Δύο ήταν τα ζαχαροπλαστεία που άφησαν εποχή στην περιφέρεια που εξετάζουμε. Το ζαχαροπλαστείο «Τρε Ζολί» (Tres Jolie = Πολύ Ωραίο) και το ζαχαροπλαστείο - εντευκτήριο των αδελφών Ανδριτσόπουλου.

Το «Τρε Ζολί» ήταν επάνω στην πλατεία, ελαφρά «βυθισμένο» σε σχέση με το επίπεδο της πλατείας και έπρεπε κανείς να κατεβεί λίγα σκαλάκια για να βρεθεί μέσα σ' αυτό. Ηταν βασικά νεολαιίστικο στέκι και συγκέντρωνε στην αίθουσά του ή, το καλοκαίρι, στα λίγα τραπεζάκια που έβγαζε στο πεζοδρόμιο, πολλά μέλη της νεολαίας της περιοχής. Ιδιοκτήτης του ήταν ο Σπύρος Χρυσούλης (ο «Τρε Ζολής» κατά το παρωνύμιο), τον οποίο βοηθούσε και η γυναίκα του και καμιά φορά, στα κατοπινά χρόνια, και ο γιος του. Κάποια εποχή άνοιξαν λίγο πιο κάτω ένα μεγαλύτερο κατάστημα, το «Ρεβ ντ' Ορ» («Reve d' Or» = Χρυσό Ονειρο), το οποίο όμως δεν πήγε καλά και έκλεισε γρήγορα, ενώ στο χώρο του παλαιού «Τρε Ζολί» εγκαταστάθηκε το καφενείο του Μήτσου του «Ερωτα».

Το άλλο ζαχαροπλαστείο, των αδελφών Ηλία και Αριστείδη Ανδριτσόπουλου, ήταν περισσότερο «κυριλέ» (όπως θα λέγαμε σήμερα) και είχε και ανάλογη πελατεία. Με τα σημερινά κριτήρια θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε καφετερία. Ηταν το εντευκτήριο των μεσοαστών της περιοχής και πρόσφερε και το ανάλογο περιβάλλον με το εσωτερικό του προς το καφέ, σε στιλ «μπουαζερί», τα ωραία τραπεζοκαθίσματα, τα καλαμένια πλαίσια για την ανάγνωση των εφημερίδων, κλπ. (αυτά τα τελευταία ήταν ένα εξάρτημα που υπήρχε σε πολλά εντευκτήρια, καφενεία κλπ. της εποχής. Ηταν ένα τετράγωνο πλαίσιο από διασταυρωμένα καλάμια μπαμπού με ένα εξάρτημα στο πλάι για τη συγκράτηση της εφημερίδας, το οποίο επέτρεπε και το ξεφύλλισμά της, και μία λαβή στο κάτω μέρος για να κρατάει το σύνολο ο αναγνώστης και να διαβάζει άνετα τα κείμενα). Στου Ανδριτσόπουλου συνήθιζε να κάθεται τα απογεύματα ή το βραδάκι ο καθηγητής φιλόλογος Ηλίας Γιαννακάκης, από τους αυστηρότερους καθηγητές του ΣΤ΄ Γυμνασίου Αρρένων, και αλίμονο στον μαθητή ή τους μαθητές που τους έβλεπε να τριγυρνάνε στην πλατεία τις ώρες αυτές. Την άλλη μέρα τους «σήκωνε» στο μάθημα και φαντάζεται κανείς τι γινόταν αν δεν ήταν διαβασμένοι.

Στη δεκαετία του 1930 υπήρχε στην ίδια περιοχή και το εργαστήριο ζαχαροπλαστικής «Αριστον». Δεν είχε αίθουσα για σερβίρισμα, μπορούσε όμως κάποιος να αγοράσει και λιανικά τα προϊόντα του.

Σημειώνουμε εδώ ότι το κύριο γλύκισμα των ζαχαροπλαστείων της εποχής εκείνης ήταν τον μεν χειμώνα η πάστα στις διάφορες παραλλαγές της (αμυγδάλου, σοκολατίνα, κλπ.) και το καλοκαίρι, το παγωτό, το οποίο όμως ουδέποτε προσφερόταν το χειμώνα. Υπήρχαν βέβαια και τα άλλα γλυκίσματα, όπως, π.χ., το μιλφέιγ, ο μπακλαβάς ή το καταΐφι, αλλά κανένα δεν έφθανε τη δημοτικότητα της πάστας.

Διαφορετική ήταν η ατμόσφαιρα στα καφενεία. Εκεί κυριαρχούσε ο καφές - ελληνικός στο φλιτζανάκι -, το λουκούμι, το «υποβρύχιο» και τα άλλα γλυκά του κουταλιού. Το υποβρύχιο ήταν το κουταλάκι του γλυκού με μία γενναία δόση κάτασπρου γλυκού βανίλιας ή μαστίχας και το σύνολο βυθισμένο σε ένα ποτήρι νερό. Ο πελάτης έτρωγε το γλυκό, το «υποβρύχιο», το οποίο «αναδυόταν» από τα βάθη του νερού, και κατόπιν έπινε και το νερό. Τα λουκούμια ήταν διαφόρων ειδών, απλά, με αμύγδαλο, με γεύση μαστίχας ή τριαντάφυλλου κ.ο.κ., και με μπόλικη ζάχαρη άχνη στην επιφάνεια. Το καφεδάκι, επίσης πολλών ειδών, πάντα ψημένο στο μπρίκι και το καμινέτο (καμιά φορά στη ζεστή στάχτη). Φυσικά ούτε λόγος για φραπέ, καπουτσίνο, εσπρέσο και τα άλλα σύγχρονα. Τα καφενεία πρόσφεραν και αναψυκτικά, πορτοκαλάδα, λεμονάδα, γκαζόζα, όλα σε γυάλινο μπουκάλι με το ειδικό πώμα (γυαλί, μέταλλο και το απαραίτητο λαστιχάκι). Αρκετά ήταν τα καφενεία στην περιοχή, όπως, π.χ., το καφενείο Γιαννουλόπουλου, επάνω στην πλατεία Κουκακίου, το καφενείο του Μήτσου του Ερωτα, εκεί που ήταν παλαιότερα το ζαχαροπλαστείο «Τρε Ζολί». Αλλο καφενείο, του Θόδωρου, το καφενείο του Γιώργου Παπαδογιάννη και των δύο γιων του, το επιλεγόμενο και «Κλαμπ» από τη νεολαία της περιοχής, κατασκευασμένο ολόκληρο από «μπουαζερί» ή μάλλον «σανιδερί». Το καφενείο του Κωστάκη που χρημάτισε και λέσχη της ποδοσφαιρικής ομάδας «Θρίαμβος». Κανένα φυσικά από αυτά δεν έφθασε μέχρι τις μέρες μας.

Οπως ασφαλώς θα καταλάβατε, ρίξαμε ακόμη μια φορά μια κλεφτή, καυτή, αυγουστιάτικη ματιά στα παλιά. Ξεναγός μας και σήμερα ήταν οι Μάρω Βουγιούκα και Βασίλης Μεγαρίδης με το εξαιρετικό τους βιβλίο: «Κουκάκι-Φιλοπάππου-Γαργαρέττα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «ΦΙΛΙΠΠΟΤΗ».

(Οι φωτογραφίες από γειτονιές της Αθήνας προηγούμενων δεκαετιών προέρχονται από το αρχείο του «Ρ»).