που δε δικαιολογεί σεναριακές ανασφάλειες και σκηνοθετικούς δισταγμούς. Από τους οποίους υποφέρει η ταινία. Μειώνοντας, έτσι, την αξία της!

Η ταινία παρακολουθεί τη ζωή μιας νεαρής γυναίκας, η οποία έχει κλειστεί στον εαυτό της. Σε κάποια φάση της ζωής της ανταμώνει έναν άντρα ο οποίος, και εκείνος, για τους δικούς του λόγους, έχει κλειστεί στο δικό του εαυτό. Τα δυο αυτά πληγωμένα άτομα, όταν έρθουν σε επαφή μεταξύ τους, αρχίζουν σιγά - σιγά και με πολύ κόπο, να ανοίγουν στις «ψυχές» τους χαραμάδες. Ο αέρας που περνάει στο εσωτερικό τους τούς δίνει καινούριο και πλούσιο οξυγόνο στο αίμα τους. Αρχίζουν να χαμογελάνε. Μετά να κουβεντιάζουν. Στη συνέχεια να εμπιστεύεται ο ένας τον άλλον. Να ανοίγεται ο ένας στον άλλον. Να επικοινωνούν. Και τέλος να ερωτεύονται!

Εξαιρετικό θέμα! Το οποίο, όσο έμενε πιστό στην αρχική του ιδέα, και δεν ανοιγότανε και σε άλλα «ζητήματα», κράταγε τον θεατή σε συναισθηματική φόρτιση και εγρήγορση. Αλλά έδινε και την ευκαιρία στην σκηνοθέτιδα, με τη βοήθεια πολύ καλών ηθοποιών, επιδέξιου διευθυντή φωτογραφίας και καλού μουσικού, να «κεντάει». Ο θεατής καρφωμένος στο κάθισμά του παρακολουθούσε μια λεπτή «εγχείρηση» η οποία, όσο προχωρούσε, άνοιγε περισσότερο και ακόμα περισσότερο, ένα αισιόδοξο και φωτεινό παράθυρο, από το οποίο έμπαινε φως και αισιοδοξία. Φως και αισιοδοξία που σιγά - σιγά άλλαξε τα δυο αυτά «σκοτεινά» άτομα. Τα έκανε να χαμογελάσουν. Να αγαπήσει το ένα το άλλο. Να αγαπήσουν (ξανά) τη ζωή, τελικά!

Ομως ξαφνικά, και χωρίς λόγο, η σκηνοθέτιδα, η οποία έγραψε και το σενάριο, άρχιζε, από τη μέση και μετά της ιστορίας της, να βάζει από το παράθυρο και άλλα ζητήματα. Αρχισε να φορτώνει την ταινία της με περιττές εξηγήσεις. Να φορτώνει τους ήρωές της με περιττά βάρη. Με αποτέλεσμα να μην ξέρει πού να την τελειώσει. Και το χειρότερο, να αδυνατίσει την ουσία της ταινίας. Που είναι τα δυο «κλειστά» αυτά άτομα τα οποία με την επαφή άνοιξαν!

Δε χρειαζόταν να δικαιολογηθούν, και μάλιστα με λεπτομέρειες, οι «αιτίες» που έκαναν τον άντρα να κλειστεί στον εαυτό του. Εκατομμύρια άντρες σε ολόκληρο τον κόσμο έχουν κλειστεί, ο καθένας για τους δικούς του λόγους, στον εαυτό τους! Δε χρειαζόταν η νεαρή γυναίκα να έχει περάσει «τόσα πολλά», για να αποφασίσει να κλείσει τα αυτιά και το στόμα της. Η «διακριτικότητα» του δημιουργού σε τέτοιες περιπτώσεις εξάπτει τη φαντασία, επιτρέπει στον θεατή να «πλάσει» τη δική του ιστορία, σύμφωνα με τις δικές του εμπειρίες. Του επιτρέπει να μελετήσει το γενικό, που είναι πιο ενδιαφέρον, από το ατομικό, που είναι στενό και περιορισμένο.

Η Ιζαμπέλ Κοϊξέ έκανε το λάθος να «προσωποποιήσει» τους ήρωές της. Στερώντας τους έτσι την «οικουμενικότητα». Ο θεατής, πια, δεν παρακολουθεί πολλούς ανθρώπους, εκατομμύρια ανθρώπους, αλλά δυο συγκεκριμένες περιπτώσεις, που γνώρισαν συγκεκριμένες εμπειρίες, και έφτασαν σε συγκεκριμένες ψυχολογικές «στιγμές». Και το χειρότερο. Οι «περιπέτειες» των δυο αυτών ατόμων ήταν μεγαλύτερες από τα ίδια τα άτομα. Με αποτέλεσμα ο θεατής να πάθει σύγχυση ανάμεσα στις «περιπέτειες» και στα άτομα! Η μνήμη του να πελαγώσει ανάμεσα στο γενικό και το ειδικό.

Αλλά, όπως ήταν φυσικό, και οι «περιπέτειες» δεν εξηγήθηκαν επαρκώς! Δεν ήταν αυτό το θέμα της ταινίας, είπαμε! Δεν έφτανε και ο χρόνος! Ο πόλεμος στην πρώην Γιουγκοσλαβία, για παράδειγμα, στον οποίον η σκηνοθέτιδα χρεώνει τη συμπεριφορά της κεντρικής ηρωίδας της, δεν περιορίστηκε στην κακοποίηση γυναικών! Ούτε γι' αυτό, βέβαια, έγινε! Εγινε για μεγαλύτερους λόγους! Λόγους που η ταινία δεν είχε το χρόνο να σχολιάσει. Ομως, μένοντας ασχολίαστοι οι λόγοι, οι στόχοι και οι σκοποί του πολέμου, μικραίνουν και τα κρίματά του. Αλλά και η καταγγελία του πολέμου, έτσι γενικά του πολέμου, δεν είναι ιστορικά δικαιωμένη. Δε βιάζουν γυναίκες όλοι οι πόλεμοι! Η γενίκευση δεν είναι τοποθέτηση.

Υποθέτω ότι δεν ήταν στις προθέσεις της Ισπανίδας σκηνοθέτιδας να εξισώσει τον «κακό» με τον «καλό» πόλεμο. Η γενίκευση του πολέμου, έτσι γενικά και αόριστα, θέλω να πιστεύω, πως έγινε για λόγους οικονομίας! Εκείνο που επιθυμούσε η Ισπανίδα δημιουργός, από ανασφάλεια, ήταν να «ντύσει» την ηρωίδα της με αβάσταχτο πόνο, για να είναι δικαιολογημένη η συμπεριφορά της. Ηθελε να την εντάξει μέσα σε ιδιαίτερα δραματικό περιβάλλον, για να έχει μεγαλύτερες εντάσεις η στάση της. Και αυτό την έμπλεξε στη γενίκευση! Μια γενίκευση, τελικά, που περιπλέκει τα πράγματα, που γεννάει ερωτηματικά, που διασπά το ενδιαφέρον.

Να γιατί έγραψα παραπάνω, πως αν η ταινία έμενε πιστή στην αρχική της ιδέα, στην αλλαγή, προς το καλύτερο, δύο πληγωμένων ανθρώπων, θα ήταν μια εξαιρετική ταινία. Γιατί θα παρακολουθούσαμε, χωρίς μεγάλες κορόνες, μεγάλες κορόνες που απαιτούν άλλες προσεγγίσεις, μια αληθινή ψυχογραφία. Γιατί το ενδιαφέρον μας, θα επικεντρωνόταν πάνω στο πρόβλημα. Γιατί η σκέψη μας δε θα γέμιζε ερωτηματικά: ποιος πόλεμος, από ποιους και για ποιον; Αλλά και διλήμματα όπως: ο βιασμός μιας γυναίκας είναι το κεντρικό ζήτημα ή ο βιασμός μιας χώρας;

Τέλος πάντων! Και έτσι η ταινία θα σας αποζημιώσει. Γιατί έχει πολλές ποιητικές στιγμές και λεπτομέρειες. Γιατί είναι ανθρωποκεντρική. Γιατί, τελικά, είναι αισιόδοξη. Πέστε ότι τα ελαττώματά της προέκυψαν από ανασφάλειες. Από την επιθυμία της σκηνοθέτιδας να δικαιολογήσει τις πληγές των ηρώων της. Οι περισσότεροι συντελεστές της ταινίας, άλλωστε, κινούνται στο γνωστό κόσμο των ...γενικά δημοκρατικών ακτιβιστών! Με ό,τι αυτό σηματοδοτεί!

Παίζουν: Σάρα Πόλεϊ, Τιμ Ρόμπινς, Χαβιέ Καμάρα, Τζούλι Κρίστι.


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ