Το «πρόσωπο» της προσφυγιάς, πάνω σε μάρμαρο, πέτρα ή πωρόλιθο. Είκοσι γλύπτες από 15 χώρες της ΝΑ Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου λάξευσαν, στην προσφυγομάνα Κοκκινιά, τον αγώνα για επιβίωση, τους καημούς και τον πόνο, την ελπίδα για καλύτερες μέρες. Το Διεθνές Συμπόσιο Γλυπτικής, που διοργάνωσαν ο Δήμος Νίκαιας και το Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας, με θέμα τους «Πρόσφυγες» του κόσμου, έφτασε στο τέλος του, αφήνοντας στην πόλη μία πολύτιμη κληρονομιά με ανεκτίμητη αξία, τόσο για τη σημερινή, όσο και για τις επόμενες γενιές.

Επί σαράντα περίπου μέρες, σημαντικοί γλύπτες από την Τουρκία, τη Συρία, τη Ρουμανία, τη Σερβία, την Κύπρο, το Ισραήλ, την Ελλάδα, τη Βουλγαρία, την Αλβανία κ.ά. μετέτρεψαν τον περιβάλλοντα χώρο του Κατράκειου Θεάτρου, σε μία «κυψέλη» δημιουργίας. Ανοιχτό καθημερινά στο κοινό, πρόσφερε τη δυνατότητα στον κόσμο να έρθει σε επαφή με τους καλλιτέχνες και τη γλυπτική τέχνη εν τη γενέσει της. Οι συμμετέχοντες στο συμπόσιο καλλιτέχνες (Αίγυπτος - Nagy Fareed, Αλβανία - Tsaousis Besim, Αρμενία - Petrosian Emin, Βουλγαρία - Stefan Constantinov Todorov, Γεωργία - Bugadze Vakhtang, Ελλάδα - Γκακίκ Αλτουνιάν, Μιχάλης Κάσσης, Κεσσίδης Γκέλας, Λόλης Ανδρέας, Παπαγιαννοπούλου Χαρά, Σκαλκώτος Δημήτρης, Ισραήλ - Preminger Tanya, Κύπρος - Μπαρτζίλη Μάρω, Λίβανος - Pierre Karam, Μολδαβία - Postovanu Gheorghe, Παλαιστίνη - Ahmad Canaan, Ρουμανία - Liviu Rusu, Σερβία - Vladan Martinovic, Συρία - Aktham Abdul Hamid, Τουρκία - Selkuk Yilmaz), έχουν παρουσιάσει δημιουργίες τους σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις, ενώ πολλοί έχουν συμμετάσχει σε συμπόσια, συνέδρια κ.ά. Αποτίοντας φόρο τιμής σε όλους εκείνους που αναγκάστηκαν να φύγουν από τον τόπο τους, ανεξάρτητα από τις αιτίες - πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές - και να βιώσουν τον ξεριζωμό, οι είκοσι γλύπτες φιλοτέχνησαν μοναδικά έργα ψυχής, τα οποία παραχωρήθηκαν στο Δήμο Νίκαιας και θα εκτίθενται στην πόλη.

«Η Κοκκινιά», σημειώνει ο δήμαρχος Νίκαιας Στέλιος Μπενετάτος, «γεννήθηκε το 1922 από τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής τραγωδίας. Γνωρίζει από τα σπάργανά της τι σημαίνει πόλεμος και προσφυγιά. Το 1944 όρθωσε το ανάστημά της στο Μπλόκο της Κοκκινιάς, εκατόμβη αντίστασης και θυσίας για όλο τον κόσμο. Ο πολιτισμός της είναι η ζωή πάνω από τον πόλεμο. Η λευτεριά και ο αγώνας πάνω από την υποταγή. Αυτό εκφράστηκε με την ψυχή της σε όλες τις τέχνες. Διαποτίζει σαν ποτάμι τη διαδρομή της».

«Εχουμε το όραμα», ανέφερε ο δήμαρχος Νίκαιας στην εκδήλωση - τελετή λήξης του συμποσίου, «οι χώροι της πόλης μας να γεμίσουν με τέτοια όμορφα γλυπτά... », «συνοδοιπόροι» άλλων σημαντικών γλυπτών, όπως είναι το Ηρώο του Ζογγολόπουλου, του Κουράρη, του Μ. Μακρή κ.ά. «Εμείς κινούμαστε συλλογικά», τόνισε χαρακτηριστικά ο Στ. Μπενετάτος. «Η Δημοτική Αρχή κάνει μια μεγάλη προσπάθεια να αναδείξει τον πολιτισμό, την ιστορία και την κουλτούρα της πόλης. Εχουμε μια πλούσια συλλογή πινάκων και οφείλουμε να φτιάξουμε και μια όμορφη Πινακοθήκη», όπως έχει δρομολογηθεί, και θα γίνει και το Μουσείο Μικρασιατικής Κληρονομιάς.

«Νιώθοντας αλληλεγγύη για το σημερινό πρόσφυγα», σημειώνει η Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας, Εύα Μελά, «τον πρόσφυγα της διπλανής πόρτας στη χώρα μας, αλλά και τον πρόσφυγα της γειτονιάς μας, στα Βαλκάνια, στην Ασία, στη Μεσόγειο, καταγράφεται η φιλοδοξία, με το συμπόσιο αυτό, να δοθεί δημιουργικό ερέθισμα σε καλλιτέχνες (από χώρες που αιμορραγούν για διάφορες αιτίες και που πολλοί κάτοικοί τους σήμερα είναι πρόσφυγες), ώστε να εκφράσουν με την τέχνη της γλυπτικής την έννοια της προσφυγιάς, του σημερινού πρόσφυγα».

«Ο Δήμος Νίκαιας έκανε έναν άθλο», τόνισε χαρακτηριστικά. «Μπορεί να είναι φτωχός σε οικονομικά, αλλά είναι πλούσιος σε ιδέες και αποφάσεις». «Η έννοια πρόσφυγας δεν είναι συνυφασμένη μόνο με τη Νίκαια, αλλά με την πατρίδα μας συνολικά. Η χώρα μας έχει δώσει οικονομικούς πρόσφυγες παντού: στην Αυστραλία, στη Γερμανία, στην Αμερική, στο Βέλγιο... Εχει δεχτεί και αναμορφωθεί από την προσφυγιά που μας ήρθε από τη Μικρά Ασία, τον Πόντο, την Αρμενία... Η έννοια του πρόσφυγα σήμερα, δυστυχώς, είναι επίκαιρη όσο ποτέ. Σε μια περίοδο που ο ιμπεριαλισμός θυσιάζει τα πάντα για να προελάσει, η Ευρωπαϊκή Ενωση, το ΝΑΤΟ, ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός πάνω απ' όλα, στηρίζει στρατιωτικές επεμβάσεις, βομβαρδισμούς, ξεριζωμούς. Εχουμε τον πρόσφυγα λόγω πολέμου, τον πρόσφυγα λόγω φτώχειας, έχουμε τον πρόσφυγα που τον ζούμε δίπλα μας, αφού η χώρα μας είναι χώρα υποδοχής προσφύγων... Αυτό το θέμα, μας άγγιξε όλους μας».

Την πρόσκλησή του το Επιμελητήριο την απηύθυνε προς όλους τους εικαστικούς, μέσω της Διεθνούς Ενωσης Πλαστικών Τεχνών. Στη χώρα μας έγινε ανοιχτή πρόσκληση στους Ελληνες καλλιτέχνες και επιλέχτηκαν από την επιτροπή κρίσης του ΕΕΤΕ, έξι γλύπτες με βάση την πρόταση που κατέθεσαν. Συντονίστρια του συμποσίου, από πλευράς του ΕΕΤΕ, ήταν η κεραμίστρια Λίλη Μπακογιάννη.

«Η Ελλάδα είναι μία από τις κοιτίδες της γλυπτικής και η χώρα μας είναι δεμένη μ' αυτήν την τέχνη. Στις μέρες μας, που είναι η εποχή της ταχύτητας και των νέων μέσων, αυτά τα πρώτα υλικά, όπως είναι η πέτρα και το μάρμαρο, έχουν περάσει σε δεύτερη μοίρα στην πραχτική των καλλιτεχνών. Είναι ιδιαίτερης πολιτιστικής σημασίας το ότι επιλέχτηκε αυτό το συμπόσιο να είναι ένα συμπόσιο γλυπτικής με υλικά την πέτρα, τον πωρόλιθο και το μάρμαρο».

Αναφερόμενη στη συνδημιουργία, η Εύα Μελά κατέληξε: «Καλλιτέχνες που δε γνωρίζονταν μεταξύ τους, έζησαν και δημιούργησαν μαζί για σαράντα μέρες. Ανεξάρτητα από θρησκευτικές, κοινωνικές, πολιτικές διαφορετικότητες, συνεργάστηκαν». Γιατί, όπως υπογράμμισε ο γλύπτης Μιχάλης Κάσσης: «"Εμείς δεν τραγουδάμε για να ξεχωρίσουμε από τον κόσμο. Εμείς τραγουδάμε για να σμίξουμε τον κόσμο". Και σμίξαμε μία παρέα χωρίς να ξέρει ο ένας τη γλώσσα του άλλου. Μιλούσαμε με τα μάτια και την ψυχή μας».