«Αυτό το καθεστώς υπάρχει τώρα 15 χρόνια. Είμαστε δανειζόμενοι εργάτες από εργολάβους. Είναι ένα είδος δουλεμπορίου, "νταβατζιλίκι" κανονικό. Μας χρεώνουν 80 - 100 ευρώ το 8ωρο κι εμείς παίρνουμε τα 30...». Ο 30χρονος Ηλίας Γκιώνης δουλεύει 9 χρόνια στο εργοστάσιο. Είναι ένα απ' τα εκατοντάδες νέα παιδιά 20 - 30 ετών που η ΛΑΡΚΟ «παίρνει από εργολάβους», για να καλύπτει κανονικές θέσεις της παραγωγής, πάγιες ανάγκες της επιχείρησης.

Δίπλα του ο Γιάννης Φλούδας, που συμπληρώνει 30 χρόνια στην παραγωγή, εξηγεί πώς, σ' όλη την πορεία της λειτουργίας της επιχείρησης, οι εργαζόμενοι δεν έπαψαν ποτέ να είναι αντικείμενα εκμετάλλευσης: «Το 1984 μάς έδιναν έξτρα λεφτά, σαν "πριμ". Αν κάποιος έλειπε, ακόμα κι επειδή ήταν άρρωστος, μια μέρα, έχανε το 25% του πριμ, αν έλειπες τέσσερις, το 'χανες ολόκληρο...», υπογραμμίζει ο Γιάννης. Μόνο που αυτό το ποσό ήταν απαραίτητο για να φτάνει ο μισθός σε αξιοπρεπή επίπεδα.

Σήμερα τα «εργολαβικά» συνεργεία δεν είναι παρά ένα «κόλπο», για να πλουτίζουν όλοι εκτός απ' τους εργάτες. Η ίδια η Επιθεώρηση Εργασίας σημείωνε σε έκθεσή της ότι μ' αυτούς τους εργαζόμενους «καλύπτονται πόστα μονίμων γιατί οι μόνιμοι είχαν απολυθεί, όπως μας δηλώθηκε». Η εντατικοποίηση είναι τέτοια που, ενώ παλιότερα, με μόνιμο προσωπικό 1.350 άτομα δεν έβγαζαν πάνω από 1.400 τόνους σιδηρονικέλιο το μήνα, σήμερα που οι εργάτες δεν ξεπερνούν τους 800 η παραγωγή φτάνει τους 1.700 τόνους! Τα μηχανήματα δεν είναι απλά παλιά, εγκυμονούν συνεχείς κινδύνους για τις ζωές των εργατών. «Ο άνθρωπος είναι αναλώσιμο υλικό. "Υπάρχουν πολλοί" σκέφτονται...».

Η ψαροταβέρνα όπου έχει «στηθεί» η κουβέντα ανήκει στον οικισμό, τον οποίο πριν χρόνια έχτισε ο Μποδοσάκης, για να στεγάσει τους εργάτες που θ' αυγάταιναν τα κέρδη του. «Ερχονταν να δουλέψουν ακόμα κι από Αλεξανδρούπολη, από πολλές περιοχές...», λένε οι ντόπιοι. Η ΛΑΡΚΟ συνδέεται με κάθε κομμάτι της καθημερινότητας, της ιστορίας του τόπου τους. Ο αέρας σήμερα είναι σχετικά καθαρός. «Οταν φυσά λίβας το χωριό της Λάρυμνας δε φαίνεται...», σημειώνει ο Γιάννης. Στην απεργία του '77 ήταν 15 χρόνων, μόλις είχε βγει απ' την τοπική σχολή μαθητείας. Ο κόσμος δεν μπορεί να ξεχάσει. «Παππούς, γιος, εγγονός, έτσι θα το γράψεις...». Αυτή ήταν η φράση του Λεωνίδα Νυδριώτη, με την οποία πριν λίγο, στο σπίτι του, θέλησε να δείξει πόσο ιδρώτα ακόμα συνεχίζει να χύνει μέσα στη ΛΑΡΚΟ. Ενώ για εκείνες τις 110 μέρες μέσα απ' τις οποίες οι εργάτες έδειξαν τη δύναμη της τάξης τους, είπε: «Θυμόμαστε το Πάσχα που εργάτες από άλλα εργοστάσια που έρχονταν για συμπαράσταση έφερναν στα παιδιά ακόμα και γαριδάκια. Για να τα ξεγελάσουμε, σουβλίζαμε κοτόπουλα...».

Η μεθοδευμένη υποβάθμιση της επιχείρησης προκειμένου το ξεπούλημα να 'ρθει ως «αναγκαίο κακό» είναι καθαρή: Οι τελευταίες προσλήψεις μόνιμου προσωπικού έγιναν πριν ...δέκα χρόνια! Μετά από απολύσεις, διαθεσιμότητες, «κίνητρα» για «εθελούσιες αποχωρήσεις» που εφάρμοσαν οι διοικήσεις τις προηγούμενες δεκαετίες, σήμερα οι μισοί περίπου απ' τους εργαζόμενους δουλεύουν στο εργοστάσιο είτε μέσω εργολαβικών συνεργείων, είτε (το επιστημονικό κυρίως προσωπικό) με «συμβάσεις παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών». Μέχρι πριν λίγο καιρό, οι 380 όμηροι των εργολάβων - στην πλειοψηφία τους από 20 μέχρι 30 χρόνων - αμείβονταν με το μισθό του ανειδίκευτου εργάτη της ΕΓΣΣΕ.

Ο 23χρονος Σταμάτης Πάνος που δουλεύει σε πόστο καθαριότητας θυμάται πως, όταν πρωτοέπιασε δουλιά ο μισθός του ήταν σχεδόν μισός από ό,τι προέβλεπε η επιχειρησιακή σύμβαση για εργάτες που κάνουν ό,τι ακριβώς κάνει κι εκείνος αλλά ανήκουν στο μόνιμο προσωπικό. Η πείρα όμως αποδεικνύει πως μόνο όταν ο εργάτης σταματά να σκύβει το κεφάλι μπορούν να γίνουν θετικά βήματα. Πριν από λίγο καιρό, οι εργάτες κατάφεραν να καλύπτονται τουλάχιστον από την κλαδική σύμβαση της ΠΟΕΜ, μετά από την αγωνιστική παρέμβαση του ταξικού Σωματείου Μετάλλου Φθιώτιδας, γύρω απ' το οποίο συσπειρώνεται σημαντικό κομμάτι των νέων εργατών.

Βέβαια, η πάλη ενάντια στην εργοδοτική αυθαιρεσία δεν είναι απλή. Υπάρχουν ακόμα περιπτώσεις στις οποίες δεν καταβάλλονται κανονικά οι υπερωρίες, οι αργίες, τα επιδόματα, ή τα ένσημα είναι λιγότερα απ' ό,τι θα έπρεπε. Οι απειλές δίνουν και παίρνουν: «Μας λένε: "άμα δε δουλέψεις το ρεπό σου, θα σε διώξουμε... Αν δεν κάτσεις υπερωρία, θα σε διώξουμε..." Θέλουν να περάσει μια νοοτροπία να κάνουμε υπερωρίες "μαύρες"...». Πρόσφατα, εργάτες που πρωτοστάτησαν στην πρόσφατη απεργία μετατέθηκαν σε πιο «σκληρά» πόστα.

Την ομηρία αυτών των εργαζομένων σιγοντάρει με τη στάση του το επιχειρησιακό σωματείο (όπου η ΔΑΚΕ έχει 6 στις 9 έδρες κι η ΠΑΣΚΕ 2). «Ούτε μία απεργία δεν έκαναν 15 χρόνια τώρα...», εξηγεί ο Ηλίας. Κι ο Σταμάτης συμπληρώνει: «Ούτε μία ανακοίνωση»... Είναι χαρακτηριστικό ότι στις 19 Ιούλη συνδικαλιστές της ΔΑΚΕ τραβούσαν τους εργάτες να μπουν για δουλιά! Στήριξαν ουσιαστικά - εξηγεί ο 26χρονος Γιώργος Νυδριώτης - τον απεργοσπαστικό μηχανισμό που στήθηκε. «Ενας εργολάβος πήγε να μπει μέσα με αλλοδαπούς. Υποχρεώθηκαν εργαζόμενοι να δουλέψουν 12 και 16 ώρες μέσα σε συνθήκες κι ένα χώρο όπου είναι δεκάδες τα εργατικά ατυχήματα...». Τέτοια ήταν η μανία της εργοδοσίας να σπάσει η απεργία...

Οι νεαροί εργάτες εξηγούν πόσο σημαντική ήταν αυτή η εμπειρία για τη δική τους γενιά. «Για τους περισσότερους ήταν η πρώτη φορά που κατέβηκαν σ' απεργία. Μιλάμε για άτομα 30 χρόνων που δεν είχαν ιδέα από συνδικαλισμό...». Είναι πολύ σημαντικό που αυτός ο αγώνας αναδεικνύει συνδικαλιστές από αυτή τη γενιά, όπως ο Ηλίας και ο Γιώργος, που είναι μέλη της διοίκησης του κλαδικού σωματείου.

«Η εργοδοσία κάνει τη δουλιά της. Το πρόβλημα είναι με κάποιους εργαζόμενους που δεν ξέρουν τη δουλιά τους και πουλάνε την τάξη τους», υπογραμμίζει ο Ηλίας, με οργή για τη στάση των εργοδοτικών συνδικαλιστών. «Τόσα χρόνια ήξεραν στο χωριό ότι οι απεργίες γίνονταν για τις προαγωγές. Πρώτη φορά μας ρώτησαν τώρα "πώς πήγε η απεργία"...», προσθέτει ο Ηλίας.

Περιθώρια για εφησυχασμό δεν υπάρχουν. Η εργοδοσία αξιοποιεί μια άθλια διασπαστική τακτική, δε διστάζει να σπέρνει τη διχόνοια ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά τους. Στις 19 Ιούλη θέλησε να κάνει απεργοσπάστες τους πατεράδες, ενώ απεργούσαν τα ίδια τους τα παιδιά. Εκμεταλλεύεται την ανάγκη του εργατόκοσμου της περιοχής για ένα μεροκάματο. Φοβάται μήπως οι εργαζόμενοι συνολικά συσπειρωθούν ενάντια στον κοινό τους αντίπαλο: Την αντεργατική πολιτική της ΕΕ, αυτή που εφαρμόζουν μπλε και πράσινες κυβερνήσεις, αυτή που υπηρετούν οι συμβιβασμένες συνδικαλιστικές δυνάμεις, αυτή που υποσκάπτει τη ζωή και τα δικαιώματά τους.

Γι' αυτό η απεργία στις 17 Αυγούστου πρέπει να γίνει υπόθεση όλων. Πρέπει να πετύχει. «Δε γίνεται οι πατεράδες να 'χουν καλύτερους μισθούς απ' τα παιδιά τους. Να δανείζονται τα παιδιά απ' τη σύνταξη του γονιού για να τα βγάλουν πέρα...».