Μια ακόμα προσπάθεια της άρχουσας τάξης, ώστε όσοι στερούνται κάθε δικαίωμα σε σταθερή και με πλήρη εργασιακά, συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά δικαιώματα, δουλιά, να υποταχτούν σε ό,τι απαιτεί το εργασιακό περιβάλλον που επιβάλλει η «ανταγωνιστικότητα» των επιχειρήσεων, αποτελούν τα λεγόμενα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ). Πρόκειται για 43, μέχρι σήμερα, μονάδες κατάρτισης με προγράμματα 18μηνης συνολικά διάρκειας, που αφορούν ενήλικες οι οποίοι δεν έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Τα ΣΔΕ προσπαθούν να προσελκύσουν πρώτα απ' όλα τμήματα της εργατικής τάξης που η ταξική ανισότητα και η αντεργατική πολιτική, πέταξε πολύ νωρίς έξω απ' το σχολείο. Ο 52χρονος Γιάννης που πρόσφατα αποφοίτησε από ΣΔΕ, εξήγησε στον «Ρ» ότι στα 12 του χρόνια αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σχολείο, άρχισε να δουλεύει σε οικοδομή. Στα 14 του χρόνια μπάρκαρε σε πλοίο. Μιλώντας για τους εκπαιδευόμενους των ΣΔΕ τονίζει: «Πολλοί ερχόμαστε απευθείας από τη δουλιά, ακόμα και με τα ρούχα της δουλιάς»...

Η 50χρονη Δήμητρα που σκέφτεται να καταθέσει αίτηση για εγγραφή σε ΣΔΕ, ξεκίνησε στα 12 της να δουλεύει σε εργοστάσια. «Το πρώτο ήταν ο "Λεβεντάκης", με τα σεντόνια. Ημασταν τέσσερα παιδιά, στην οικογένεια. Τα δυο κορίτσια δουλεύαμε σε εργοστάσιο, ο ένας αδελφός σε πλυντήριο για χαλιά κι ο μικρότερος πήγαινε στο δημοτικό»... Ανάμεσα στους εκπαιδευόμενους υπάρχουν πολλές μητέρες που η ιδιωτικοποίηση των κοινωνικών υπηρεσιών (Πρόνοια κτλ.) αλλά και τα κοινωνικά πρότυπα που καλλιεργεί η φυλετική ανισοτιμία ανάγκασαν να εγκαταλείψουν το σχολείο. Για παράδειγμα, υπάρχουν γυναίκες που αναγκάστηκαν, όταν ήταν μικρότερες, να εγκαταλείψουν το σχολείο για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους ή να φροντίσουν τους ηλικιωμένους γονείς τους. Ακόμα, βρίσκει κανείς μετανάστες, νέους που δεν τελείωσαν το σχολείο λόγω οικονομικών δυσκολιών κτλ.

Ενταγμένα στο ...όραμα της «διά βίου εκπαίδευσης», τα ΣΔΕ καπηλεύονται τη δίψα για μάθηση ανθρώπων που καταβάλλουν μια αληθινά αξιέπαινη, υποδειγματική προσπάθεια και, με πείσμα και αποφασιστικότητα, επιμένουν να διεκδικούν το δικαίωμά τους στη γνώση. Μόνο που στον καπιταλισμό, η επιθυμία για γνώση (δεν μπορούμε να μιλάμε για «δικαίωμα», παρά μόνο για εμπόρευμα) δεν μπορεί παρά να ικανοποιείται σε βάρος των εργαζομένων...

Σ' αυτή την κατεύθυνση προσαρμόζεται το περιεχόμενο της εκπαίδευσης και κάθε είδους άλλη «στήριξη» που παρέχεται στους εκπαιδευόμενους των ΣΔΕ, όπως π.χ. «οι συμβουλευτικές υπηρεσίες» για τη «σύνδεση με την αγορά εργασίας». Παράδειγμα... συμβουλής είναι η ενημέρωση για θέσεις εποχιακής απασχόλησης σε εργατογειτονιά της δυτικής Αττικής, με λίστα η οποία αναρτήθηκε σε ΣΔΕ της περιοχής.

Το στίγμα του προσανατολισμού των ΣΔΕ - που αναδεικνύει και προς όφελος ποιας τάξης έχει σχεδιαστεί η «διά βίου εκπαίδευση» - δίνουν μερικά αποσπάσματα από εργασίες εκπαιδευομένων στο ίδιο ΣΔΕ. Από αυτές φαίνεται ξεκάθαρα ότι ο καπιταλισμός εκμεταλλεύεται με το χειρότερο τρόπο τη δίψα για μάθηση των ανθρώπων που το ίδιο το σύστημα τους τη στέρησε με βίαιο τρόπο. Πηγαίνουν σε ΣΔΕ για να μάθουν πράγματα που δεν μπόρεσαν όταν ήταν νέοι, με την ελπίδα να ολοκληρώσουν το σχολείο και... να κάνουν κάτι καλύτερο στη ζωή τους, αλλά σ' αυτά τα προγράμματα τους μαθαίνουν πώς θα γίνουν πιο ανταγωνιστικοί και πιο φθηνοί εργάτες!

Τα αποσπάσματα των εργασιών είναι αποκαλυπτικά (ο σχολιασμός δικός μας):

• «... Σήμερα, στον εργασιακό του χώρο, ο εργαζόμενος πολύ συχνά αναλαμβάνει πολλά και διάφορα καθήκοντα, με αποτέλεσμα το ωράριο εργασίας να μην είναι σταθερό, αλλά να προσαρμόζεται έτσι, ώστε, να ολοκληρώνει το έργο που έχει να κάνει»... Παρουσιάζεται, δηλαδή, απόλυτα φυσιολογική η προσαρμογή του ωραρίου στα «καθήκοντα» που επιβάλλει η εργοδοσία. Ανοίγοντας προφανώς το δρόμο για την «ελαστικότητα» δικαιωμάτων κι εργασιακών συνθηκών γενικότερα.
• Η εργοδοτική ασυδοσία θεωρείται αυτονόητη, αφού «ζούμε σε μια εποχή, που πολλά πράγματα είναι ρευστά κι όχι απαραίτητα σταθερά και μόνιμα. Ετσι από τον εργαζόμενο ζητείται: να αλλάζει συχνά επαγγελματικές δραστηριότητες. Να έχει δεξιότητες όπως ευελιξία, προσαρμοστικότητα... Να είναι σε θέση να μορφώνεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής του (διά βίου εκπαίδευση), ώστε να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της ίδιας ή της διαφορετικής εργασίας που θα επιλέξει»... Να ποια «διά βίου εκπαίδευση» χρειάζονται: αυτή που θα διδάσκει τους σημερινούς ή αυριανούς εργαζόμενους σε όλη τους τη ζωή να υπακούουν σε ό,τι απαιτεί η κερδοφορία των επιχειρήσεων.
• Σε όλες σχεδόν τις ελαστικές μορφές απασχόλησης γίνεται διαφήμιση, με την ομολογία ότι έτσι διασφαλίζονται μεγαλύτερα κέρδη στην εργοδοσία. Σύμφωνα με τους «εκπαιδευτές» και τους εντολοδόχους τους, η μερική απασχόληση «κερδίζει ολοένα έδαφος γιατί μειώνει το κόστος εργασίας από την πλευρά του εργοδότη και τείνει να γίνει αναγκαστική επιλογή των εργαζομένων, που επιλέγουν έστω μικρό εισόδημα παρά καθόλου»...
• Η «εργασία στο σπίτι» γίνεται ουσιαστικά «ευκαιρία» - ειδικά για τις εργαζόμενες γυναίκες: «... εξυπηρετεί και τους εργαζόμενους που γλιτώνουν μετακινήσεις, υποχρεωτικό ωράριο, προσέχοντας παράλληλα το νοικοκυριό τους, αλλά και τους εργοδότες οι οποίοι δίνουν μικρές αμοιβές και αποφεύγουν την ασφάλιση των εργαζομένων».
• Αντίστοιχοι είναι οι έπαινοι και για την «τηλεεργασία»: «... με τη χρήση ενός Η/Υ και ενός τηλεφώνου ο εργαζόμενος δουλεύει απ' το σπίτι του οπουδήποτε και αν είναι αυτό. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται εξοικονόμηση χρόνου από μετακινήσεις και μείωση κόστους εργασίας για τις επιχειρήσεις»...

Ολα τα παραπάνω έρχονται να επιβεβαιώσουν έναν από τους βασικούς στόχους που έχει θέσει η «Λευκή Βίβλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής "Διδασκαλία και μάθηση: προς την κοινωνία της γνώσης"» - στους οποίους αναφέρεται διαφημιστικό φυλλάδιο του υπουργείου Παιδείας για τα ΣΔΕ: «Το σχολείο να πλησιάσει περισσότερο και να συνεργαστεί με τον κόσμο των επιχειρηματιών». Αυτός είναι ο στόχος τους για το σχολείο σε οποιαδήποτε βαθμίδα ή μορφή του (δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο, τεχνικό) και όχι μόνο για τα ΣΔΕ. Θέλουν η εκπαίδευση στο σύνολό της να υπηρετεί καλύτερα τα συμφέροντα του κεφαλαίου κι όχι την ανάγκη της ολόπλευσης μόρφωσης και της διαμόρφωσης ελεύθερων προσωπικοτήτων. Και ο καινούριος «νόμος - πλαίσιο» και η αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος και το αντιδραστικό πόρισμα του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας (ΕΣΥΠ) για την «αναμόρφωση» της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και τα ΣΔΕ, έχουν βγει απ' την ίδια «φάμπρικα»...